Larysza

Larysza
Typ herbu

szlachecki

Alternatywne nazwy

Larysa, Laryssa, Larissa, Boryszów, Larysz, Gleżyn, Gleszyn

Pierwsza wzmianka

1446 (w źródłach), (1264[1])

Herb Larysza i jego odmiany
Larysza
Larysza II
Larysza III
Larysza IV
Larysza V
Larysza VI
Larysza VII
Larysza VIII
Larysza IX
Larysza X

Larysza (Larysa, Laryssa, Larissa, Larysz, Boryszow, Gleszyn, Gleszyna, niem. Larisch) – polski herb szlachecki. Jest to jeden z najstarszych znanych polskich herbów szlacheckich wymieniony już u Długosza.

Opis herbu

Opis herbu z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania:

W polu czerwonym dwa lemiesze srebrne.

Klejnot: trzy pióra strusie.

Labry czerwone podbite srebrem[2].

Bartosz Paprocki opisał herb w sposób następujący:

mają być dwa lemiesza w polu białem[3]

Opis herbu wg Kaspra Niesieckiego:

Powinny być dwa lemięsze, końcami do góry, i ostrzem na bok obrócone, w czerwonym polu, na hełmie trzy pióra strusie[4].

J. Ostrowski w podaje aż dziesięć wersji herbu[5]:

  • I: W polu czerwonem – dwa lemiesze srebrne, czy kroje, czy też noże, końcem do góry ostrzem do siebie. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie. Labry czerwone podbite srebrem.
  • II: W polu czerwonym – kroje czy lemiesze od siebie. Odmiana poprzedniego.
  • III: Odmiana poprzednich niewiele różniąca się od opisu Dachnowskiego.
  • IV: W polu czerwonym dwa noże złamane do siebie. Wg herbu z kaplicy opactwa lędzkiego
  • V: Na tarczy ostrzew między nożami.
  • VI: W polu czerwonym – berło między sierpami. (według B.Paprockiego)
  • VII: Berło między sierpami. (według Siembachera)
  • VIII i IX: Między sierpami berło przewleczone przez koronę. (herb baronów Laryszów ze Śląska)
  • X: Na tarczy – winne grono. Nad hełmem w koronie trzy sierpy. Labry.

Wzmianki heraldyczne

Herb Larysza z herbarza : Herby szlachty polskiej Zbigniewa Leszczyca

Jest to jeden z najstarszych polskich herbów szlacheckich, znany w średniowieczu i wymieniony przez Długosza. Pochodzenie herbu nie jest jasne, Niesiecki podaje kilka wersji powstania herbu, powołując się na inne herbarze i kroniki. Pierwsza Parisiusa wywodzi herb od starożytnych Sarmatów, którzy wzięli nazwę herbu od miasta Laryssa w Tesalii.

Według Paprockiego Piast zostawszy księciem Polan, herb ten nadał rodowi swojej matki. W innej legendzie opisuje on, że został nadany kmieciowi o imieniu Larysza, przez Bolesława Śmiałego, za zasługi w walce z Czechami. Zbigniew Leszczyc powtarza ją w Herbach szlachty polskiej:

(...)wkroczył Wratysław w 1062 r. na czele wojska do Polski. Bolesław Śmiały wyruszył mu na przeciw i spotkał kmiotka, który dwa lemiesze niósł do kowala. Zapytany o drogę, ofiarował się wojsko królewskie przez bór przeprowadzić. Po drugiej stronie lasu obozowali Czesi. Wieśniak ów, który nazywał się Larysz, przededniem zakradł się do obozu nieprzyjaciół i uprowadził konie przedniej straży, poczem Bolesław uderzył na Czechów i pobił ich na głowę. W nagrodę za usługi Polsce w tej bitwie oddane, dostał Larysz herb Larysza z rozległą posiadłością na Śląsku[6].

Paprocki twierdzi, że herb Larysza był wymieniany w dawnych dokumentach i przywilejach, wspomina o nadaniu w 1264 Jankale Laryszy tytułu hrabiego, powołując się na wpis w statucie Przyłuskiego[7]. Według Piekosińskiego Larysza ma pochodzenie cudzoziemskie, prawdopodobnie włoskie. Herb ten miał przynieść do Polski podskarbi królewski o przydomku Medyolański, protoplasta Madalińskich[8]. Adam Boniecki zaś wywodzi ród Madalińskich herbu Larysza ze Śląska, z miejscowości Glezyna pod Głogowem[9], co potwierdza polskie pochodzenie herbu. Laryszowie pod koniec XIII wieku osiedlili się w Chechle w województwie krakowskim.

Znani herbowni

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Według Paprockiego
  2. ↑ http://www.genealogia.okiem.pl/glossary/glossary.php?word=larysza, Leksykon genealogiczny
  3. ↑ Bartosz Paprocki: Herby rycerstwa polskiego. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1858, s. 338.
  4. ↑ Kasper Niesiecki: Herbarz polski. T. 6. Lipsk: 1841, s. 14.
  5. ↑ Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1841, s. 174.
  6. ↑ Zbigniew Leszczyc, Herby szlachty polskiej, tom I, Poznań 1908, str. 201
  7. ↑ Bartosz Paprocki: Herby rycerstwa polskiego. T. II, Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1858, s. 338
  8. ↑ Franciszek Piekosiński, Rycerstwo polskie wieków średnich, Kraków Nakładem Akademii Umiejętności 1896, tom II, str.80
  9. ↑ Adam Boniecki, Artur Reiski, Herbarz polski, tom XVI, Warszawa 1913, str. 235

Linki zewnętrzne

Heraldyka
Herby
Elementy herbu
Oznaki godności
Inne
Działy heraldyki

Heraldyka

Media użyte na tej stronie