Laseczka sienna

Laseczka sienna

Przekrój poprzeczny B. subtilis (mikrofotografia wykonana przy pomocy TEM). Średnica komórki wynosi ok. 0,7 µm.
Systematyka
Domena	bakterie
Typ	Firmicutes
Klasa	Bacilli
Rząd	Bacillales
Rodzina	Bacillaceae
Rodzaj	Bacillus
Gatunek	laseczka sienna
Nazwa systematyczna
Bacillus subtilis (Ehrenberg 1835) Cohn 1872

Endospory laseczki siennej

Laseczka sienna (Bacillus subtilis) – Gram-dodatnia bakteria należąca do rodziny Bacillaceae. Odkryta przez Christiana Ehrenberga w 1835 roku i nazwana Vibrio subtilis. Pod nazwą B. subtilis występuje od 1872 roku (Ferdinand Cohn).

Występowanie

Laseczka sienna występuje pospolicie, zwłaszcza w glebie. Jest saprofitem, rozkładającym organiczne związki pochodzenia roślinnego (głównie węglowodany i pektyny).

Charakterystyka

Gram-dodatnia ruchliwa laseczka, o średnicy 0,7–0,8 µm i 2–3 µm długości. Najlepiej rośnie w warunkach tlenowych. Ma małe wymagania. Endospory są kuliste, powstają w centrum macierzystej komórki. Struktura, proces powstawania i właściwości endospor tego gatunku zostały poznane lepiej niż jakiejkolwiek innej bakterii. Są one wyjątkowo odporne na niekorzystne warunki zewnętrzne, np.:

• endospory są odporne na wysoką temperaturę – we wrzącej wodzie sukcesywnie giną, ale 10% wytrzymuje w niej godzinę, a 1% dwie godziny
• mogą przetrwać działanie ciśnienia rzędu 2 mld Pa przez 45 minut
• w próżni kosmicznej zachowują żywotność przez dobę

Znaczenie

Laseczka sienna jest odpowiedzialna za jedną z wad pieczywa – jego śluzowacenie. Bakterie te, rozwijając się w pieczywie powodują, że staje się ono szare, maziste, ciągnące i ma nieprzyjemny zapach. Dodatkowo bakteria wytwarza antybiotyki peptydowe, m.in. polimyksynę B i subtylinę. Wykorzystuje się przemysłowo także aminokwasy, polisacharyd inulinę i enzymy produkowane przez tę bakterię, m.in. amylazę i proteazę. Dla genetyki bakterii Gram-dodatnich jest modelem równie istotnym co pałeczka okrężnicy (Escherichia coli) dla bakterii Gram-ujemnych.

Genom

Genom laseczki siennej liczy 4,21 mln par zasad i zawiera 4112 genów.

Bibliografia

• W. Mizerski, B. Bednarczuk, M. Kawalec: Słownik bakterii ciekawych, pożytecznych, groźnych. Warszawa: Grupa Wydawnicza Adamantan s.c., 2008. ISBN 978-83-7350-076-1.