Lasek Złotoryjski

Lasek Złotoryjski
Głaz narzutowy w dawnym Lasku Mieszczańskim
Państwo	Polska
Miejscowość	Legnica
Powierzchnia	52 ha
Data założenia	1890
Projektant	Ludwig Mattheus
Położenie na mapie Legnicy Lasek Złotoryjski
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Lasek Złotoryjski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lasek Złotoryjski
51°11′48″N 16°07′59″E/51,196667 16,133056
Strona internetowa

Lasek Złotoryjski – zabytkowy^[1] park leśny zlokalizowany w południowo-zachodniej części Legnicy^[2], na Wysoczyźnie Chojnowskiej^[3] o powierzchni 52 hektarów^[4]. Obok Lasku Pawickiego jeden z dwóch największych obszarów leśnych w granicach miasta^[5].

Historia

Pomnik (ława) Samuela Beniamina von Ruffera, fundatora północnej części Lasku Złotoryjskiego w 2018 r.

Zaczątkiem Lasku Złotoryjskiego był Bürgerwäldchen (Lasek Mieszczański), założony w 1890 roku po południowej stronie ulicy Złotoryjskiej, na terenie należącym do konsorcjum legnickich mieszczan^[6]. Do założenia nowego parku miał skłonić burżuazję miejską sukces wystawy ogrodniczej, odbywającej się w mieście w roku 1890^[7]. Uprzednio na zboczach Wzgórza Zwycięstwa wydobywano glinę i piasek pod rozwijane na przełomie XIX i XX wieku budownictwo mieszkaniowe i użytkowe oraz niewielkie złoża węgla brunatnego na potrzeby pobliskich cegielni^[3][6]. Południową część parku założono na obszarze dwustu morg, dokonując nasadzeń 40 tysięcy drzew różnych gatunków^[8]. Lasek był podzielony na części tematyczne: parkową, leśną oraz wygrodzony żywopłotem zwierzyniec z danielami, sarnami i bocianami^[8]. W 1901 roku park powiększono o polanę z roślinnością górską sprowadzoną spod Merseburga, która miała stanowić początek ogrodu botanicznego^[8] (zamiaru tego nie dokończono^[3]). Północna część parku powstała w 1907 roku, dzięki przekazaniu gruntów przez rodzinę śląskich fabrykantów von Rufferów^[6][9]. Rufferowie ufundowali także 150 tysięcy sadzonek drzew liściastych oraz iglastych na obszarze obu części dzisiejszego Lasku Złotoryjskiego^[10].

Teren parków został zagospodarowany do celów rekreacyjnych poprzez wytyczenie krętych alei i promenad (w tym liczącej 1600 metrów alei Zwycięstwa o różnicy wysokości poziomów rzędu 20-40 metrów^[3]) i wyposażenie w typowe budowle parkowe: altany, groty, pergole^[6]. W parkach tworzących powojenny Lasek Złotoryjski ustawiono obeliski upamiętniające fundatorów^[6], które po II wojnie światowej straciły pierwotną funkcję^[3]. Funkcjonował punkt widokowy oraz tor saneczkowy^[6].

W pobliżu Wzgórza Zwycięstwa na potrzeby Wehrmachtu wzniesiono w 1935 roku jeden z kilkunastu kompleksów koszarowych w mieście^[11]. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku na zachodnim skraju parku wybudowano szpital wojskowy, obliczony na 650 łóżek^[12]. W latach 1943-1945 w pobliżu koszar znajdowała się pętla linii trolejbusowej^[13].

Od 1945 roku do opuszczenia Polski w roku 1993 koszary i szpital (podobnie jak wiele obiektów w mieście) zajmowała Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej^[11].

Park utracił walory rekreacyjne na skutek lokalizacji Huty Miedzi „Legnica”^[14] (w roku 1952^[15]). W latach 1952-1968 przez Lasek Złotoryjski, wzdłuż ulicy Złotoryjskiej, prowadziła po wydzielonym torowisku trasa tramwajowa^[16]. Na terenie bezpośrednio przyległym do Lasku Złotoryjskiego w roku 1988 założono liczący 45 ha las strefy ochronnej zakładu^[2]. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku dawny Lasek Mieszczański przecięto wykopem pod budowę obwodnicy zachodniej, którą ostatecznie – na skutek wyjścia wojsk radzieckich – przeprowadzono poza laskiem (między dawnymi koszarami a hutą), w dogodniejszym przebiegu topograficznym^[3].

Ograniczenie szkodliwego działania huty po roku 1990 pozwoliło na przywrócenie części funkcji rekreacyjnych parku^[3]. Po roku 1995 Lasek Złotoryjski poddano rekultywacji, poprzez wymianę wierzchniej warstwy skażonej gleby^[14]. Przez park wytyczono w 1999 roku ścieżki piesze i rowerowe^[2][3].

Od 2005 roku koszary są aadaptowane na osiedle mieszkaniowe z udziałem Towarzystwa Budownictwa Społecznego^[17]. Szpital został sprzedany osobie prywatnej, według stanu na rok 2017 nie jest zagospodarowany i niszczeje^[12].

Współczesność

Przyroda

Wśród starodrzewu Lasku Złotoryjskiego dominują różne rodzaje topole: topola biała, topola szara, topola osika^[3].

Przedwojenne wyrobiska gliny, tzw. „Glinki w Lasku Złotoryjskim” zostały objęte ochroną jako użytek ekologiczny, w skład którego weszły dwa zbiorniki wodne z otaczającą je roślinnością szuwarową i łąkową^[18].

Lasek Złotoryjski i strefa ochronna huty są miejscem bytowania dzikich zwierząt: borsuków, lisów, saren, zajęcy i różnych gatunków ptaków^[2], między innymi kuropatwy^[14].

W południowej części parku są umiejscowione dwa głazy narzutowe o obwodach 5,65 m oraz 7,85 m pochodzące ze zlodowacenia środkowopolskiego^[19].

Wykorzystanie

Ze względu na charakter strefy ochronnej huty oraz peryferyjne położenie Lasek Złotoryjski jest miejscem stosunkowo rzadko uczęszczanym przez mieszkańców^[2], przez to porosłym przez dzikie krzewy i rośliny samosiewne^[18]. Podejmowane przez samorząd Legnicy próby rewitalizacji parku w ocenie części działających w mieście organizacji pozarządowych nie stanowią długofalowych działań renowacyjnych^[18].

Walory przyrodnicze Lasku Złotoryjskiego umożliwiają prowadzenie terenowych zajęć edukacyjnych z zakresu przyrody i biologii^[18]. Ukształtowanie terenu zapewnia dogodne warunki do trenowania kolarstwa górskiego^[4]. Na obszarze parku odbywały się w przeszłości mistrzostwa Legnicy w kolarstwie górskim rozgrywane w formule cross-country^[20]. Regularnie odbywają się biegi przełajowe^[21] i zorganizowane wycieczki rowerowe^[18]. Glinki są miejscem uprawiania wędkarstwa^[22].

Przez Lasek Złotoryjski przeprowadzony jest niebieski szlak turystyczny „Szlak Polskiej Miedzi”, wiodący w kierunku Złotoryi^[3].

Zobacz też

• Park Miejski w Legnicy

Przypisy

Bibliografia

• Marek Czapliński: Lata 1871-1914. Polityka komunalna.. W: Legnica. Zarys monografii miasta. Dąbrowski Stanisław (red.). Wrocław-Legnica: Wydawnictwo DTSK Silesia, 1998, s. 280-313, seria: Monografie Regionalne Dolnego Śląska. ISBN 83-904226-4-6. (pol.)
• Tadeusz Gumiński, Edward Wiśniewski: Legnica i okolice. Przewodnik.. Legnica-Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 2001, s. 95-96. ISBN 83-87299-61-8.
• Włodzimierz Kalski: Liegnitz znaczy Legnica. Legnica: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 1997, s. 66-67. ISBN 83-87299-30-8.