Laska marszałkowska (Polska)

Głownia laski Marszałka Sejmu używana w latach 1989–1993. Projektowali Wacław Wojciechowski i Tadeusz Łopieński (1971)
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Laska Marszałka Senatu na Sali Obrad Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Laska marszałkowska – symbol władzy marszałków wielkich koronnych, sejmowych, sejmikowych i trybunalskich. Po raz pierwszy pojawiła się w Polsce w XIV wieku.

Był to kij, mniej więcej wysokości dorosłego człowieka, ozdobiony okuciami, masą perłową, kością, drogimi kamieniami.

Była zwykle niesiona przed królem podczas uroczystych pochodów, z nią marszałek przewodniczył zgromadzeniom sejmu i senatu oraz ceremoniom dworskim. Miała nie tylko znaczenie symboliczne, często uderzaniem nią w podłogę marszałek uciszał zbyt burzliwie obradujących posłów.

Obecnie w polskim parlamencie marszałek Sejmu i marszałek Senatu posługują się nią tylko w dwóch sytuacjach: trzykrotne uderzenie laski marszałkowskiej w podłogę otwiera i zamyka obrady sejmu i senatu.

Zwrot „wnieść projekt do laski marszałkowskiej” oznacza – wnieść oficjalnie projekt ustawy lub uchwały do rozpatrzenia przez Sejm.

Rodzaje lasek i ich znaczenie

Laska od czasów najdawniejszych była godłem władzy i dostojeństwa[1]. W epoce kamiennych narzędzi spotykamy gałki z kamienia, mające otwór do osadzenia na kiju, które służyły jako godła.

  • laska wysoka – z małą głowicą była symbolem godności marszałków wielkich i nadwornych, koronnych, sejmowych, trybunalskich i prymasowskich. „znakiem dostojeństwa marszałkowskiego jest laska przy urzędzie imieniem królewskiem oddawana przez jednego z pieczętarzów”.
  • laska wysoka – z dużą gałką była atrybutem odźwiernych;
  • laska pasterska – mocno u góry zakrzywiona, stała się pastorałem biskupim.
  • laska niewielka – z odwzorowanym kwiatem w miejscu gałki, była berłem królewskim.
  • laskę, która była godłem sądu, nazywano po łacinie corylus; jeśli zakładano się o zysk lub stratę w swojej sprawie, kładziono zakład na stole sądowym za laską (stąd zakład nazwano corylus lub zalaską)
  • na dworach szlacheckich nie było stałych marszałków, więc tylko na czas rodzinnych uroczystości wybierano tzw. marszałka czasowego do kierowania przebiegiem obrzędów i zabawy; wesele szlacheckie nie mogło odbyć się bez „marszałka”, który uderzeniem laski o posadzkę, dawał znak do wnoszenia potraw na ucztę, rozpoczynania lub przerwy w zabawie; weselom kmieci także przewodniczył „marszałek”, a jego laska, ubrana była w rutę i wstążki, którą nazywano „rózgą weselną”.
  • laska opolna – w dobie Piastów służyła np. do wzywania kmieci na wiece lub do sądu, przez uderzanie laską opolną w drzwi ich domostw.
  • laska miernicza – była dwóch rodzajów: prętowa (dł. 7½ łokcia polskiego) i dwuprętowa (dł. 15 łokci polskich)
  • na rzekach, tzw. spławnych, oryle odpychają tratwy przy pomocą „lasek” (dł. 15 łokci polskich)

Zobacz też

Przypisy

  1. Rodzaje lasek opracowano na podstawie: Gloger Z., Encyklopedia staropolska, t. 1-4, 1900-1903.

Media użyte na tej stronie

20070124 sejm detale glownia laska marszalka 1989 1993.jpg
Sejm RP, Laska marszałka Sejmu używana w latach 1989 - 1993. Projektowali Wacław Wojciechowski i Tadeusz Łopieński, 1971, zdjęcie wykonane 24 stycznia 2007 roku, autor: Piotr VaGla Waglowski, http://www.vagla.pl / Głownia laski Marszałka Sejmu używana w latach 1989–1993. Projektowali Wacław Wojciechowski i Tadeusz Łopieński (1971).
Polish Senate Debate Hall 02.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Sala Obrad Senatu Rzeczypospolitej Polskiej