Laska marszałkowska (Polska)

Głownia laski Marszałka Sejmu używana w latach 1989–1993. Projektowali Wacław Wojciechowski i Tadeusz Łopieński (1971)

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Laska Marszałka Senatu na Sali Obrad Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Laska marszałkowska – symbol władzy marszałków wielkich koronnych, sejmowych, sejmikowych i trybunalskich. Po raz pierwszy pojawiła się w Polsce w XIV wieku.

Był to kij, mniej więcej wysokości dorosłego człowieka, ozdobiony okuciami, masą perłową, kością, drogimi kamieniami.

Była zwykle niesiona przed królem podczas uroczystych pochodów, z nią marszałek przewodniczył zgromadzeniom sejmu i senatu oraz ceremoniom dworskim. Miała nie tylko znaczenie symboliczne, często uderzaniem nią w podłogę marszałek uciszał zbyt burzliwie obradujących posłów.

Obecnie w polskim parlamencie marszałek Sejmu i marszałek Senatu posługują się nią tylko w dwóch sytuacjach: trzykrotne uderzenie laski marszałkowskiej w podłogę otwiera i zamyka obrady sejmu i senatu.

Zwrot „wnieść projekt do laski marszałkowskiej” oznacza – wnieść oficjalnie projekt ustawy lub uchwały do rozpatrzenia przez Sejm.

Rodzaje lasek i ich znaczenie

Laska od czasów najdawniejszych była godłem władzy i dostojeństwa^[1]. W epoce kamiennych narzędzi spotykamy gałki z kamienia, mające otwór do osadzenia na kiju, które służyły jako godła.

• laska krótka – z dużą gałką, nazywana była buławą lub buzdyganem, godło władzy hetmana i dowódcy regimentu.

• laska wysoka – z małą głowicą była symbolem godności marszałków wielkich i nadwornych, koronnych, sejmowych, trybunalskich i prymasowskich. „znakiem dostojeństwa marszałkowskiego jest laska przy urzędzie imieniem królewskiem oddawana przez jednego z pieczętarzów”.

• laska wysoka – z dużą gałką była atrybutem odźwiernych;

• laska pasterska – mocno u góry zakrzywiona, stała się pastorałem biskupim.

• laska niewielka – z odwzorowanym kwiatem w miejscu gałki, była berłem królewskim.

• laskę, która była godłem sądu, nazywano po łacinie corylus; jeśli zakładano się o zysk lub stratę w swojej sprawie, kładziono zakład na stole sądowym za laską (stąd zakład nazwano corylus lub zalaską)

• na dworach szlacheckich nie było stałych marszałków, więc tylko na czas rodzinnych uroczystości wybierano tzw. marszałka czasowego do kierowania przebiegiem obrzędów i zabawy; wesele szlacheckie nie mogło odbyć się bez „marszałka”, który uderzeniem laski o posadzkę, dawał znak do wnoszenia potraw na ucztę, rozpoczynania lub przerwy w zabawie; weselom kmieci także przewodniczył „marszałek”, a jego laska, ubrana była w rutę i wstążki, którą nazywano „rózgą weselną”.

• laska opolna – w dobie Piastów służyła np. do wzywania kmieci na wiece lub do sądu, przez uderzanie laską opolną w drzwi ich domostw.

• laska miernicza – była dwóch rodzajów: prętowa (dł. 7½ łokcia polskiego) i dwuprętowa (dł. 15 łokci polskich)

• na rzekach, tzw. spławnych, oryle odpychają tratwy przy pomocą „lasek” (dł. 15 łokci polskich)

Zobacz też

• laska marszałkowska (wojsko)

Przypisy