Laskowa (powiat limanowski)

Laskowa

wieś
Laskowa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Laskowa
Wysokość	340–760 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	3402[1]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-602[2]
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0437872
Położenie na mapie gminy Laskowa Laskowa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Laskowa
Położenie na mapie województwa małopolskiego Laskowa
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Laskowa
49°45′46″N 20°27′08″E/49,762778 20,452222
Strona internetowa

Laskowa – rozległa wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Laskowa, której jest siedzibą. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Widok z Korabia

Dwór z XVII w. o ścianach o konstrukcji zrębowej i dachu łamanym w stylu polskim

Położenie

Jest to miejscowość o charakterze turystyczno-wypoczynkowym położona w Beskidzie Wyspowym. Zajmuje kotlinę rzeki Łososina oraz zbocza okolicznych wzniesień Beskidu Wyspowego: od południowej strony Pasma Łososińskiego, od północnej strony jest to Laskowa Góra i Jastrząbka, od zachodniej Kamionna. Położona jest na wysokości ok. 440–802 m n.p.m.

Przez miejscowość, wzdłuż doliny Łososiny biegnie droga z Łososiny Dolnej do Młynnego. Odległość od Limanowej wynosi 10 km. Przez górną część wsi, nazywaną Laskową Górną biegnie droga wojewódzka nr 965 z Bochni do Limanowej^[3][4].

W Laskowej znajduje się znana wśród rowerzystów bardzo stroma (wąska osiedlowa) droga. Na 1 km odcinku średnie nachylenie wynosi 18,9% (189 metrów przewyższenia), maksymalne na 100 metrach siega 27,9%. Jest jedną z najbardziej stromych asfaltowych dróg w Polsce^[5].

Integralne części wsi

Kościół

Kapliczka na stokach Korabia

Historia

Kalendarium historyczne

• 1402 – pierwsze pisane wzmianki o osadach, będących obecnie osiedlami wchodzącymi w skład wsi.
• 1420 – odsprzedaż części ziem protoplaście rodu Laskowskich przez Klemensa z Kędzierzyc (Kandziorczyc, Kandziorzyc, Kandzierczyc?)
• 1420–XVII wiek – własność Laskowskich
• 1688 – wieś zostaje sprzedana za 70 tysięcy złotych polskich przez Ujejskiego i Ślepowrońskiego (mężów ówczesnych dziedziczek) biskupowi krakowskiemu Janowi Małachowskiemu, który 7 kwietnia 1689 r. dokonuje cesji na rzecz Zgromadzenia Księży Misjonarzy Świętego Wincentego à Paulo z Krakowa. W zamyśle Zgromadzenia wieś (posiadająca m.in. 4 folwarki) ma stać się źródłem stałego dochodu dla Domu Stradomskiego w Krakowie^[8].
• 1783 – sekularyzacja majątku zakonu (kasata józefińska) – okresowo funkcjonowała jeszcze sama kaplica dworska do 1908
• 1799 – administrację przejął cyrkuł z Bochni.
• styczeń 1945 – według relacji Państwa Michałowskich: w dworze stacjonował i planował operację wyzwolenia Krakowa osobiście Iwan Koniew^[9], w miesiąc później mianowany marszałkiem Związku Radzieckiego, późniejszy pierwszy dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego.
• 1945 – parcelacja i nacjonalizacja majątku dworskiego na mocy dekretu o reformie rolnej
• W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa nowosądeckiego.
• od 1999 należy do województwa małopolskiego^[4][10]

Turystyka

Obiekty zabytkowe i przyrodnicze

• Niedaleko centrum wsi znajduje się drewniany dworek obecnie Michałowskich o bogatej historii: był bowiem początkowo w rękach rodu sędziego sądeckiego (z de Lipie Laskowskich), później w rękach Zgromadzenia Księży Misjonarzy Świętego Wincentego à Paulo, a w 1945 prawdopodobnie stał się kwaterą dowódcy 1. Frontu Ukraińskiego, marszałka Iwana Koniewa. Budynek jest parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, posiada ściany o konstrukcji zrębowej oraz czterospadowy dach łamany w stylu polskim. Wybudowany został przed 1677 dla rodu Laskowskich^[9]. Wspomina o nim „Inwentarz wsi Dolney Laskowey” z 1687 (cytat): ...dwór iest ze wszystkim z iedney strony otyniony. Piekarnie dwie, staynie, stodół dwie, spichlerzów dwa, browar, w którym kocioł dobry do piwa warzenia... Najcenniejszą częścią dworu jest kaplica z polichromowanym religijnymi motywami i sufitem. W pobliżu dworu spichlerz i murowane stajnie. Dwór otacza park z wiekowymi drzewami, z których niektóre uznane zostały pomnikami przyrody^[4]. Dwór wraz z parkiem wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[11].
• W centrum wsi, w pobliżu rzeki Łososina znajduje się murowany kościół w stylu neogotyckim, z początku XX w. W jego ołtarzu głównym znajdują się rzeźby „Dwunastu Apostołów” i płaskorzeźby „Duch Św.” autorstwa Wojciecha Gryniewicza oraz obraz Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, który został tutaj przeniesiony z dawnej kaplicy dworskiej. Boczne ołtarze są dziełem ludowego rzeźbiarza Stanisława Augustyna z sąsiedniej miejscowości Jaworzna.
• W pobliżu centrum wsi znajduje się prywatny skansen budownictwa ludowego założony przez Krzysztofa Jędrzejka. Prezentuje kulturę ludową mieszkańców Gminy Laskowa i okolic. Przeniesione tu zostały m.in. spichlerze z Laskowej, Kamionki Małej i Dobrociesza, suszarnie do owoców z Laskowej i Michalczowej, kuźnia z Michalczowej, młyn wodny ze Żmiącej, przydrożna kapliczka z Jaworznej, pasieka. W głównym budynku eksponowana jest m.in. kolekcja skrzyń posagowych, oleodruków religijnych, meble, sprzęty używane w gospodarstwie chłopskim w XIX i na pocz. XX w. We wnętrzach obiektów odtworzone zostały warsztaty kołodzieja, stolarski, szewski, tkacki. Skansen posiada też kolekcję narzędzi i maszyn rolniczych^[12].
• Na wieży lokalnego kościoła znajduje się duże stanowisko nietoperzy chronione w ramach programu „Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego”, Natura 2000.
• W pobliżu rzeki Łososina znajduje się pochodząca z XVII w. drewniana kaplica z posążkiem Św. Jana Nepomucena.
• Pobliskie cmentarze wojenne^[13], echo jednej z największych bitew I wojny światowej – bitwy pod Limanową:
  • Cmentarz wojenny nr 358 – Laskowa. Spoczywa tu 98 poległych 7–13 grudnia 1914 r. Austriaków, Niemców, Rosjan i Polaków; na płycie napis w języku niemieckim^[14] (cytat): Śmierć nas worała w ziemię, teraz zbierajcie żniwo. Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[11].
  • cmentarz wojenny nr 359 w Jaworznej (kilkadziesiąt metrów na wschód od granicy Laskowa-Jaworzna, tuż przy szczycie Korab); poległych 12 grudnia 1914 r. 33 żołnierzy austriackich, prowadzi tam czarny szlak z Laskowej.

Infrastruktura turystyczna

• Trzy hotele^[15][16][17]: 2 w górnej, a 1 w dolnej części wsi, gospodarstwa agroturystyczne^[18] oraz pokoje gościnne (w tym Banku Spółdzielczego w Limanowej o. Laskowa)^[19].
• Stacja Narciarska Laskowa-Kamionna z wyciągiem krzesełkowym i 3 wyciągami talerzykowymi^[20],
• Pole kempingowe, namiotowe, korty tenisowe, boiska sportowe, jazda konna.
• W planach: tuż przy granicy Laskowa-Młynne od kilkudziesięciu lat planuje się budowę zbiornika wodnego zaporowego z zapleczem turystycznym i elektrowni wodnej (np. według projektu z 2002–2003)^[21].

Szlaki turystyczne

Od przystanków na drodze wojewódzkiej nr 965 obok granicy Laskowej i Rozdziela na Przełęczy Widoma z punktem widokowym, przy przejrzystym powietrzu m.in. na najwyższe szczyty Tatr słowackich i polskich (jednym z ostatnich w kierunku Polski centralnej wysuniętych tego typu), następnie:

– czarny przez górę Cuba i laskowski Jabłoniec (509 m n.p.m.)^[22], obok kościoła do dworku w centrum wsi, później obok cmentarza wojennego nr 359 w Jaworznej (przy szczycie Korab), a dalej na przełęcz pomiędzy Sałaszem Zachodnim i Wschodnim, gdzie łączy się z niebieskim szlakiem na Jaworz. Czas przejścia do skrzyżowania szlaków 3 godz., z powrotem 1.45 godz., deniwelacja 510 m^[3],

– niebieski: w kierunku północno-wschodnim przez Łopusze przejście na nowy szlak żółty, następnie np. szlakiem czarnym w pobliżu Cmentarza 303 z I wojny światowej do Rajbrotu lub dalej szlakiem żółtym pod pomnik zdradzonych i poległych w roku 1944 partyzantów za Kobylą Górą na Mulowcu^[23]

w kierunku zachodnim: północną granicą Laskowej z pobliską stacją narciarską i hotelem^[24], na Kamionną i do Tymbarku lub krzyżującym się z nim żółtym: Żegocina – Kamionna – Pasierbiec – Łososina Górna

– zielony: Łososina Górna, południowa granica Laskowej, następnie niebieskim do Limanowej lub na Sałasz, lub czarnym  do centrum wsi i drugiego hotelu^[25].

Przez Laskową biegnie też I odcinek (Stary Sącz – Myślenice 112 km) beskidzkiej Drogi św. Jakuba^[26].

Czasy współczesne

• W Laskowej działa rzymskokatolicka parafia Najświętszego Imienia Marii podległa diecezji tarnowskiej.
• W dolnej części wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka oraz gimnazjum.
• Produkcja serów (popularny lokalny produkt: „zakąska serowa”)
• Tradycyjne przetwórstwo owoców (członek stowarzyszenia Na śliwkowym szlaku).

Urodzeni w Laskowej

• Józef Joniec – o. pijar, były prezes stowarzyszenia Parafiada^[27], zginął w katastrofie polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku.

Ze wsi Laskowa pochodzą także przodkowie prezentera telewizyjnego, prowadzącego amerykańską wersję teleturnieju Koło Fortuny (znany jako „Wheel of Fortune” w Stanach Zjednoczonych), Patricka Leonarda Sajdaka^[28].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona gminy Laskowa
• Parafia rzymskokatolicka w Laskowej. laskowa.parafialnastrona.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].
• Laskowa na starej fotografii