Lasonogi

Lasonogi
Mysidacea[1]
Haworth, 1825
Ilustracja
Mysis diluviana
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Podtypskorupiaki
Gromadapancerzowce
Podgromadatorboraki
Rządlasonogi

Lasonogi, szczeponogi (Mysidacea) – rząd wodnych skorupiaków z gromady pancerzowców, podobnych do krewetek, lecz mniejszych, długości ciała 0,5-3 cm[2]. Obejmuje około 1000 gatunków, u których niemal cały tułów, z wyjątkiem 1–2 ostatnich segmentów, jest okryty dużym karapaksem, oczy są położone na ruchomych słupkach, a uropodia tworzą z telsonem wachlarz ogonowy[3]. Żywią się detrytusem filtrowanym z wody lub chwytanymi fragmentami roślin[3]. Nieliczne są drapieżne[4]. W zapisie kopalnym są znane z karbonu i permu.

Występowanie

Są to głównie gatunki morskie. Zasiedlają wszystkie morza. Nieliczne występują w wodach słonawych, słodkich i podziemnych. W polskich wodach Bałtyku występuje 7 gatunków, w tym 5 stale, a 2 napływają z wlewami wody z Morza Północnego. 3 gatunki zaliczono do fauny Polski[4] (nie uwzględniono gatunków morskich). Jeden – lasonóg jeziorny (Mysis relicta) – występuje w polodowcowych jeziorach Lubie[5], Drawsko, Żerdno i Mamry[6], a dwa (Hemimysis anomala i Neomysis integer) w wodach estuaryjnych[4].

Hemimysis anomala

Budowa

Lasonogi mają wydłużone i przezroczyste ciało o długości w przedziale od kilku do 30 mm. Głowa jest zrośnięta z tułowiem w głowotułów, w znacznej części okryty schitynizowanym, krótkim karapaksem. Karapaks przyrasta jedynie do głowy i 2–3 przednich segmentów tułowiowych. Silnie rozwinięty, cylindryczny odwłok jest zwykle dłuższy od reszty ciała. Pierwsze odnóża tułowiowe (1–2 pary) tworzą szczękonóża. Kilka dalszych par to narządy ruchu z biczykowatymi, wieloczłonowymi egzopoditami pływnymi. Napędzają też pokarm w stronę otworu gębowego. Wydłużone i spłaszczone odnóża ogonowe (uropodia) tworzą wraz z listkowatym telsonem szeroki wachlarz ogonowy.

Systematyka

Do lasonogów zaliczane są dwa taksony, obejmujące współcześnie żyjące gatunki:

  • Mysida,
  • Lophogastrida,

oraz wymarłe Pygocephalomorpha. Współczesne badania wykazują jednak, że ich pokrewieństwo jest dość dalekie i Mysidacea nie jest już powszechnie akceptowane jako takson. W niektórych opracowaniach pod nazwą lasonogi opisywany jest Mysida[4].

Wybrane gatunki

Gatunki występujące w Polsce (w tym w polskich wodach Bałtyku):

  • lasonóg wielki (Mysis mixta) – największy gatunek Polski
  • lasonóg jeziorny (Mysis relicta) – relikt polodowcowy, występuje nie tylko w morzu, ale również w jeziorach północnej Europy[7] (dawniej szerzej ujmowany taksonomicznie podawany był z obszaru okołobiegunowego, także z Ameryki Północnej[8]) – w Polsce w jeziorach Lubie[5], Drawsko, Żerdno i Mamry
  • lasonóg zachodni (Gastrosaccus spinifer)
  • lasonóg pospolity (Neomysis integer)
  • lasonóg brzegowy (Praunus flexuosus)
  • lasonóg drobny (Praunus inermis)
  • lasonóg słupkooki (Macropis slabberi) – pojawia się po dużych wlewach wody z Morza Północnego[6]
  • Hemimysis anomala

Wśród lasonogów występujących w Polsce lub w polskich wodach Bałtyku są zarówno gatunki głębinowe (3 pierwsze), jak i płytkowodne (3 następne). W głębszych wodach żyją gatunki wymagające niższej temperatury lub wyższego zasolenia[6].

Gatunki niewystępujące w Polsce:

  • Mysis amblyops G. O. Sars, 1907
  • Mysis arcticoglacialis Petryashev, 1990
  • Mysis caspia G. O. Sars, 1895
  • Mysis diluviana Audzijonyte & Väinölä, 2005
  • Mysis gaspensis O. Tattersall, 1954
  • Mysis litoralis (Banner, 1948)
  • Mysis macrolepis G. O. Sars, 1907
  • Mysis microphthalma G. O. Sars, 1895
  • Mysis nordenskioldi Audzijonyte & Väinölä, 2007
  • Mysis oculata (Fabricius, 1780)
  • Mysis polaris Holmquist, 1859)
  • Mysis salemaai Audzijonyte & Väinölä, 2005
  • Mysis segerstralei Audzijonyte & Väinölä, 2005
  • Mysis stenolepis Smith, 1873
  • Limnomysis benedeni - gatunek także dwuśrodowiskowy, żyjący zarówno w Morzu Czarnym i Kaspijskim, jak i w Dunaju

Galeria

  • © Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0

    Lasonóg zachodni

  • Lasonóg pospolity

  • Hemimysis anomala – pojedynczy okaz

  • Hemimysis anomala

  • Маsowe skupisko Hemimysis anomala

Przypisy

  1. ↑ Mysidacea, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, s. 140.
  3. ↑ a b Zoologia : Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
  4. ↑ a b c d Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008. ISBN 978-83-88147-09-8.
  5. ↑ a b Kruczek G. 2001. Relikty polodowcowe jeziora Lubie. „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. 2 (57), s. 118
  6. ↑ a b c Ludwik Żmudziński: Świat zwierzęcy Bałtyku. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990, s. 122-123. ISBN 83-02-02374-4.
  7. ↑ Asta Audzijonyte & Risto Väinölä. Diversity and distributions of circumpolar fresh- and brackish-water Mysis (Crustacea: Mysida): descriptions of M. relicta Lovén, 1862, M. salemaai n. sp., M. segerstralei n. sp. and M. diluviana n. sp., based on molecular and morphological characters. „Hydrobiologia”. 544, s. 89–141, 2005. DOI: 10.1007/s10750-004-8337-7. 
  8. ↑ Anna Stańczykowska: Zwierzęta bezkręgowe naszych wód. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1986, s. 120. ISBN 83-02-00153-8.

Media użyte na tej stronie

Gastrosaccus spinifer.jpg
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0
Opossum shrimp.
Brackwasserkrebs, Spaltfußkrabbe (Mysis vulgaris).jpg
Brackwasserkrebs, Spaltfußkrabbe (Mysis vulgaris), Zeichnung von Julius Fürst um 1895
Hemimysis anomala swarm.jpg
A swarm of bloody-red mysids in the shadow of a pier.
Hemimysis anomala GLERL 1.jpg
Hemimysis anomala. Microphotograph by S. Pothoven, GLERL, December 2006.