Lata czterdzieste. Dyktanda

Lata czterdzieste. Dyktanda – zbiór opowiadań Stanisława Lema po raz pierwszy wydany nakładem Wydawnictwa Literackiego w roku 2005 jako 33. tom (ostatni) „Dzieł zebranych” autora. Posłowie napisał Jerzy Jarzębski.

Antologia zawiera w większości niepublikowane poza czasopismami opowiadania napisane w latach 40., dwa rozdziały z powieści Czas nieutracony, dyktanda wymyślane dla siostrzeńca żony pisarza – Michała Zycha – oraz wiersze pisane w młodości.

W późniejszym wydaniu Dzieł wydawnictwa Agora młodzieńcze opowiadania (w tym brakujące w wydaniu Wydawnictwa Literackiego opowiadanie Siostra Barbara) i wiersze zawarto w tomie Człowiek z Marsa. Opowiadania młodzieńcze. Wiersze, zaś dyktanda w tomie Sknocony kryminał.

Spis utworów

Proza:

• Operation Reinhardt (Czas nieutracony, część II – Wśród umarłych, 1949)
• V nad Londynem („Żołnierz Polski” 1947)
• Plan Anti-V („Co Tydzień Powieść” 1947)
• D-Day („Żołnierz Polski” 1947)
• KW-1 („Kuźnica” 1946)
• Obcy („Tygodnik Powszechny” 1946)
• Miasto atomowe („Żołnierz Polski” 1947)
• Człowiek z Hiroszimy („Żołnierz Polski” 1947)
• Koniec świata o ósmej („Co Tydzień Powieść” 1947, Dzienniki gwiazdowe 1957)
• Trust Twoich Marzeń („Co Tydzień Powieść” 1948)
• Historia o wysokim napięciu („Co Tydzień Powieść” 1948)
• Dyżur doktora Trzynieckiego (Czas nieutracony, część III – Powrót, 1950)
• Dzieje jednego odkrycia („Tygodnik Powszechny” 1946)

Wiersze młodzieńcze: (po raz pierwszy w Wysoki Zamek. Wiersze młodzieńcze 1975)

• *** (Nie wiem, czy ręka ślepca...)
• Beethoven, Symfonia piąta
• List miłosny
• Małe wiersze
• Valse Triste
• Z cyklu „Owady”
• *** (W ścieżkach orlich...)
• *** (Gołębie wpisywały...)
• Cmentarz polny
• Triolet
• Piątką przez Kraków
• Miłość

Dyktanda: (po raz pierwszy w Dyktanda czyli… 2001)

• Tydzień pierwszy
• Tydzień drugi
• Tydzień trzeci
• Tydzien czwarty

Lista utworów nieopublikowanych

W latach czterdziestych młody Stanisław Lem pisał „dla chleba” opowiadania o tematyce wojennej oraz fantastycznej i publikował je w różnych czasopismach. Oto lista tych opowiadań ze wspomnianego okresu, które nie znalazły się w omawianym zbiorze:

• „Odra” - Hauptsturmführer Koestnitz (1946);
• „Kuźnica” - Placówka (1946);
• „Żołnierz Polski” - Nowy (1946), Spotkanie w Kołobrzegu (1946);
• „Tygodnik Powszechny” - Ogród ciemności (1947);
• „Kocynder” – Ballada w morał zaopatrzona (1946)

Bibliografia

• Nota wydawnicza. W: Stanisław Lem: Lata czterdzieste. Dyktanda. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005. ISBN 83-08-03755-0.
• Adam Wójcik: Ambasador polskiej literatury. W: Adam Wójcik, Marek Englender: Budowniczowie gwiazd 1. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980.
• Zaginione opowieści. W: Wojciech Orliński: Co to są sepulki? Wszystko o Lemie. Kraków: Znak, 2007. ISBN 978-83-240-0798-1.