Latimeria

Latimeria[1]
Smith, 1939
Przedstawiciel rodzaju – Latimeria chalumnae
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	mięśniopłetwe
Rząd	celakantokształtne
Rodzina	Latimeriidae
Rodzaj	Latimeria
Synonimy
Malania Smith, 1953

Latimeria – rodzaj drapieżnych ryb mięśniopłetwych^[2] obejmujący współcześnie żyjące gatunki z uważanej przez długi czas za wymarłą ponad 60^[3]-70 mln lat temu^[4] podgromady ryb trzonopłetwych. Latimerie określane są jako żywe skamieniałości^[3].

Opis

Osobniki osiągają długość do 180 cm i masę do 80 kg. Ich płetwy parzyste osadzone są na ruchomych trzonach, poruszane ruchem wiatrakowym. Płetwa ogonowa jest trójpłatowa^[4]. Latimerie żywią się głównie innymi rybami i głowonogami^[2]. Bytują na głębokościach 150^[4]–700 m^[2], nad skalistym dnem^[4] i w jaskiniach pochodzenia wulkanicznego^[2].

Dożywa do 100 lat, dojrzałość płciową osiąga ok. 20 roku życia. Jajożyworodna, ciąża trwa 13-15 miesięcy, samica rodzi od 5 do 25 młodych^[2].

Historia

Pierwszą znaną nauce latimerię złowiono 22 grudnia 1938 roku u ujścia rzeki Chalumna. Rybę odkupiła od rybaków Marjorie Courtenay-Latimer – kustosz muzeum miejskiego w East London. Wykonany przez siebie szkic przesłała profesorowi J.L.B. Smithowi, który oświadczył, że „byłby mniej zdziwiony, gdyby spotkał na ulicy żywego dinozaura”^[5].

Kolejny okaz złowiono w 1952 roku u wybrzeży Komorów. Latimeria chalumnae żyje w Oceanie Indyjskim u wybrzeży Afryki Wschodniej, osiąga długość do 200 cm i masę kilkudziesięciu kilogramów (maksymalnie 95 kg).

W 1997 roku, podczas podróży poślubnej Arnaz i Mark Erdmann na bazarze na indonezyjskiej wyspie Celebes znaleźli dziwną rybę. Gdy sprawdzili jej opis w Internecie, okazało się, że przypomina afrykańską Latimeria chalumnae, lecz różni się od niej ubarwieniem (osobniki afrykańskie są błękitne, podczas gdy indonezyjskie są brązowe). Nowy gatunek opisano jako Latimeria menadoensis. 19 maja 2007 u wybrzeży Celebes w pobliżu Parku Narodowego Bunaken latimerię wyłowił indonezyjski rybak; 15 lipca dwóch rybaków z Zanzibaru złowiło osobnika długości 1,34 m i ważącego 27 kg^[6].

W 2013 r. ogłoszono zsekwencjonowanie genomu Latimeria chalumnae^[3].

Klasyfikacja

Kręgowce charakterystyczne dla późnego dewonu: ryby mięśniopłetwe i czworonogi ziemnowodne.
Z mięśniopłetwych ryb takich jak eustenopteron wyewoluowali ich następcy panderichthys, które mogły oddychać powietrzem atmosferycznym na mulistych płyciznach, następnie pojawił się tiktaalik, który przy pomocy kończyno-podobnych płetw mógł wychodzić na ląd, poprzedzając pierwsze czworonogi takie jak akantostegi, których stopy posiadały osiem palców i ichtiostegi z rozwiniętymi kończynami, buszujące w chwastach porastających nabrzeżne mokradła. Mięśniopłetwe ryby wyewoluowały także w latimerie, które przetrwały do dnia dzisiejszego.

Latimerie początkowo (a wielu autorów nadal) zaliczano do rodziny Coelacanthidae, a po odkryciu blisko spokrewnionych z nimi gatunków wymarłych wyodrębnione zostały do rodziny Latimeriidae^[7], Coelacanthidae obejmuje gatunki wymarłe.

Latimeria menadoensis

Gatunki zaliczane do tego rodzaju ^[8]:

• Latimeria chalumnae – latimeria
• Latimeria menadoensis

Przypisy

Bibliografia

• Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
• Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
• Ryby: encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.