Leśnica (województwo opolskie)

Leśnica
	(c) Piotr1952 / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0; Rynek
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	strzelecki
Gmina	Leśnica
Prawa miejskie	1217
Burmistrz	Łukasz Jastrzembski
Powierzchnia	14,51 km²
Wysokość	205 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 2672; 184,3 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 77
Kod pocztowy	47-150
Tablice rejestracyjne	OST
	Położenie na mapie gminy Leśnica Leśnica
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Leśnica
	Położenie na mapie województwa opolskiego Leśnica
	Położenie na mapie powiatu strzeleckiego Leśnica
	50°25′45″N 18°10′52″E/50,429167 18,181111
TERC (TERYT)	1611044
SIMC	0965714
	Urząd miejskiul. 1 Maja 9; 47-150 Leśnica
	Strona internetowa

Leśnica (dodatkowa nazwa w j. niem. Leschnitz) – miasto na Górnym Śląsku, w woj. opolskim, w powiecie strzeleckim, położone na południowo-wschodnim zboczu Góry Świętej Anny, na wysokości ok. 205 m n.p.m., siedziba gminy miejsko-wiejskiej Leśnica. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Według danych GUS z 30 czerwca 2008, miasto liczyło 2897 mieszkańców^[2].

Części miasta: Kowalików, Księża Wieś, Stoki.

Leśnica uzyskała lokację miejską w 1217 roku^[3].

Nazwa

Leśnica wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie^[4]

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy las^[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę miejscowości Leznitz podając jej znaczenie "Ort im Walde" czyli po polsku "Miejscowość w lesie"^[5]. Po raz pierwszy Leśnicę wymieniono w dokumencie księcia opolskiego Kazimierza I z 1217 r. jako "Lesnicie".

W dziele "Silesiographia" autorstwa Mikołaja Henela z roku 1613 miejscowość opisana jest z nazwą łacińską Lesnitivm i z nazwą Leßnitz jako nazwą właściwą^[6]. W Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae z roku 1650 miejscowość była wzmiankowana jako Leschnitz lub Leßnitz^[7].

W pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku wydanym języku polskim w Berlinie przez Fryderyka Wielkiego jako nazwa polska miasta jest wymieniona Leśnice^[8].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod nazwą niemiecką Lesnitz oraz obecnie używaną, polską Leśnica^[9]. Polską nazwę w formie Leźnica w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[10].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wspomina miejscowość jako Leźnica, Leśnica oraz niemiecką nazwę Leschnitz^[11].

W 1936 roku ze względu na polskie korzenie historycznej nazwy, nazistowska administracja III Rzeszy przemianowała zgermanizowaną nazwę Leschnitz na nową, całkowicie niemiecką - Bergstadt.

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946^[12].

Historia

W dokumencie księcia opolskiego Kazimierza I z 1217 r. udzielił Leśnicy, należącej do kapelana książęcego Sebastiana i jego brata Grzegorza, zwolnienia od ciężarów prawa książęcego na tych samych warunkach, jakie uzyskali "goście" (hospites), tzn. osadnicy niemieccy osiedleni poprzednio przez tego samego księcia w Opolu i Raciborzu. Prawo niemieckie poprzez mniejsze obciążenia i większe swobody umożliwiało szybszy rozwój miejscowości. We wspomnianym dokumencie mowa jest o Leśnicy jako osadzie targowej. Dokument ten pozwala uznać Leśnicę za jedną z najstarszych miejscowości w tej części Śląska. Książęta opolscy nadali miastu herb przedstawiający złotego orła górnośląskiego na błękitnym tle. Z dokumentu z 20 stycznia 1257 wydanego przez księcia Władysława I wynika, że istniał już wtedy w Leśnicy drewniany kościół parafialny pod wezwaniem Trójcy Świętej. W 1384 r. Leśnica była otoczona murami z trzema bramami: lichyńską, kozielską i żyrowską. W 1386 r. wójtostwo w Leśnicy oddano Pakoszowi z Bierawy. W tym samym roku wymieniono w dokumentach leśnicką łaźnię miejską, ławę piekarską, rzeźniczą i szewską.

W 1429 r. Leśnica została spalona przez husytów podczas ich wyprawy na Śląsk. Z dokumentu z 1439 r. wynika, że wójtem w Leśnicy był Strala. W 1451 r. spaliło się całe miasto wraz z kościołem i 17 domami poza miastem. Dopiero w 1498 r. wybudowano nowy kościół św. Marcina.

Od 1638 r. Leśnica stanowiła własność rodziny Promnitz. W latach 1650-1807 miasto należało do rodziny Colonna, która miała swoją siedzibę w Strzelcach Opolskich. W XVIII wieku Leśnica podlegała inspekcji podatkowej w Prudniku^[13]. W 1807 r. Leśnica przestała być miastem prywatnym i uzyskała samorząd. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje, że w 1861 miasto liczyło 1413 mieszkańców oraz odnotowuje "Die Sprache der Einwohner ist deutsch und polnisch" czyli w tłumaczeniu na polski "Mową mieszkańców jest niemiecki i polski"^[14].

W okresie I wojny światowej zginęło 165 mieszkańców Leśnicy, głównie mężczyzn walczących w szeregach armii niemieckiej. Kapitulacja Niemiec i proklamowanie państwowości polskiej w 1918 r. podniosły temat nowego wytyczenia granic na Górnym Śląsku. W Leśnicy, położonej na obszarze mieszanego etnicznie powiatu strzeleckiego, od 1919 r. działała komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska pod kierownictwem Antoniego Pateroka. Wśród mieszkańców miasta wyraźnie przeważała jednak ludność niemiecka: w plebiscycie górnośląskim 20 marca 1921 r. 899 osób opowiedziało się za pozostaniem w granicach Niemiec, a 101 za przyłączeniem do Polski.

W trakcie III powstania śląskiego w maju i czerwcu 1921 Leśnica oraz sąsiednie miejscowości były miejscem krwawych walk. 7 maja 1921 r. została zdobyta przez baon strzelecki Pawła Dziewiora z podgrupy "Bogdan", po czym 9 maja odparto kontrnatarcie z rejonu Zdzieszowic. Gwardian z pobliskiej Góry Świętej Anny wspominał, że w tym czasie doszło w mieście do poważnych ekscesów ze strony powstańców - rabunków i kradzieży, które nie ominęły także miejscowego proboszcza^[15]. 21 maja Leśnica została zdobyta przez niemieckie SSOS nacierające od strony Gogolina. Odzyskane przejściowo w krwawych walkach przez oddziały katowickiego pułku Walentego Fojkisa. Ostatecznie podział Górnego Śląska w 1922 r. pozostawił miasto po stronie niemieckiej.

W 1934 r. Leśnica uzyskała połączenie kolejowe z Kędzierzynem-Koźlem i Strzelcami Opolskimi. W okresie II wojny światowej w rejonie Leśnicy Niemcy założyli obozy pracy dla Żydów i jenieckie oddziały robocze. Ofiary niemieckiego obozu pracy pochowano w rejonie Muzeum. Wojna pociągnęła za sobą liczne ofiary spośród mieszkańców Leśnicy. W styczniu 1945 do miasta zbliżył się front, który przyniósł śmierć także wielu jego cywilnym mieszkańcom, m.in. żołnierze radzieccy zamordowali ok. 100 pacjentów zakładu leczniczego. Wiele budynków uległo wtedy zniszczeniu.

Po przejściu frontu pierwszym burmistrzem Leśnicy został Paweł Lelonek. Leśnica pozostając w cieniu potężnych przemysłowych sąsiadów, jak Kędzierzyn-Koźle i Zdzieszowice, przeżywała w okresie powojennym słaby rozwój. Brak przemysłu i upadek rzemiosła groził nawet w 1950 r. odebraniem jej praw miejskich.

Demografia

Zmiany liczby mieszkańców

Zmiana liczby mieszkańców na przestrzeni ostatnich 220 lat:

Struktura płci i wieku

Piramida wieku mieszkańców Leśnicy w 2014 roku^[1].

Pomniki i zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[16]:

(c) Piotr1952 / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Kościół Trójcy Świętej

osiedle zabytkowe, wypisane z księgi rejestru
kościół par. pw. Świętej Trójcy, z 1717 r., 1843 r.
kościół cmentarny pw. Najśw. Marii Panny, z XVI/XVII w., XIX w.
mogiła zbiorowa Powstańców Śląskich, na cmentarzu par., z 1981 r.
dworzec kolejowy, ul. Dworcowa 20-22, z l. 1933-36
dom, ul. Bolesława Chrobrego 11, z poł. XIX w., nie istnieje
dom, ul. Bolesława Chrobrego 15 (d. 17), z poł. XIX w.
dom, ul. Ligonia 2, z pocz. XIX w.
domy, ul. Ludowa 1, 3, 5, 7, 9, z poł. XIX w.
dom, ul. Młyńska 2, z poł. XIX w.
domy, Rynek 4, 7, 8, 12, 22 nie istnieje, 23, 24, 25 (d. pl. Narutowicza), z XVIII/XIX w.
dom, ul. Strzelecka 3, z pocz. XIX w., nie istnieje
młyn wodny, ul. Porębska 6, z XIX w., nie istnieje

inne zabytki:

pomnik Powstańców Śląskich wykuty z wapienia pińczowskiego stojący na placu Narutowicza^[17]
Pomnik ofiar I wojny światowej w postaci głazu narzutowego granitognejsu z inskrypcją^[17]
cmentarz żydowski

Sport i rekreacja

W mieście od 1947 roku działa klub piłkarski LZS Leśnica, w sezonie 2011/2012 występujący w III lidze, w grupie opolsko-śląskiej^[18].

Miasta partnerskie

Przypisy

↑ ^a ^b Leśnica w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2008 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.)
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 46-47.
↑ Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
↑ ^a ^b HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 37, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Silesiographia
↑ Europeana
↑ Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"
↑ Knie 1830 ↓, s. 958.
↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.29.
↑ Leźnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 197 .
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Historia Powiatu Prudnickiego - Starostwo Powiatowe w Prudniku, www.powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16] .
↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 288.
↑ Ewald Stefan Pollok: Góra Św. Anny. Śląska świętość. Kraków: Wydawnictwo Żyrowa, 2000, s. 166. ISBN 83-907364-0-3.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 115-116. [dostęp 2013-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
↑ ^a ^b Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 49-50. ISBN 978-83-63036-04-1
↑ LZS Leśnica. 90minut.pl. [dostęp 2009-05-25].

Literatura

Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschlesien. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.

Linki zewnętrzne

Strona internetowa miasta
Leźnica, Leśnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 197 .

[populacja2016-1] Leśnica w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[2] Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2008 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.)

[3] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 46-47.

[4] Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.

[Adamy-5] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 37, OCLC 456751858 (niem.).

[6] Silesiographia

[7] Europeana

[8] Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"

[CITEREFKnie1830958-9] Knie 1830 ↓, s. 958.

[10] Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.29.

[11] Leźnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 197 .

[MP-12] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[13] Historia Powiatu Prudnickiego - Starostwo Powiatowe w Prudniku, www.powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16] .

[CITEREFFelix_Triest1865288-14] Felix Triest 1865 ↓, s. 288.

[15] Ewald Stefan Pollok: Góra Św. Anny. Śląska świętość. Kraków: Wydawnictwo Żyrowa, 2000, s. 166. ISBN 83-907364-0-3.

[16] Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 115-116. [dostęp 2013-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].

[ReferenceA-17] Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 49-50. ISBN 978-83-63036-04-1

[18] LZS Leśnica. 90minut.pl. [dostęp 2009-05-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Miasta	Leśnica
Wsie	Czarnocin Dolna Góra Świętej Anny Kadłubiec Krasowa Lichynia Łąki Kozielskie Poręba Raszowa Wysoka Zalesie Śląskie
Części miejscowości	Granica Kurzawka Popice Rokicie Dolnica Stanięcin
Części miasta	Kowalików Księża Wieś Stoki

Miasta	Kolonowskie Leśnica Strzelce Opolskie Ujazd Zawadzkie
Gminy miejsko-wiejskie	Kolonowskie Leśnica Strzelce Opolskie Ujazd Zawadzkie
Gminy wiejskie	Izbicko Jemielnica

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–50) woj. opolskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Kolonowskie (od 1973) Leśnica Strzelce Opolskie (Strzelce) Ujazd Zawadzkie (od 1962)
Osiedla (1954–72)	Kolonowskie (1956–72) Otmęt (1954–55 →) Zawadzkie (1954–62)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Błotnica Strzelecka (Błotnica) (do 1954) Gogolin I (do 1954) Gogolin II (do 1954) Góra Św. Anny (do 1954) Izbicko Jemielnica (Imielnica) Kielcza (do 1954) Kolonowskie (od 1950) Leśnica (od 1973) Otmęt (Odmęt) (do 1954) Rozmierka Staniszcze Wielkie (do 1950) Strzelce Opolskie (od 1973) Szymiszów (do 1954) Ujazd (od 1973) Zawadzkie (do 1954) Zawadzkie (od 1973) Zdzieszowice (do 1954) Zimna Wódka (do 1954)
Gromady (1954–72)	Błotnica Strzelecka (1954–72) Dziewkowice (1954–61) Gogolin (1954–55 →) Góra św. Anny (1954–72) Izbicko (1954–72) Jasiona (1954–55 →) Jemielnica (1954–72) Kadłub (1954–72) Kalinów (1954–59) Kamień Śląski (1954–55 →) Kielcza (1954–68) Kolonowskie (1954–55) Krępna (1954–55 →) Krośnica (1954–59) Krupski Młyn (1954–55 (→)) Ligota Dolna (1954–59) Malnie (1954–55 →) Niwki (1959–72) Otmęt (1954) Pietrówka (1954–68) Rozmierz (1954–72) Rożniątów (1954–59) Sieroniowice (1954–59) Staniszcze Małe (1957–6?) Staniszcze Wielkie (1954–57) Staniszcze Wielkie (196?–72) Strzelce Opolskie (1961–72) Szymiszów (1959–61) Zalesie Śląskie (1954–72) Zawadzkie (1954) Zawadzkie (1969–72) Zdzieszowice (1954–55 (→)) Zimna Wódka (1954–72) Żędowice (1954–68)

Miasta na prawach powiatu	Opole
Miasta powiatowe	Brzeg Głubczyce Kędzierzyn-Koźle Kluczbork Krapkowice Namysłów Nysa Olesno Prudnik Strzelce Opolskie
Miasta gminne	Baborów Biała Byczyna Dobrodzień Głogówek Głuchołazy Gogolin Gorzów Śląski Grodków Kietrz Kolonowskie Korfantów Leśnica Lewin Brzeski Niemodlin Otmuchów Ozimek Paczków Praszka Prószków Tułowice Ujazd Wołczyn Zawadzkie Zdzieszowice

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne