Lebiodka syryjska

Lebiodka syryjska
Ilustracja
(c) מרכז להב"ה מגאר Pikiwiki Israel, CC BY 2.5
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządjasnotowce
Rodzinajasnotowate
Rodzajlebiodka
Gatuneklebiodka syryjska
Nazwa systematyczna
Origanum syriacum L.
Sp. Pl. 590 1753[3]
Synonimy
  • Majorana syriaca (L.) Raf.[3]

Lebiodka syryjska (Origanum syriacum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w Azji Zachodniej (Cypr, półwysep Synaj, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja)[4]. Rośnie na stepach, w lasach, zaroślach, w górach, w zbiorowiskach roślinnych typu makia i frygana[5]. Znany jest jako biblijny hyzop[6].

Morfologia

Krzewinka o wysokości 35-60 cm. Łodyga czworoboczna, owłosiona, wzniesiona, zazwyczaj nierozgałęziona. Liście pojedyncze, niewielkie (do 2,5 cm długości), obficie owłosione i szarozielone. Kwiaty grzbieciste, niewielkie, obupłciowe, białe lub kremowe. Wsparte są szarozielonymi przysadkami i zebrane są w gęste niby-kłosy[5][7]. Rośliny kwitną od kwietnia do września[5].

Udział w kulturze

  • Wszyscy badacze roślin biblijnych są zgodni, że lebiodka syryjska to biblijny hyzop, którego Izraelici używali podczas pierwszej Paschy. Opisane to jest w Księdze Wyjścia (12,22): „Weźcie gałązkę hizopu i zanurzcie ją we krwi, która jest w naczyniu, i krwią z naczynia skropcie próg i oba odrzwia”. Rozpowszechniła się natomiast błędna opinia, że biblijny hyzop to roślina zwana hyzopem lekarskim (od hyzopu właśnie nadano jej nazwę). Stało się to za sprawą błędnego przetłumaczenia w Septuagincie hebrajskiego słowa esov (אזוב מצוי). O tym, że biblijnym hyzopem nie mógł być hyzop lekarski świadczy fakt, że nigdy nie występował on ani w Egipcie, ani na Ziemi Świętej[6]. W pierwszej Księdze Królewskiej (5,13) jest werset dotyczący Salomona: "Rozprawiał też o drzewach; od cedrów na Libanie, aż do hizopu rosnącego na murze". Hyzop lekarski nigdy nie rośnie na murze, lebiodka syryjska – często. W Biblii słowo hyzop wymienione jest 12 razy[5].
  • Hyzop wraz z cedrem używane były przez Izraelitów w ceremonialnym oczyszczaniu przez kapłanów z trądu, gdy stwierdzili oni, że chory wyzdrowiał (Księga Kapłańska 14,1-32). Cedr symbolizował dumę i pychę, hyzop poniżenie (jako roślinka, która rosła na kamienistych ścieżkach i każdy mógł ją zdeptać). Użycie tych dwu roślin do oczyszczenia miało oznaczać, że ozdrowiały z trądu nigdy więcej nie będzie już dumny jak cedr, lecz pokorny, jak hyzop[6].
  • Hyzopu używano także do oczyszczania domów (Kpł 14,33-35) oraz zmywania win, zarówno w Starym Testamencie (Lb 19,6), jak i w Nowym Testamencie (Hbr 9,19)[6].
  • Gałązki hyzopu nasycone octem podano do picia Jezusowi na krzyżu (Ewangelia Jana 19,29)[5]. Silnie owłosione pędy lebiodki syryjskiej dobrze zatrzymują wodę, używane były jako kropidło[6].
  • Obecnie lebiodki syryjskiej jako hyzopu nadal używają Samarytanie podczas ofiary paschalnej[6].
  • Lebiodkę syryjską znaleziono w nagrobnych girlandach w wykopaliskach egipskich z okresu grecko-rzymskiego[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ a b The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
  5. ↑ a b c d e Flowers in Israel. [dostęp 2014-12-22].
  6. ↑ a b c d e f g Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  7. ↑ Origanum syriacum. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2014-12-24].

Media użyte na tej stronie

PikiWiki Israel 29717 Wild Zaatar.JPG
(c) מרכז להב"ה מגאר Pikiwiki Israel, CC BY 2.5
Wild Za'atar