Lech Kalinowski

Lech Kazimierz Kalinowski
Ilustracja
foto: Rafał Kalinowski
Data i miejsce urodzenia

12 września 1920
Kraków

Data i miejsce śmierci

15 czerwca 2004
Kraków

Miejsce spoczynku

Cmentarz Salwatorski, Kraków

Zawód, zajęcie

historyk sztuki, historyk idei

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Lech Kazimierz Kalinowski (ur. 12 września 1920 w Krakowie, zm. 15 czerwca 2004 tamże) – polski historyk sztuki, historyk idei, mediewista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego[1], członek Polskiej Akademii Umiejętności, Międzynarodowego Komitetu Historyków Sztuki w Paryżu[2] i Akademii Brytyjskiej, honorowy profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1960–1965 kierownik wykopalisk pod kościołem i klasztorem Benedyktynów w Tyńcu. W 1997 laureat Nagrody Herdera.

Dzieciństwo

Urodził się 12 września 1920 r. w Krakowie jako syn Marii Zawirskiej[3] i Stanisława Kalinowskiego. Wczesne dzieciństwo spędził w Lublinie, gdzie ojciec jego Stanisław Kalinowski[4], był sędzią sądu okręgowego. Szkołę średnią ukończył w Zakładzie naukowo-wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie, gdzie zdał maturę w 1938 r.

Studia

Po maturze zapisał się do Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w klasie fortepianowej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w 1938 r. Jako zajęcia dodatkowe[5] wybrał seminarium z historii sztuki u Karli Lanckorońskiej[6]. Okres wojny i okupacji niemieckiej spędził w Lublinie, gdzie ćwiczył na fortepianie bo chciał być zawodowym pianistą. W 1945 r. zdecydował się na historię sztuki, zamieszkał w Krakowie i podjął studia w pierwszym studenckim roczniku po wojnie. Studiował m.in. u profesorów Wojsława Molé[7] i Adama Bochnaka[8]. Do 1949 r. pełnił obowiązki asystenta wolontariusza z Zakładzie Historii Sztuki UJ.

Praca zawodowa

foto: Adam Rzepecki

W czerwcu 1949 r. uzyskał magisterium z filozofii[9] i rozpoczął pracę zawodową na Uniwersytecie Jagiellońskim jako asystent kontraktowy. Pracę doktorską obronił w grudniu 1949 r.[10] Tytuł i stanowisko docenta otrzymał w 1955 r.[11] We wrześniu 1960 r. otrzymał katedrę Historii Sztuki Średniowiecznej po przejściu prof. Wojsława Molé na emeryturę. W lutym 1962 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1977 r. – profesorem zwyczajnym. Równocześnie wykładał na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie otrzymał tytuł profesora honorowego. Od początku swej pracy w Instytucie Historii Sztuki UJ prowadził zajęcia z historii doktryn artystycznych, pro seminaria z wszystkich okresów sztuki europejskiej i seminaria z historii sztuki średniowiecznej[12].

Wykłady na uczelniach zagranicznych

Dziedzina badań, wykopaliska i metoda

Jego główną dziedziną badań była sztuka średniowiecza i renesansu, której poświęcił szereg rozpraw zebranych w tomie Speculum artis[13].

W latach 1960–1965 kierował wykopaliskami pod kościołem i klasztorem Benedyktynów w Tyńcu, podczas których odkryto relikty romańskiej architektury, rzeźby i przedmioty kultu religijnego. Kierował pracami i opracował naukowo pozostałości rzeźby kamiennej oraz krzyż, pastorały, kielich i patenę znalezione w grobach opatów.

Nowatorstwem jego metody badawczej było przekonanie, że forma dzieła ma wartość symboliczną, która przyjmuje rozmaitą treść ideową. Starał się zawsze odczytać pierwotne znaczenia artystycznego przekazu[14]. Jako metodolog opublikował m.in. studia o metodzie ikonologicznej Erwina Panofsky'ego oraz o teorii dziejów sztuki Maxa Dvořáka i szkoły wiedeńskiej.

Uczniowie

Wychował 109 magistrów, a 29 prac pisanych pod jego kierunkiem zostało opublikowanych. Wypromował 13 doktorów, wśród których byli m.in. Beata Biedrońska-Słota[15], Jerzy Gadomski, Klementyna Żurowska.

Życie prywatne

Ożenił się z Janiną Galat, primo voto Kaczyńską[16], w katedrze lubelskiej w wigilię Bożego Narodzenia 1945 r. Wychował córkę żony z pierwszego małżeństwa Magdalenę, po mężu Nałęcz-Nieniewską (ur. 30.VI.1939 r.).

Z żoną miał córkę Utę (25.XI.1946 r.), która studiowała najpierw przez rok medycynę, a później jednocześnie etnografię i archeologię na UJ oraz syna Rafała (03.III.1949 r.), mgr historii sztuki UJ (w 1972 r.) i reżyserii na PWSFTviT w Łodzi (w 1978 r.)

Miał dwóch braci. Starszym był Jerzy (Georg, Georges) Kalinowski[17] (1916 w Lublinie – 12/10 2000 w Dijon)[18], deontyk (logik prawa) na KULu i od 1957 r. we Francji i w Hiszpanii.

Drugi, młodszy Witold (1923–1988), ekonomista, pracownik Ministerstwa[19], przez wiele lat przedstawiciel handlowy Polski w Dakarze.

Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor P-1-17)[20][21].

Siedzą od lewej profesorowie Tomasz Gryglewicz, Jan Ostrowski, Klementyna Żurowska, Lech Kalinowski, Adam Małkiewicz, Anna Różycka-Bryzek, Jerzy Gadomski, foto: Adam Rzepecki

Członkostwa, nagrody i odznaczenia

Wybrane publikacje

  • Pochodzenie i powstanie piety średniowiecznej, 1949 r. (praca magisterska).
  • Ze studiów nad mistrzem pięknych madonn. Zagadnienie piety średniowiecznej 1949 r., (praca doktorska).
  • Treści artystyczne i ideowe kaplicy Zygmuntowskiej. 1955 r., OCLC# 804153795, Odb. z Studia do Dziejów Wawelu. T. 2, 117s.
  • Treści ideowe i estetyczne Drzwi Gnieźnieńskich, Wrocław 1959 (nadbitka z t. II Drzwi Gnieźnieńskich).
  • Wit Stwosz w Krakowie. Praca zbiorowa pod redakcją Lecha Kalinowskiego i Franciszka Stolota, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
  • Speculum artis, Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, PWN, Warszawa 1989.
  • Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Tom VII Lech Kalinowski, Paweł Karaszkiewicz, Helena Małkiewiczówna, Lesław Heine Średniowieczne witraże Kościoła Mariackiego w Krakowie, Historia i konserwacja, Akademia Sztuk Pięknych, 1997.
  • L. Kalinowski, S. Mossakowski, Z. Ostrowska-Kębłowska: „Nobile claret opus”. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi. Historia Sztuki XIII. Praca zbiorowa, zawiera: bibliografię prac profesora Mieczysława Zlata, artykuły 46 autorów omawiające dzieje sztuki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 538, il., Wrocław 1998 ISBN 83-229-1699-X, ISSN 0860-4746.

Przypisy

  1. ↑ W 1955 r. Centralna Komisja Kwalifikacyjna dla Pracowników Nauki nadała mu tytuł docenta, przyznany na podstawie dorobku naukowego, bez habilitacji – źródło: Bibl. poz. 5.
  2. ↑ Comité international d'histoire de l'art / Home Page, www.esteticas.unam.mx [dostęp 2017-11-24].
  3. ↑ Właściwe Gieysztor-Buchowiecka. Jej ojciec Jan Gieysztor Buchowiecki z Litwy, (zm. 1912) pochowany na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie (jako Zawirski), brał udział w Powstaniu Styczniowym. Po jego upadku uciekając przed Syberią dostał się do Galicji, i tam przejął papiery po zmarłym młodo naturalną śmiercią Józefie Zawirskim. Maria urodziła się w Berezowicy Małej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. nie wrócono do prawdziwego nazwiska, gdyż brat Marii, profesor filozofii, Zygmunt Zawirski, był znany w świecie filozofów jako Zawirski, i uprosił członków rodziny, by nie wracać do dawnego nazwiska – źródło: Rafał Kalinowski, Kraków.
  4. ↑ Stanisław kochał sztukę, był kolekcjonerem zarówno rzeczy pięknych jak i książek o sztuce.
  5. ↑ Obowiązkowe ale do wyboru.
  6. ↑ Ta znajomość zaowocowała po wojnie głęboka przyjaźnią – bibl. poz. 4., s. 256.
  7. ↑ Małgorzata Smorąg-Różycka, Lech Kalinowski [1920–2004] a historia sztuki bizantyńskiej, „Modus” 6 (2005), s. 5–18.
  8. ↑ Bibl. poz. 2.
  9. ↑ Zobacz Wybrane Publikacje poz. 1.
  10. ↑ Zobacz Wybrane Publikacje poz. 2.
  11. ↑ Zobacz przypis 1.
  12. ↑ Bibli. poz. 5.
  13. ↑ Treści ideowe dzieła sztuki średniowiecza i renesansu. (PWN 1989)
  14. ↑ Bibl. poz. 3.
  15. ↑ Nomina Rosae – ubiory historyczne, labirynt historii, www.nomina.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-30] (ang.).
  16. ↑ Jej mąż jeszcze przed powstaniem został zamęczony na Pawiaku/al. Szucha w 1944 r. Ciała Gestapo nigdy nie wydało.
  17. ↑ Żonaty z Francuzką, Marie-Andre Bucheaud, z Niort, przezywaną Mai-de. W czasie wojny trafił z wojskiem polskim do Francji. Okazało się, że ma gruźlicę, więc dostał się do szpitala. Pielęgniarką była Marie-Andre – źródło: Rafał Kalinowski, Kraków.
  18. ↑ In memoriam Georges Kalinowski, archive.numdam.org [dostęp 2017-11-24] (fr.).
  19. ↑ Rybołówstwa lub Gospodarki Morskiej – źródło Rafał Kalinowski, Kraków.
  20. ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator – wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-01-28].
  21. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 119, ISBN 978-83-233-4527-5.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Laureaci Nagrody im. księdza Idziego Radziszewskiego
XX wiek
XXI wiek

Media użyte na tej stronie