Lei (Polinezja)

Lei z kwiatów pikake

Lei zrobione z orzechów kukui

Lei wykonane z kwiatów plumerii

(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0

Lei z calotropis gigantea

Tancerki noszące lei

Lei - hawajska nazwa wieńców i girland sporządzanych z kwiatów i innych materiałów. Odpowiednik na Tahiti i Wyspach Cooka nosi nazwę ei, zaś na Samoa - ula. Pierwotnie lei miały charakter sakralny, były ofiarowywane bogom podczas religijnych obrzędów obejmujących tańce i pieśni. Wręczano je również ważnym osobistościom na znak szacunku. Pozostałością tej tradycji jest rodzaj peleryny z długich girland kwiatowych lei aliʻi, którymi zdobi się pomnik króla Hawajów Kamehamehy I. Zwyczaj robienia i wręczania lei znany jest w całej Polinezji. Obecnie jest zachowywany bardziej na użytek przemysłu turystycznego, kojarzą się przede wszystkim z hawajskim tańcem hula i girlandami lei ʻaʻi, wręczanymi turystom.

Materiały i techniki wykonania

Lei zazwyczaj kojarzą się z kwiatami, lecz tradycyjnie wykorzystuje się bardzo różnorodne przedmioty: muszelki, liście, pnącza zwane na Hawajach maile (Alyxia oliviformis), papier, orzechy kukui, ptasie pióra itd. bardziej istotne jest wykorzystanie jednej z kilku tradycyjnych technik.^[1]:

• kui - nanizanie za pomocą igły na pojedynczą nić,
• hipuʻu - robienie supłów z łodyg roślin
• hili - warkocz przy użyciu jednego typu materiału, często roślin pnących,
• wili - skręcanie jak korkociąg, czasem z użyciem rafii,
• humu-papa - przyszywanie materiałów do podłoża,
• hilo - podwójny sznur, często z liści rośliny ti (Cordyline fruticosa)
• haku - potrójny warkocz z wykorzystaniem dodatkowych materiałów: listków, kwiatów, jagód.

Współcześnie najczęściej stosowanym materiałem są kwiaty plumerii, lecz tradycyjnie każda wyspa miała swój własny zwyczajowo przyjęty materiał do ich wyrobu, który jednocześnie staje się symbolem samej wyspy, np.:

• Oʻahu - pomarańczowe kwiaty ilima
• Hawaiʻi - czerwone kwiaty lehua
• Maui - różowe lokelani
• Molokaʻi - srebrzystozieline liście kukui oraz białe drobne kwiatki
• Kauaʻi - podłużne liście i ciemne jagody
• Lānaʻi - żółtopomarańczowe pnącze kaunaʻoa (Cuscuta sandwichiana)
• Kahoʻolawe (niezamieszkana) - hinahina (Heliotropium anomalum)
• Niʻihau - drobne i cenne muszelki püpü^[1]

Zwyczaje związane z lei

• Lei jest symbolem miłości, przyjaźni, szacunku itp., nie można go więc po jakimś czasie ot tak wyrzucić, zgodnie z tradycją należy je odnieść, tam gdzie zebrano, zakopać, spalić lub zasuszyć.
• W kulturach polinezyjskich dotknięcie głowy drugiej osoby jest uważane za brak szacunku, więc lei nie zakłada się na szyję tylko trzyma z lekkim ukłonem na wysokości serca, ta druga osoba sama go odbiera.
• Wręczając lei mówi się "aloha", przyjmując - "mahalo" co oznacza to samo co dziękuję w języku polskim.
• Nie wypada odmówić przyjęcia lei.
• Lei nosi się luźno na ramionach, nieowinięte wokół szyi.
• Kobiecie ciężarnej lub karmiącej wręcza się jedynie otwarte lei.^[2]

Bibliografia

• Hawaje, na podstawie wydawnictwa Insight Guides i Discovery Channel, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2007 ​ISBN 978-83-60174-78-4​

Przypisy