Lekane

Po lewej: czarnofigurowa lekane koryncka, VII–VI w. p.n.e. (Muzeum archeologiczne w Lawrio); po prawej: rysunek profilu i przekroju przykładowej lekane – płytka misa, typ 1

Lekane[1] (stgr. λέκανη lekánē, l.mn. stgr. λεκᾰ́ναι lekánai) – rodzaj starożytnego greckiego naczynia ceramicznego, misy z uchwytami używanej do obmywania rąk podczas posiłków lub czynności kuchennych.

Charakterystyka

Misy typu lekane przyjmowały różne formy uwzględniając ich głębokość. Mogły być wyposażone w imadła, zarówno poziome jak i pionowe. Występowały też jako całkowicie pozbawione uchwytów. W przeciwieństwie do podobnych kształtem naczyń, zwanych lekanis (stgr. λεκανις), nie miały pokrywek[2].

Przy klasyfikowaniu naczyń tego rodzaju ceramologom trudno jest zastosować jednoznaczne kryterium dotyczące głębokości. Ogólnie uznawany jest podział na lekanai głębokie i płytkie; pierwsze są zwykle głębsze niż typowe głębokie misy, podczas gdy lekanai płytkie , np. typu 2., są często płytsze niż płytkie misy. W związku z tym trudne jest też jednoznaczne określenie ostatecznej funkcji konkretnej lekane. Mogły być używane do obmyć, ale też przy wyrabianiu ciasta na chleb, przy mieszaniu różnych składników w większych ilościach lub do podawania jedzenia, a nawet wina[3].

Formy podstawowe

Podstawowy typologia form, rysunki profilów i przekrojów[3]:

  • Głęboka misa

    Głęboka misa

  • Płytka misa, typ 2

    Płytka misa, typ 2

  • Płytka misa, typ 3

    Płytka misa, typ 3

Kształty i typy

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Agnieszka Fulińska: Kształty waz greckich (pol.). hellenika.wordpress.com. [dostęp 2022-07-29].
  2. ↑ Darrell Arlynn Amyx: Corinthian Vase-painting of the Archaic Period: Commentary, the study of Corinthian vases. Berkeley: University of California Press, 1988, s. 466. ISBN 978-05-2003-166-1. (ang.)
  3. ↑ a b Susan I. Rotroff: American School of Classical Studies at Athens. Hellenistic Pottery. Princeton: ASCSA, 2006, s. 111. ISBN 978-08-7661-233-0. (ang.)
Ceramika starożytnej Grecji
Naczynia na wino
Naczynia na wodę
Naczynia do mieszania
Do gotowania
Zastawa stołowa
Na perfumy i olejki, weselne
Ceramika rytualna
Przechowywanie i inne
Inne
Techniki
Malarstwo wazowe
Attycka amfora szyjowa

Media użyte na tej stronie

Terracotta lekane (dish) MET DP1879.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Greek, Boeotian; Lekane; Vases
Lekane, black-figure, AM Lavrion, 190101.jpg
Autor: Zde, Licencja: CC BY-SA 4.0
Large clay basin (lekane) of Archaic times. Archaeological museum of Lavrion.
Terracotta lekane (dish) MET DP1878.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Greek, Boeotian; Lekane; Vases
Lecane de Zeus venciendo a los gigantes (M.A.N.).JPG
(c) Jerónimo Roure Pérez, CC BY-SA 4.0
Lecane de Zeus venciendo a los gigantes. Grupo de Stuttgart. Altura: 16,20 cm; diámetro máximo: 57 cm; diámetro base: 12 cm. Apulia, 360-340 a. C. Nº Inv. 2008/171/3. Museo Arqueológico Nacional de España.
Lekane Form 2.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lekane Form 2
Lekane1.gif
GIF - Lekane, Form 3
Terracotta lekane (dish) MET DP1881.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Greek, Boeotian; Lekane; Vases
Chiot Wild Goat Style - lekane - Group of the Aphrodite bowl - Lemos 252 - two animal friezes - London BM 1888-0601-456 - 01.jpg
Autor: ArchaiOptix, Licencja: CC BY-SA 4.0
object type / vase shape: Chiot East Greek lekane / bowl with basket-like handles, 2 fully plastic female heads on the rim, 4 female heads in high relief at the junctions of the handles

- decoration technique: outline-drawing in dark paint with added dark red on white slip - description interior: animal frieze with 2 lions, 2 geese, 2 dogs attacking a boar, sphinx; inscription (incised after firing): SO_STRATOS MANETHE_KEN TE_PHRODITE_I (Sostratos dedicated me to Aphrodite) - exterior: grazing wild goats - production place: Chios - painter / group: Group of the Aphrodite bowl - period / date: middle wild goat style II, ca. 625-600 BC - height (including handles): 17,8 cm; diameter: 38,8 cm - material: pottery (clay) - findspot: Naukratis, sanctuary of Aphrodite - museum / inventory number: London BM 1888,0601.456 - bibliography: Anna A. Lemos, Archaic Pottery of Chios, Oxford 1991, cat. 252 - John Boardman, Early Greek Vase Painting: 11th-6th Centuries BC, London 1998, fig. 311 - https://www.britishmuseum.org/collection/object/G_1888-0601-456

- Please note: The above museum permits photography of its exhibits for private, educational, scientific, non-commercial purposes. If you intend to use the photo for any commercial aim, please contact the museum and ask for permission.
NAMA - Attic black-figure lekane with plastic figures of mourners.JPG
Autor: Picture taken by Marcus Cyron (photo), Licencja: CC BY-SA 3.0
Attic_black-figure_lekane_with_plastic_figures_of_mourners on the rim, nine hunting dogs running to the right; found at the tumuli cemetary of Anagyrus; 600/575 BC.; National Archeological Museum Athens (19177)
Attic Black-Figure Neck Amphora Diosphos Painter National Museum in Warsaw 142328 MNW.png
Autor: National Museum in Warsaw, Licencja: CC0
Attycka amfora szyjowa czarnofigurowa (142328 MNW), malarz Diosfosa, 500- 475 p. Chr., Strona A: Peleus oddający Achillesa na wychowanie Chironowi, obok pies; strona B: Hermes z kaduceuszem, Maia i baran; postaciom towarzyszą inskrypcje. Warszawa
Lekane Form 1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lekane Form 1
Lekane Form 3.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lekane Form 3
Terracotta lekane (dish) MET DP132664.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Greek, Attic; Lekane; Vases