Lektorium

Lektorium (czerwone) na rzucie kościoła
Lektorium w kościele w Rhenen
Lektorium w gdańskim kościele

Lektorium – murowana[a] lub drewniana przegroda oddzielająca w kościołach katedralnych i klasztornych przestrzeń przeznaczoną dla księży lub zakonników (prezbiterium) od części, w której mogły przebywać osoby świeckie (nawy głównej).

Lektorium stanowiło dalszą formę rozwojową wczesnochrześcijańskiej przegrody chórowej[b] i najczęściej miało formę ażurowej ścianki z drzwiami pośrodku[1], na której znajdowało się miejsce do czytania ewangelii, wygłaszania kazań, oznajmiania zarządzeń[2] oraz ukazywania wiernym relikwii[3].

Lektoria zaczęły pojawiać się w późnym romanizmie, w gotyku ich stawianie stało się regułą. Pod względem pastoralnym rozwiązanie to nie było korzystne, gdyż l dzieliło społeczność Kościoła, służyło utrwalaniu podziału na duchowieństwo i wiernych, było wyrazem liturgii duchowieństwa (Klerliturgie)[3]. Pojawienie się reformacji spowodowało uznawanie lektorium za przeszkodę[4]. W czasach nowożytnych, zgodnie z zaleceniami soboru trydenckiego[5], zostały w większości rozebrane, a ich funkcję jako miejsca wygłaszania kazania przejęła ambona.

Zabytki tego typu zachowały się m.in. w katedrach w Albi, Naumburg (Saale) i Magdeburgu, kościołach Saint-Étienne-du-Mont w Paryżu, św. Elżbiety w Marburgu, św. Pantaleona w Kolonii, w Exeter[6] oraz w katedrze w Bristolu[5]. Do II wojny światowej lektorium posiadała kolegiata w Kołobrzegu. Nieistniejące dziś gotyckie lektoria znajdowały się np. w kościele św. Jana Chrzciciela w Zawichoście oraz w kościele św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu. Obecnie jedyne w Polsce zachowane oryginalne lektorium znajduje się w kościele Świętej Trójcy w Gdańsku.

Uwagi

  1. ↑ Jeśli murowana przegroda wypełnia cały otwór tęczowy, zwana jest ścianą tęczową.
  2. ↑ Chodzi o chór kapłański.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stefan Kozakiewicz (red.): Słownik terminologiczny sztuk pięknych, 2002, s. 229.
  2. ↑ Klemens Krajewski: Mała encyklopedia architektury i wnętrz, 1974, s. 292.
  3. ↑ a b Bogusław Nadolski: Leksykon liturgii. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2006, s. 731. ISBN 83-7014-531-0.
  4. ↑ Bogusław Nadolski, Ambona – stół słowa Bożego, opoka.org.pl [dostęp 2017-11-24].
  5. ↑ a b Sztuka świata. Słownik terminów. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 18. ISBN 978-83-213-4727-1.
  6. ↑ Witold Szolginia: Architektura i budownictwo, 1982, s. 200.

Media użyte na tej stronie

Gdansk Kosciol Franciszkanow 084.jpg
Autor: Ludwig Schneider, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gdańsk, Kościół Świętej Trójcy (Franciszkanów) na Starym Przedmieściu
Doksaal locatie.PNG
Autor:

User:Michiel1972 at nl.wikipedia.org

GNU head Udziela się zgody na kopiowanie, rozpowszechnianie oraz modyfikowanie tego dokumentu zgodnie z warunkami GNU Licencji Wolnej Dokumentacji, w wersji 1.2 lub nowszej opublikowanej przez Free Software Foundation; bez niezmiennych sekcji, bez treści umieszczonych na frontowej lub tylnej stronie okładki. Kopia licencji załączona jest w sekcji zatytułowanej GNU Licencja Wolnej Dokumentacji.
w:pl:Licencje Creative Commons
uznanie autorstwana tych samych warunkach 		Ten plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0.
Wolno:
  • dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
  • modyfikować – tworzyć utwory zależne
Na następujących warunkach:
  • uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
  • na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.
Ten szablon został dodany jako element zmiany licencjonowania.
, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Rood screen
Rhenencuneradoksaal.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0