Leming brunatny

Leming brunatny
	Lemmus sibiricus
	(Kerr, 1792)
	; Leming brunatny z Wyspy Wrangla
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	lemingi
Rodzaj	leming
Gatunek	leming brunatny
Synonimy
	Mus lemmus sibiricus Kerr, 1792;
	Mus lemmus sibiricus Kerr, 1792;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	(c) The author of the work; and the IUCN Red List spatial data, CC BY-SA 4.0

Leming brunatny^[4], leming syberyjski^[5] (Lemmus sibiricus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), zamieszkujący północną Palearktykę.

Zasięg występowania

Leming brunatny występuje w północno-wschodniej europejskiej Rosji, na Nowej Ziemi oraz w zachodniej i środkowej Syberii aż do rzeki Lena^[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1792 roku angielski przyrodnik Robert Kerr nadając mu nazwę Mus lemmus sibiricus^[2]. Holotyp pochodził z pomiędzy Uralem Polarnym a dolnym biegiem rzeki Ob, w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym, w Rosji^[7].

Lemmus sibiricus jest blisko spokrewniony z L. lemmus i L. amurensis, a w niewoli swobodnie się między sobą krzyżują^[6]. Populacje tego gatunku ze wschodu (w tym formy wyspowe) są obecnie przypisywane gatunkowi wstępnie nazwanemu L. ognevi wraz z niektórymi populacjami wcześniej przypisywanymi L. amurensis^[6]. Pierwotnie gatunek ten był definiowany jako obejmujący swym zasięgiem północną Rosję, Alaskę i północną Kanadę. Po badaniach kariotypu i genotypu wyróżnia się w obrębie tego zasięgu 3 różne gatunki: L. sibiricus, L. amurensis i L. trimucronatus, przy czym L. sibiricus obejmuje rejon zachodni i północny pierwotnego zasięgu^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[6].

Etymologia

Lemmus: norw. lemming „leming”^[8].
sibiricus: nowołac. Sibiricus „syberyjski”, od Sibiria „Syberia, północna azjatycka Rosja”, od Sibir „dawny chanat tatarski zachodniej Syberii, na zachód od Jeniseju”^[9].

Nazwa zwyczajowa

W polskiej literaturze dla oznaczenia gatunku używana była także nazwa zwyczajowa „leming syberyjski”^[5]. Ostatecznie w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi przypisano oznaczenie leming brunatny^[4].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 99–160 mm, długość ogona 8–17,6 mm; masa ciała 49–120 g^[10].

Ekologia

Gatunek pospolicie występujący w tundrze. Największe zagęszczenie populacja osiąga na nizinnych terenach obficie pokrytych mchem i turzycami. Spotkać go można również na podmokłych i krzewiastych terenach podgórskich oraz podmokłej krawędzi strefy lasów (Archangielsk, północny Ural, Półwysep Gydański, Tajmyr)^[3].

Żyje w norach, w dużych koloniach. Zimą kopie tunele pod śniegiem oraz tworzy duże okrągłe gniazda. Odżywia się turzycami, wełniankami, mchami i krzewami^[11]^[3].

Sezon rozrodczy trwa od czerwca do sierpnia, ale w latach o niskim zagęszczeniu populacji zaczyna się tuż po roztopach i kończy później. Dorosłe, które przetrwają zimę, giną pod koniec następnego sezonu. Samica wydaje w ciągu lata 4 do 5 miotów po 5 do 6 młodych w każdym. Podobnie jak leming norweski, gatunek odznacza się dużymi fluktuacjami wielkości populacji w cyklu 3-4-letnim, jednakże jego migracje są mniej spektakularne^[3]^[11].

Przypisy

↑ Lemmus sibiricus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 241. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d K.K. Tsytsulina K.K., N. Formozov & B.N.F.& B. Sheftel N. Formozov & B.N.F.& B., Lemmus sibiricus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-19] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236–237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b S. Bielak. Lemingi – mali mieszkańcy tundry. „Zielona Liga”, s. 18–19, luty 2008.
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lemmus sibiricus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-19].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 367, 1904. (ang.).
↑ sibiricus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-12] (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 293–294. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b I. M. Gromov, M. A. Erbaeva: Mammal fauna of Russia and adjacent territories. Lagomorphs and Rodents. 1995.

[itis-1] Lemmus sibiricus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Kerr-2] R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 241. (ang.).

[iucn-3] K.K. Tsytsulina K.K., N. Formozov & B.N.F.& B. Sheftel N. Formozov & B.N.F.& B., Lemmus sibiricus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-19] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236–237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[bielak-5] S. Bielak. Lemingi – mali mieszkańcy tundry. „Zielona Liga”, s. 18–19, luty 2008.

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lemmus sibiricus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-19].

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 367, 1904. (ang.).

[Jobling-9] sibiricus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-12] (ang.).

[Pardiñas&inni-10] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 293–294. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[r-11] I. M. Gromov, M. A. Erbaeva: Mammal fauna of Russia and adjacent territories. Lagomorphs and Rodents. 1995.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne