Lemuria czarna

Lemuria czarna
	Eulemur macaco
	(Linnaeus, 1766)
	; Samica
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Rodzina	lemurowate
Rodzaj	lemuria
Gatunek	lemuria czarna
Synonimy
	Lemur macaco Linnaeus, 1766; Lemur macaco niger Schreber, 1775; Lemur leucomystax Bartlett, 1863;
	Lemur macaco Linnaeus, 1766; Lemur macaco niger Schreber, 1775; Lemur leucomystax Bartlett, 1863;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie

Lemuria czarna^[6], lemur mokok^[7]^[8], akumba^[8] (Eulemur macaco) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae).

Zasięg występowania

Lemuria czarna występuje w północno-zachodnim Madagaskarze od rzeki Mahavavy na południe do rzeki Andranomalaza, przy czym wschodnia granica jest słabo zdefiniowana, ale prawdopodobnie występuje w masywie górskim Tsaratanana; dodatkowe populacje występują w lasach półwyspu Ampasindava, na przybrzeżnych wyspach Nosy Be i Nosy Komba oraz w lasach przybrzeżnych na północny wschód od Ambanji (w tym na półwyspie prowadzącym do Nosy Faly)^[9]. Introdukowany na małą wysepkę Nosy Tanikely^[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Lemur macaco^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu wskazał Madagaskar (łac. Habitat in Madagascar^[2]^[10].

Na całym obszarze Rezerwatu specjalnego Manongarivo w jego południowej części występują mieszańce z E. flavifrons^[9]. Mieszańce przypominają E. flavifrons w kolorze futra i brakiem kępek uszu, ale mają jasnobrązowe oczy^[9]. Populacje w Parku Narodowym Sahamalaza, na północ od rzeki Andranomalaza, różnią się kolorem futra i widocznymi kępkami uszu w porównaniu z populacjami z północnej części zasięgu występowania^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

Eulemur: gr. ευ eu „typowy, dobry, prawdziwy”; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)^[11].
macaco: afrykańska nazwa dla małp^[12].

Charakterystyka

Długość ciała (bez ogona) 39–45 cm, długość ogona 51–65 cm; masa ciała 1,9–2 kg^[13]. Silnie zaznaczony dymorfizm płciowy spowodował, że przez wiele lat samce i samice uważane były za przedstawicieli różnych gatunków. Futro samców jest zwykle czarne, a samic rude z białym brzuchem. Akumba prowadzi zarówno dzienny jak i nocny tryb życia^[14]. Całe życie spędzają na drzewach, po których bardzo sprawnie się poruszają. Zjadają pokarm roślinny (owoce, kwiaty i nektar) oraz zwierzęcy. Ciąża trwa 120-129 dni. Samica rodzi jedno, rzadziej dwa młode. Lemur mokok żyje 20-25 lat.

Ochrona

Gatunek ten, jak wszystkie Lemuridae spp., jest objęty konwencją CITES (załącznik I)^[15].

Przypisy

↑ Eulemur macaco, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 44. (łac.).
↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1775, s. ryc. xla. (niem.).
↑ E. Bartlett. Description of a New Species of Lemur. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 347, ryc. xli, 1862. (ang.).
↑ R.R. Andriantsimanarilafy, C. Borgerson, T. Clarke, I.C. Colquhoun, A. Cotton, G. Donati, T.M. Eppley, R. Heriniaina, M. Irwin, S. Johnson, R.A. Mittermeier, E. Patel, F.B. Ralainasolo, H. Randrianasolo, G. Randriatahina, J. Ratsimbazafy, M. Ravaloharimanitra, J. Razafindramanana, C. Schwitzer, E. Stone, S. Volampeno & P. Wright 2020, Eulemur macaco, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-25] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 30. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 164, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 101. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eulemur macaco. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-25].
↑ E.L. Simons, Y. Rumpler. Eulemur: New generic name for species of Lemur other than Lemur catta. „Comptes Rendus de l’Acadèmie des Sciences”. Série III. 307, s. 550, 1988. Paris. (fr. • ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.).
↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Lemuridae (Bamboo, True and Ruffed Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 136. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ N. Schwitzer, W. Kaumanns, P. C. Seitz, C. Schwitzer. Cathemeral activity patterns of the blue-eyed black lemur Eulemur macaco flavifrons in intact and degraded forest fragments. „Endangered Species Research”. 3, s. 239-247, 2007. DOI: 10.3354/esr00045.
↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2008. [dostęp 2008-12-27]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

Bibliografia

B. Lundrigan & D. Davis.: Eulemur macaco. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-05-11]. (ang.).

[itis-1] Eulemur macaco, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 44. (łac.).

[Schreber-3] J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1775, s. ryc. xla. (niem.).

[Bartlett-4] E. Bartlett. Description of a New Species of Lemur. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 347, ryc. xli, 1862. (ang.).

[iucn-5] R.R. Andriantsimanarilafy, C. Borgerson, T. Clarke, I.C. Colquhoun, A. Cotton, G. Donati, T.M. Eppley, R. Heriniaina, M. Irwin, S. Johnson, R.A. Mittermeier, E. Patel, F.B. Ralainasolo, H. Randrianasolo, G. Randriatahina, J. Ratsimbazafy, M. Ravaloharimanitra, J. Razafindramanana, C. Schwitzer, E. Stone, S. Volampeno & P. Wright 2020, Eulemur macaco, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-25] (ang.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 30. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-7] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 164, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[pwn-8] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 101. ISBN 83-01-14344-4.

[Burgin&inni-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eulemur macaco. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-25].

[Simons&Rumpler-11] E.L. Simons, Y. Rumpler. Eulemur: New generic name for species of Lemur other than Lemur catta. „Comptes Rendus de l’Acadèmie des Sciences”. Série III. 307, s. 550, 1988. Paris. (fr. • ang.).

[Palmer-12] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.).

[Schwitzer&inni-13] Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Lemuridae (Bamboo, True and Ruffed Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 136. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[14] N. Schwitzer, W. Kaumanns, P. C. Seitz, C. Schwitzer. Cathemeral activity patterns of the blue-eyed black lemur Eulemur macaco flavifrons in intact and degraded forest fragments. „Endangered Species Research”. 3, s. 239-247, 2007. DOI: 10.3354/esr00045.

[15] CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2008. [dostęp 2008-12-27]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne