Leo von Klenze

Leo von Klenze
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 lutego 1784
Schladen

Data i miejsce śmierci

27 stycznia 1864
Monachium

Zawód, zajęcie

architekt

L. von Klenze: Ruhmeshalle, Monachium
L. von Klenze: gliptoteka, Monachium
L. von Klenze: Nowy Ermitaż, Petersburg
L. von Klenze: Monopteros, Englischer Garten, Monachium
L. von Klenze: Walhalla, k. Ratyzbony

Franz Karl Leopold von Klenze (ur. 29 lutego 1784 w Schladen, zm. 27 stycznia 1864 w Monachium) – niemiecki architekt, uczeń Friedricha Gilly’ego w Berlinie, Charlesa Perciera i P.F. Fontaine’a w Paryżu, nadworny architekt króla Westfalii Hieronima Bonapartego w Kassel oraz króla bawarskiego Ludwika I. W większości realizacji reprezentował nawrót do klasycznego stylu greckiego, tworzył również w stylu arkadowym.

Życiorys

W 1800 Klenze udał się do Berlina, by studiować prawo, jednak pozostając pod wrażeniem wykładów i osobowości Friedricha Gilly’ego podjął studia architektoniczne[1] w berlińskiej Akademii Budowlanej (niem. Berliner Bauakademie)[2]. W 1803 Klenze wyjechał do Paryża, gdzie kształcił się m.in. u Jeana-Nicolasa-Louisa Duranda, Charlesa Perciera i P.F. Fontaine’a[1]. Następnie przebywał na dworze w Kassel (1804–1813)[3], gdzie pracował dla króla Westfalii Hieronima Bonapartego[1].

Od 1815 pracował w Monachium dla królów bawarskich Maksymiliana I, a następnie jego syna Ludwika I, który zaprosił Klenzego do Monachium[4]. W 1816 został architektem nadwornym (niem. Hofbauintendant)[1]. W latach 1823–1824 Klenze odbył podróż studyjną na Sycylię[3]. W 1834 król wysłał Klenzego z misją dyplomatyczną do Aten do swojego syna – Ottona, który w wyniku ustaleń konferencji londyńskiej zasiadł w 1832 na tronie nowo powstałego królestwa Grecji[5]. Klenze jechał, by wzmocnić pozycję młodego króla w obliczu intryg wewnętrznych zagrażających monarchii[6]. Oficjalnym celem wizyty były usługi doradcze w sprawie planowania i budowy nowych Aten: sporządzenie planu miasta, zaprojektowanie budynków władz i urzędów państwowych oraz rozwiązanie kwestii Akropolu[6]. W tym kontekście Klenze zawiózł wówczas projekt rezydencji królewskiej w Atenach[7] przygotowany przez Karla Friedricha Schinkla[8]. Sam również sporządził projekt ateńskiego pałacu na prośbę Ludwika, który jednak jeszcze przed wyjazdem Klenzego wycofał zlecenie[7]. Ostatecznie rezydencję zbudował według własnego projektu Friedrich von Gärtner[9]. Klenze wykorzystał swoją podroż, by wesprzeć wysiłki greckich historyków sztuki walki z szabrownictwem antycznych dzieł sztuki[1] – zainicjował m.in. prace konserwatorskie na ateńskim Partenonie[10]. Postulował również objęcie ochroną wszystkich bardziej znaczących zabytków kultury antycznej[11].

W 1839 car Rosji Mikołaj I zaangażował Klenzego do budowy Ermitażu w Petersburgu[1].

W 1862 został honorowym obywatelem miasta Monachium[12].

Został pochowany na Starym Cmentarzu Południowym w Monachium.

Działalność

Preferując klasyczny styl grecki Klenze propagował „Greek Revival”[13]:

Istniała i istnieje tylko jedna architektura, i będzie istnieć tylko jedna architektura, mianowicie ta, która uformowała swoją doskonałość w okresie tworzenia cywilizacji greckiej[14][1].

Klenze był przekonany, że można dalej rozwijać architekturę antyczną, poprzez nowe zestawianie jej form podstawowych – w tym celu dokonał dokładnych pomiarów świątyń we Włoszech i Grecji[1]. Pragnął rozwinąć nowy styl architektoniczny na bazie klasycznego, tak jak miało to miejsce w przypadku stylu renesansowego[1]. W Niemczech uznawany jest za kreatora nurtu neorenesansowego[1]. Większość jego projektów została zrealizowana w Monachium – podczas 48-letniej służby na dworze bawarskim, Klenze wzniósł 17 budowli[1].

Obok architektury, Klenze zajmował się również malarstwem i rysunkiem, a także projektowaniem detali dekoracyjnych dla wnętrz swoich budowli, m.in. stworzył sztukaterie sufitowe w gmachu gliptoteki i pinakoteki[1]. Ponadto prowadził badania archeologiczne, a także w zakresie historii architektury i sztuki[1]. Wiele z prac teoretycznych Klenzego nie zostało nigdy opublikowanych[4]. Prowadził ożywioną korespondencję z filozofem Friedrichem Wilhelmem Josephem von Schellingem, Wilhelmem von Humboldtem i królem Ludwikiem I, któremu doradzał przy budowie kanałów i linii kolejowych[1].

Wybrane publikacje

  • Leo von Klenze: Die Walhalla in artistischer und technischer Beziehung. München: 1843.
  • Leo von Klenze, Ludwig Schorn: Description de la Glyptothleque de Sa Majeste Louis I Roi de Bavilere. Cotta, 1835. (fr.)
  • Leo von Klenze: Sammlung architektonischer Entwürfe. 1831–50.
  • Leo von Klenze: Aphoristische Bemerkungen gesammelt auf seiner Reise nach Griechenland. G. Reimer, 1838. (niem.)
  • Leo von Klenze: Anweisung zur Architektur des christlichen Cultus. 1828.
  • Leo von Klenze: Über das Hinwegführen plastischer Kunstwerke aus dem jetzigen Griechenland. München: 1821.
  • Leo von Klenze: Der Tempel des olympischen Jupiter von Agrigent. 1821.
  • Leo von Klenze: Versuch einer Wiederherstellung des toskanischen Tempels nach seinen historischen und technischen Analogien. 1821.

Wybrane dzieła

Na terenie Monachium

  • 1846–1862 – Propyleje[13]
  • 1843–1853 – Ruhmeshalle[15]
  • 1836–1837 – monopteros w Englischer Garten[16]
  • 1835–1838 – przebudowa pałacu Törring-Jettenbach dla potrzeb poczty głównej[12]
  • 1829–1844 – Kościół św. Ludwika
  • 1826–1835 – budowa rezydencji królewskiej[12]
  • 1826–1837 – kościół Wszystkich Świętych (niem. Allerheiligen-Hofkirche)[17]
  • 1826–1828 – sala koncertowa Odeon (zniszczona podczas bombardowań w 1944–1945)[18]
  • 1825–1826 – pałac księcia Ludwiga Ferdinanda przy Wittelsbacherplatz 4[12]
  • 1823–1825 – odbudowa teatru narodowego[12]
  • 1822 (projekt); 1826–1830 (realizacja) – Stara Pinakoteka[19]
  • 1820–1822 – stajnie dworskiej szkoły jazdy konnej (niem. Marstall)[12]
  • 1817–1821 – pałac Leuchtenberg przy Odeonsplatz 4[20]
  • 1816–1831 – gliptoteka monachijska[21]
  • 1816–1829 – Ludwigstrasse[12]
  • 1815–1862 – Königsplatz[12]

Poza Monachium

  • 1847–1863 – Befreiungshalle w Kelheim (rozpoczęta przez Friedricha von Gärtnera)[22]
  • 1839–1851 – Nowy Ermitaż w Petersburgu[1]
  • 1830–1842 – Walhalla koło Ratyzbony[13][23]
  • 1821–1828 – Konstitutionssäule w Gaibach[12]
  • 1808–1813 – Teatr Napoleonshöhe w Kassel[12]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Oswald Hederer: Klenze, Leo von. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). T. 12. 1979, s. 45–47. (niem.)
  2. ↑ Harry Francis: Modern architectural theory: a historical survey, 1673-1968. Cambridge University Press, 2005, s. 103. ISBN 0-521-79306-8. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  3. ↑ a b Silvestra Bietoletti: Neoclassicism & Romanticism. Sterling Publishing Company, Inc., 2009, s. 136. ISBN 1-4027-5923-1. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  4. ↑ a b Harry Francis: Modern architectural theory: a historical survey, 1673-1968. Cambridge University Press, 2005, s. 104. ISBN 0-521-79306-8. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  5. ↑ David Watkin: A history of Western architecture. Laurence King Publishing, 1995, s. 505. ISBN 1-85669-459-3. [dostęp 2009-11-19]. (ang.)
  6. ↑ a b Jukka Jokilehto: A history of architectural conservation. Butterworth-Heinemann, 2002, s. 89. ISBN 0-7506-5511-9. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  7. ↑ a b Karl Friedrich Schinkel, Susan M. Peik: Karl Friedrich Schinkel: aspects of his work. Edition Axel Menges, 2001, s. 102. ISBN 3-930698-81-1. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  8. ↑ Karl Friedrich Schinkel, Susan M. Peik: Karl Friedrich Schinkel: aspects of his work. Edition Axel Menges, 2001, s. 100. ISBN 3-930698-81-1. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  9. ↑ Oswald Hederer: Gärtner, Johann Friedrich Ritter v.. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 6. Berlin: Duncker & Humblot, 1964, s. 21. (niem.)
  10. ↑ Jenifer Neils: The Parthenon: from antiquity to the present. Cambridge University Press, 2005, s. 226. ISBN 0-521-82093-6. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  11. ↑ Jukka Jokilehto: A history of architectural conservation. Butterworth-Heinemann, 2002, s. 90. ISBN 0-7506-5511-9. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  12. ↑ a b c d e f g h i j Landeshauptstadt München: Leo-von-Klenze-Pfad Ein Rundgang durch die Münchner Innenstadt. Juli 2009. [dostęp 2010-08-16]. (niem.)Sprawdź autora:1.
  13. ↑ a b c Barry Bergdoll: European architecture, 1750-1890. Oxford University Press, 2000, s. 150. ISBN 0-19-284222-6. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  14. ↑ Wolne tłum. z jęz. niem.: Es gab und gibt nur eine Baukunst und wird nur eine Baukunst geben, nämlich diejenige, welche in der griechischen Geschichts- und Bildungsepoche ihre Vollendung erhielt.
  15. ↑ Bayerische Verwaltung der staatlichen Schlösser, Gärten und Seen: Ruhmeshalle und Bavaria (niem.). [dostęp 2010-08-16].
  16. ↑ Patrick Taylor: The Oxford companion to the garden. Oxford University Press, 2006, s. 150. ISBN 0-19-866255-6. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  17. ↑ Bayerische Verwaltung der staatlichen Schlösser, Gärten und Seen: Allerheiligen-Hofkirche (niem.). [dostęp 2010-08-16].
  18. ↑ Gavriel David Rosenfeld: Munich and memory: architecture, monuments, and the legacy of the Third Reich. University of California Press, 2000, s. 189. ISBN 0-520-21910-4. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  19. ↑ David Watkin: A history of Western architecture. Laurence King Publishing, 2005, s. 484. ISBN 1-85669-459-3. [dostęp 2009-11-19]. (ang.)
  20. ↑ Bayerisches Staatsministerium der Finanzen: Palais Leuchtenberg (niem.). [dostęp 2010-08-15].
  21. ↑ Raimund Wünsche: Glyptothek, Munich: masterpieces of Greek and Roman sculpture. C.H.Beck, 2007, s. 8. ISBN 3-406-56508-5. [dostęp 2010-08-15]. (ang.)
  22. ↑ Hans A. Pohlsander: National monuments and nationalism in 19th century Germany. Peter Lang, 2008, s. 141–142. ISBN 3-03911-352-6. [dostęp 2010-08-16]. (ang.)
  23. ↑ Walhalla-Verwaltung: Die Walhalla (niem.). [dostęp 2010-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-02)].

Linki zewnętrzne

Laureaci Royal Gold Medal

Media użyte na tej stronie

Monopteros Englischer Garten Muenchen-1.jpg
Autor: Rufus46, Licencja: CC BY-SA 3.0
Monopteros, Englischer Garten, München
Walhalla Panorama.jpg
Autor: Michael J. Zirbes (Mijozi), Licencja: CC BY 3.0
Walhalla-Ansicht aus Richtung des Donau-Ufers
Кленце Новый Эрмитаж.jpg
Вид здания Нового Эрмитажа со стороны Миллионной улицы
Westend Bavaria Ruhmeshalle Schwanthalerhöhe München 1.jpg
The Bavaria and the Ruhmeshalle in Munich (district: Schwanthalerhöhe - also called: Westend) at the Theresienwiese at night.