Leon Biliński

Leon Biliński

Data i miejsce urodzenia	15 czerwca 1846 Zaleszczyki, Cesarstwo Austrii
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1923 Wiedeń, Austria
Prezydent C.K. Austriackich Kolei Państwowych
Okres	od 1893 do 1895
Minister skarbu Austrii
Okres	od 1895 do 1897
Gubernator Banku Austriacko-Węgierskiego
Okres	od 1900 do 1909
Minister skarbu Austrii
Okres	od 1909 do 1910
Minister skarbu Austro-Węgier
Okres	od 1912 do 1915
Minister skarbu RP
Okres	od 31 lipca 1919 do 9 grudnia 1919
Poprzednik	Stanisław Karpiński
Następca	Władysław Grabski
Odznaczenia

Leon Biliński herbu Sas (ur. 15 czerwca 1846 w Zaleszczykach, zm. 15 czerwca 1923 w Wiedniu^[1]) – polski polityk, ekonomista, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, dr honoris causa prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1900, minister skarbu Austro-Węgier i Polski.

Życiorys

Był synem ziemianina Wiktora z Bilińskich herbu Sas przydomku Mielesiewicz Wołczak i baronówny Malwiny Brunickiej^[2]. Uczęszczał do szkoły ludowej w Trembowli, następnie do gimnazjów w Buczaczu, Stanisławowie i Tarnopolu. W latach 1863–1867 studiował prawo na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie; w 1867 został doktorem praw, a rok później docentem ekonomii społecznej na tej uczelni. Od 1871 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Ekonomii Społecznej, od 1877 profesorem zwyczajnym. Trzykrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego (1876-1877, 1882-1883, 1886-1887), w roku akademickim 1879-1880 był prorektorem, a 1878-1879 rektorem. Wykłady na uczelni prowadził do 1892. Członek i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (18 czerwca 1875 – 24 czerwca 1878, 12 czerwca 1880 – 28 czerwca 1884)^[3].

W latach 1867–1871 był członkiem Namiestnictwa i Rady Szkolnej we Lwowie, a 1880-1882 członkiem Rady miasta Lwowa. Od 1883 sprawował mandat poselski do Reichsratu (Rady Państwa) Przedlitawii w Wiedniu, był wiceprezesem (1897-1900) i prezesem (1911-1912, 1915-1918) Koła Polskiego w Radzie Państwa. W latach 1916–1920 stał na czele Naczelnego Komitetu Narodowego. Reprezentował postawę patriotyczną, działając m.in. na rzecz repolonizacji Uniwersytetu Lwowskiego, ale był zarazem zwolennikiem cesarza Franciszka Józefa i pełnił szereg funkcji w administracji austro-węgierskiej. W latach 1893–1895 był prezydentem C.K. Austriackich Kolei Państwowych (Kaiserlich-königliche österreichische Staatsbahnen), 1895-1897 ministrem skarbu Austrii, 1900-1909 gubernatorem Banku Austriacko-Węgierskiego (Österreichisch-Ungarische Bank), 1909-1910 ponownie ministrem skarbu Austrii, 1912-1915 wspólnym ministrem skarbu Austro-Węgier i namiestnikiem cywilnym Bośni i Hercegowiny. Obarczany pośrednią odpowiedzialnością za śmierć arcyksięcia Ferdynanda, ponieważ zlekceważył sygnały o planowanym zamachu na następcę tronu.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił krótko funkcję ministra skarbu w rządzie premiera Paderewskiego (1919). W ostatnich latach życia prowadził działania na rzecz nawiązania stosunków ekonomicznych polsko-austriackich, m.in. będąc prezydentem nowo utworzonego Banku Polsko-Austriackiego (Polnisch-Österreichische Bank), z siedzibą w Wiedniu.

Jako polityk reprezentował poglądy konserwatywne; z życzliwością początkowo interesował się socjalizmem, ale w późniejszym okresie występował zdecydowanie przeciwko ekonomii socjalistycznej.

W pracy naukowej zajmował się polityką ekonomiczną państwa, polityką społeczną, finansami i polityką agrarną. Przedstawił naukowe uzasadnienie prawa państwa do kierowania sprawami ekonomicznymi kraju; za obowiązek państwa uznał również poprawę warunków życia i pracy robotników. Obroty zagraniczne złotem w systemie walutowym Austro-Węgier zastąpił obiegiem waluty pozłacanej. Ogłosił szereg prac naukowych, m.in.:

• Studya nad podatkiem dochodowym (1870)^[4][5]
• Wzajemne czy akcyjne towarzystwa ubezpieczeń (1870)
• Procent a czynsz (1872)
• Wykład ekonomii społecznej (1873-1874, dwa tomy)^[6][7]
• Ekonomija społeczna – jej rozwój (1874)
• O pracy kobiet ze stanowiska ekonomicznego (1874)^[8]
• O przesileniach giełdowych (1874)
• Podatek skarbowy (1875)
• Taryfa kolejowa (1875)
• System nauki skarbowej (1876)
• O istocie, rozwoju i obecnym stanie socjalizmu (1883)^[9]

W 1876 został członkiem czynnym AU; należał także m.in. do Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Komitetu Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego. Był też prezesem Towarzystwa Tatrzańskiego (1899-1901).

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[10]
• Wielka Wstęga w brylantach Orderu Leopolda
• Komandor Orderu Franciszka Józefa (1887, Austria)^[11]
• Wielka Wstęga Orderu Korony Żelaznej
• Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża I Klasy z dekoracją wojenną wraz z uwolnieniem od taksy (1916, Austria)^[12]
• Honorowe obywatelstwo miasta Rzeszowa (1912)

Przypisy

Bibliografia

• Dyplom honorowego obywatelstwa. „Głos Rzeszowski”, s. 2, nr 20 z 20 maja 1912. 
• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983

Literatura dodatkowa

• Stanisław Głąbiński: Biliński Leon. W: Polski Słownik Biograficzny. T. II: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 97–98. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.

Linki zewnętrzne

• Leon Biliński, Wspomnienia i dokumenty. T. 1-2. Warszawa 1924-1925 (kopia cyfrowa)