Leon Gnatowski

Leon Gnatowski
Ilustracja
Leon Gnatowski, mjr, z-ca d-cy 15 batalionu 5 Kresowej Dywizji Piechoty
podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1903
Różan

Data śmierci

8 sierpnia 1987

Przebieg służby
Lata służby

1920–1946

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne w ZSRR
Poland badge.jpg Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

80 Pułk Piechoty, 77 Pułk Piechoty, 13 Pułk Piechoty „Rysiów”, 13 Wileński Batalion Strzelców, 15 Wileński Batalion Strzelców, 5 Wileńska Brygada Piechoty

Stanowiska

dowódca kompanii ckm, zastępca dowódcy batalionu piechoty, dowódca batalionu piechoty, zastępca dowódcy brygady

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa:

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje - trzykrotnie ranny
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Medal Wojska Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Oficer Legii Zasługi (USA) Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Gwiazda Italii (Wielka Brytania) Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania) Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy od 1943)
Grób Leona Gnatowskiego na Wojskowych Powązkach

Leon Jakub Gnatowski (ur. 25 lipca 1903 w Różanie, zm. 8 sierpnia 1987) − oficer Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Polskich Sił Zbrojnych, podpułkownik piechoty, uczestnik bitwy o Monte Cassino.

Życiorys

W 1920 roku zaciągnął się na ochotnika do Wojska Polskiego i wziął udział w wojnie z bolszewikami. Mając 17 lat dowodził małą grupą żołnierzy i zdołał wziąć do niewoli kilkudziesięciu żołnierzy wroga, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Według legendy, Józef Piłsudski miał go udekorować własnym orderem.

Po wojnie ukończył Oficerską Szkołę dla Podoficerów w Bydgoszczy i został zawodowym oficerem. 26 sierpnia 1924 roku Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 31 sierpnia 1924 roku i 97. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 1 września 1926 roku został mianowany porucznikiem ze starszeństwem z dniem 31 sierpnia 1926 roku i 89. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1928 był przydzielony do 80 pułku piechoty. W sierpniu 1931 roku został przeniesiony ze Szkoły Podoficerów Zawodowych Piechoty do Szkoły Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 2 w Grudziądzu (od 1932 roku w Śremie). 22 lutego 1934 roku został awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 101. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

W kampanii wrześniowej dowodził kompanią ciężkich karabinów maszynowych w 77 pułku piechoty, był dwukrotnie ranny. Po zakończeniu walk znalazł się w strefie okupacji radzieckiej. Bojąc się prześladowania polskich oficerów, przebrał się w mundur szeregowego i występował pod fałszywym nazwiskiem. Podjął próbę przedostania się przez Węgry do Francji, ale został aresztowany na granicy i zesłany do Workuty, gdzie przebywał dwa lata.

W 1942 roku wstąpił do armii Andersa, w której dowodził I batalionem 13 pułku piechoty „Rysiów”. Następnie pełnił funkcję zastępcy dowódcy 13 Wileńskiego batalionu strzelców „Rysiów”, a później w stopniu majora zastępcy dowódcy 15 Wileńskiego batalionu strzelców „Wilków”. W bitwie o Monte Cassino dowodził atakiem na wzgórze „Widmo”, walczył w pierwszej linii. Za tę bitwę został odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Następnie brał udział w bitwie o Ankonę, dowodził zgrupowaniem prowadzącym pościg za wycofującymi się Niemcami. Po bitwie został awansowany na podpułkownika. 17 maja 1944 roku został dowódcą 15 baonu „Wilków”. Od 28 października 1944 został zastępcą dowódcy 5 Wileńskiej Brygady Piechoty, 5 Kresowej Dywizji Piechoty.

Po zakończeniu wojny nie wrócił do kraju. Ożenił się z Katarzyną Teriaszwili, córką polskiego oficera pochodzenia gruzińskiego. Miał z nią syna Macieja, który urodził się w 1946 roku. Żona zmarła w kilka tygodni po porodzie. Początkowo założył zakład tapicerski, po jego upadku zatrudnił się w fabryce tworzyw sztucznych. Po uzyskaniu brytyjskiej emerytury wojskowej, zaczął inwestować w nieruchomości i prowadzić działalność charytatywną dla emigracji. Przyjął obywatelstwo brytyjskie, kilkakrotnie odwiedził Polskę.

Zmarł w 1987 roku, a w 2009 roku został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C30-X-40a)[1].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-18].
  2. Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792−1945, Koszalin 1997, s. 369.
  3. Dekret Wodza Naczelnego L. 3134 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 9)
  4. a b c d e f 13 Wileński Batalion Strzelców "Rysiów" - Gnatowski Leon, rysie.montecassino.eu [dostęp 2022-01-27].
  5. a b c d e f Gnatowski, Leon Jakub - TracesOfWar.com, www.tracesofwar.com [dostęp 2021-11-25].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Poland badge.jpg
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
POL Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (1942) BAR.svg
Baretka: Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami – II RP (1942).
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
POL Krzyż Monte Cassino BAR.svg
Baretka: Krzyż Monte Cassino
Leon Gnatowski grób 01.jpg
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Grób Leona Gnatowskiego na cmentarzu Wojskowym na Powazkach
UK DSO BAR.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Baretka: Distinguished Service Order – Wielka Brytania.
POL Odznaka za rany i kontuzje 3 gwiazdki BAR.png
Odznaka za rany i kontuzje - 3 gwiazdki
Italy Star BAR.svg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Croce di guerra al valor militare BAR.svg
Italian al valor militare (military valour) war cross medal bar
POL Medal Wojska BAR.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Leon Gnatowski mjr NAC 24-95.jpg
Leon Gnatowski, major, zastępca dowódcy 15 batalionu 5 Kresowej Dywizji Piechoty - fotografia pozowana. Na jego piersi widać Krzyż Walecznych, u pasa wisi granat Millsa, na głowie zaś ma brytyjski hełm Mk.2. Archiwum Fotograficzne Tadeusza Szumańskiego. Sygnatura: 24-95