Leon Moszczeński

Leon Moszczeński
Ilustracja
komandor lekarz komandor lekarz
Data i miejsce urodzenia

28 stycznia 1889
Lisko

Data i miejsce śmierci

kwiecień lub maj 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1909–1940

Siły zbrojne

 K.u.K. Kriegsmarine
 Marynarka Wojenna (II RP)
Naval Ensign of Poland2.svg Polska Marynarka Wojenna

Stanowiska

szef Służby Sanitarnej Dowództwa Floty, szef Szefostwa Sanitarnego Kierownictwa MW

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Wojskowy Karola
Tablica pamiątkowa przy Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej na Oksywiu, upamiętniająca kontradm. dr. med. Leona Moszczeńskiego i kmdr. por. dr. med. Zygmunta Szymkiewicza, zamordowanych w Katyniu, oraz adm. floty Andrzeja Karwetę i gen. bryg. dr. med. Wojciecha Lubińskiego, ofiar katastrofy w Smoleńsku

Leon Lucjan Moszczeński[1] h. Nałęcz (ur. 28 stycznia 1889 w Lisku, zm. 1940 w Katyniu) – komandor Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, doktor wszechnauk lekarskich, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Leon Moszczeński urodził się 28 stycznia 1889 w Lisku[2]. Pochodził z rodziny Moszczeńskich herbu Nałęcz, zamieszkującej w tym mieście[3]. Był synem Ferdynanda Moszczeńskiego h. Nałęcz (1844–1921), aptekarza i burmistrza Liska[2]) oraz Marii z Muszyńskich (1860–1938), inicjatorki powstania i pierwszej prezes koła TSL w Lesku (1898–1907)[4]. Miał braci Mariana (1883–1962), do 1918 oficjała medykamentowego w rezerwie C.K. Obrony Krajowej, odznaczonego Złotym Krzyżem Zasługi Cywilnej z koroną[5], przejął po ojcu aptekę w Lesku[6], Tadeusza (1891–1944), majora aptekarza Wojska Polskiego, zamordowanego na Węgrzech[3][7][8], Stanisława (ur. 1895[9]). Wraz z rodziną zamieszkiwał w domu przy ul. Pułaskiego w Lesku[10].

Ukończył polska szkołę ludową w Lesku. Do roku szkolnego 1906/1907 kształcił się w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku, gdzie w tym roku był uczniem VII klasy[2][11]. W tym czasie wraz z bratem Tadeuszem zamieszkiwał u Aitala Witoszyńskiego przy ulicy Kolejowej[2]. Później uczył się w C. K. Gimnazjum w Bochni i tam w 1909 zdał maturę. 1 lipca 1913 został wcielony jako jednoroczny ochotnik na pancernik „Ferdynand” c. i k. Marynarki Wojennej. Następnie rozpoczął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył 3 lipca 1915 na Uniwersytecie Karola w Pradze otrzymując stopień doktora wszechnauk lekarskich. Po uzyskaniu dyplomu i otrzymaniu 2 sierpnia 1915 promocji oficerskiej został skierowany na pierwsze stanowisko. W ostatnim okresie I wojny światowej był II oficerem lekarzem na pancerniku SMS „Szent István", do zatopienia okrętu 11 czerwca 1918.

30 października 1918 wszedł w skład Komitetu Polskiego w Poli. Przybył do odrodzonej Polski i 15 stycznia 1919 wstąpił do Wojska Polskiego. Początkowo był oddelegowany do 8 Batalionu Sanitarnego w Toruniu. Został awansowany na stopień majora lekarza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[12][13]. W 1921 objął stanowisko oficera lekarza w Kadrze Szeregowych Floty w Świeciu. Równocześnie wykładał na Tymczasowych Instruktorskich Kursach dla Oficerów w Toruniu. W 1923, 1924 jako oficer nadetatowy 8 Batalionu Sanitarnego był przydzielony jako lekarz do Kadry Marynarki Wojennej w Świeciu, pełniąc stanowisko lekarza[14][15]. W październiku 1926 został przeniesiony do Służby Sanitarnej Kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie, gdzie służył z tytułem doktora[16]. Został awansowany na stopień podpułkownika lekarza ze starszeństwem z 1 stycznia 1932[17]. Był szefem sanitarnym Dowództwa Floty w Gdyni[18]. Z dniem 9 listopada 1933 został wyznaczony szefem Szefostwa Służby Sanitarnej (szefem sanitarnym) w pionie szefa Służb Kierownictwa Marynarki Wojennej – zastępcy szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej[19]. 1 stycznia 1938 otrzymał awans na stopień wojskowy komandora z jednoczesnym przeniesieniem do Korpusu Osobowego Oficerów Służb Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej.

Podczas kampanii wrześniowej został 5 września ewakuowany z Warszawy w grupie kontradm. Xawerego Czernickiego. Od 8 do 12 września przebywał w Pińsku, a następnie w Brodach. W wyniku agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września znalazł się w Derażnem. Stamtąd 22 września wraz z dziewięcioma najstarszymi polskimi oficerami został przetransportowany przez żołnierzy Armii Czerwonej do Równego, później Kozielska w którym znajdował się do 16 kwietnia 1940. Zginął rozstrzelany przez NKWD w Katyniu. Zwłok nie zidentyfikowano. Tabliczka epitafijna na Polskim Cmentarzu Wojennym w lesie katyńskim nosi nr 2447. W Katyniu został zamordowany także jego bratanek (syn Mariana), pchor. Adam Moszczeński (ur. 1919), student farmacji[20][21]

Jego żoną była Stefania, z domu Ślepowron-Barańska, z którą miał syna Jana.

Awanse

  • podporucznik starszy asystent lekarza marynarki (niem. Marineoberassistenzarzt) – 2 sierpnia 1915
  • porucznik lekarz fregaty (niem. Fregattenärzt) – 26 grudnia 1915[22]
  • kapitan lekarz okrętu liniowego (niem. Linienschiffärzt) – 1 sierpnia 1917[23]
  • major lekarz – 1922 ze starszeństwem z 1 czerwca 1919
  • podpułkownik lekarz – 1 stycznia 1932
  • komandor lekarz – 1 stycznia 1938

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 awansowany został pośmiertnie do stopnia kontradmirała[24]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[25].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Tadeusz, Leon i Adam Moszczeńscy zostali upamiętnieni (z inicjatywy Zofii Zubrzyckiej oraz Janiny Witoszyńskiej z Moszczeńskich) symboliczną inskrypcją, wykonaną na tabliczce przez Edwarda Barana i umieszczoną na grobowcu rodziców na cmentarzu w Lesku[29][30].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” został upamiętniony przez zasadzenie Dębu Pamięci w Bochni[31].

Przypisy

  1. ↑ W źródłach Gimnazjum w Sanoku był wymieniany jako Leon Lucjan Moszczeński. W ewidencji wojskowej II Rzeczypospolitej był początkowo określany jako Leon Moszczeński II. W 1935 dokonano zmiany imienia z Leon na Leon Lucjan. Stwierdzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 8, s. 61, 1 czerwca 1935.  Ponadto w piśmiennictwie pojawia się także forma imienia Leonard Moszczeński, np. w publikacji Morskie Kadry Rzeczypospolitej na podstawie biogramu autorstwa Teresy Sitkiewicz w Wojskowym Przeglądzie Historycznym nr 2 z 1991.
  2. ↑ a b c d CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 632, 823.
  3. ↑ a b Józef Budziak. Leskie cmentarze. „Nowiny”. 255, s. 4, 31 października, 1, 2 listopada 1986. 
  4. ↑ Arnold Bajorek: Czterdzieści lat pracy T. S. L. w Lesku. Lesko: 1938, s. 3, 4, 20.
  5. ↑ Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 616.
  6. ↑ Przed wojną. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 79. ISBN 978-83-7576-007-1.
  7. ↑ Budziak. Dzieje Leska 1918–1939 ↓, s. 143-144.
  8. ↑ Dom (d. apteka) w Lesku. otwartezabytki.pl. [dostęp 2018-03-27].
  9. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 613.
  10. ↑ Arnold Bajorek: Czterdzieści lat pracy T. S. L. w Lesku. Lesko: 1938, s. 4.
  11. ↑ 24. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1904/1905. Sanok: 1905, s. 60.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1200.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1081.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1168, 1442.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1061, 1310.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 711, 728.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 323.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 895.
  19. ↑ Kadry 2011 ↓, s. 205, 624.
  20. ↑ Mimo strachu i zagrożeń. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 223. ISBN 978-83-7576-007-1.
  21. ↑ Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Adam Moszczeński. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2018-03-27].
  22. ↑ Lista starszeństwa c. i k. MW 1916 ↓, s. 61.
  23. ↑ a b Lista starszeństwa c. i k. MW 1918 ↓, s. 65.
  24. ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
  25. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  26. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  27. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  28. ↑ a b Leon Moszczeński, wbh.wp.mil.pl [dostęp 2022-10-22].
  29. ↑ Budziak. Dzieje Leska 1918–1939 ↓, s. 145.
  30. ↑ Ciągle wspominam Lesko. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 391. ISBN 978-83-7576-007-1.
  31. ↑ Leon Moszczeński. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2017-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].

Bibliografia

Marynarka Wojenna
Organy dowódcze
Jednostki organizacyjne

Orzeł Marynarki Wojennej

Media użyte na tej stronie

AUT Karl-Truppenkreuz BAR.svg
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
Oksywie Deby Pamięci tablica.jpg
Autor: Topory, Licencja: CC BY 3.0
Deby Pamięci przy Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej na Oksywiu
Leon Moszczeński.JPG
Leon Moszczeński
Naval Ensign of Poland2.svg
Naval Ensign of Poland
POL Marynarka Wojenna.svg
Orzeł Marynarki Wojennej RP
Naval Ensign of Austria-Hungary (1894–1915).svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Naval Ensign of Austria-Hungary, used from 1894 to 1915.
Naval Ensign of Poland (1919-1928).svg
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Naval_Ensign_of_Poland.svg oraz Image:Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg. Była używana w latach 1919-1927 (praktycznie do 1936). Prawidłowe proporcje: 5:8 (w załączniku graficznym do ustawy są proporcje 5:10,5 lecz później zostało to sprostowane).
POL PMW pagon1 komandor infobox.png
Naramiennik stopnia wojskowego komandora.