Leon Piniński

Leon Jan Piniński
Ilustracja
Portret Leona Pinińskiego z 1934 autorstwa Kazimierza Pochwalskiego
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1857
Lwów

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 1938
Lwów

Namiestnik Galicji
Okres

od 1898
do 1903

Poprzednik

Eustachy Stanisław Sanguszko

Następca

Andrzej Kazimierz Potocki

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża
Leon Jan Piniński
Herb
Piniński Hrabia
Rodzina

Pinińscy herbu Jastrzębiec

Leon Piniński - fotografia z 1905

Leon Jan Piniński herbu Jastrzębiec (ur. 8 marca 1857 we Lwowie, zm. 4 kwietnia 1938 tamże) – polski dyplomata, kolekcjoner i historyk sztuki, profesor prawa rzymskiego i rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, poseł do Rady Państwa i Sejmu Krajowego, namiestnik Galicji.

Życiorys

Naukę na poziomie gimnazjalnym odbył w domu, maturę zdał w Tarnopolu w 1874. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, po czym odbył studia uzupełniające w Lipsku, Berlinie i Wiedniu. Na Uniwersytecie Lwowski w 1880 uzyskał tytuł doktora, w 1886 uzyskał habilitację jako docent prawa rzymskiego, a w 1891 został mianowany profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego we Lwowie.

Po kilku latach odsunął karierę naukową na rzecz polityki. Był członkiem ziemiańskiego ugrupowania Podolaków, konserwatywnym politykiem galicyjskim. W latach 1889–1898 był posłem do Rady Państwa w Wiedniu, w latach 1894–1898 zasiadał w Sejmie Krajowym we Lwowie.

Po objęciu w 1898 urzędu namiestnika Galicji podjął energiczną walkę z nacjonalizmem ukraińskim i ruchem socjalistycznym. W tymże 1898 wprowadził w 33 powiatach stan wyjątkowy, wymierzony w ruchy socjalistyczny i ludowy[1]. W 1903 został odwołany z funkcji namiestnika, jednak zachował dożywotnie członkostwo austriackiej Izby Panów.

Po ustąpieniu z urzędu powrócił na uniwersytet otrzymując godność profesora honorowego. Wówczas wykładał także prawo karne.

Przed 1914 był protektorem Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt we Lwowie[2]. W 1914 jako przedstawiciel Podolaków był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego[3].

Po wojnie podjął studia nad sztuką i muzyką oraz kolekcjonerstwo. Prowadząc cygański tryb życia artysty, podczas licznych podróży i w zaciszu domowym pisał najlepsze swoje prace. Swoje bogate zbiory ofiarował na rzecz Komitet Odnowy Wawelu (350 obrazów, głównie dzieł malarstwa włoskiego i holenderskiego), Ossolineum i innym.

Dopiero na starość, już po odrodzeniu polskiej państwowości w okresie II Rzeczypospolitej, powrócił do pracy naukowej. Był profesorem prawa rzymskiego na wydziale prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a także rektorem tej uczelni w roku akademickim 1928/1929[4] oraz doctorem honoris causa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W 1935 odszedł na emeryturę i otrzymał wówczas tytuł profesora honorowego.

Był autorem wielu prac naukowych z dziedziny prawa (początkowo publikował w języku niemieckim), a także z zakresu kultury i sztuki, w tym muzyki i literatury.

W 1931 została wydana publikacja pt. Leon Piniński: z okazji pięćdziesięciolecia doktoratu, a w 1936 Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego[5]. Został powołany komitet dla uczczenia zasług profesora Pinińskiego, a na początku Rada Miasta Lwowa podjęła decyzję o oznaczeniu ulicy Głębokiej imieniem profesora[6]. 18 czerwca 1936 w auli UJK odbyła się uroczystość z okazji 50-lecia pracy naukowej i obywatelskiej Leona Pinińskiego[7].

Otrzymał honorowe obywatelstwo miast: Skałatu (1898)[8], Grzymałowa (1898)[9], Przeworska (2 listopada 1899)[10][11], Nowego Targu (6 czerwca 1903)[12], Podwołoczysk (czerwiec 1903)[13], Lwowa (1936)[14][15], Tarnowa, Nowego Sącza, Jasła[16], Tarnopola, Grzymałowa[17], Drohobycza, Lubaczowa.

Był hrabią, do 1920 r. zarządzał majątkiem Grzymałów, należącym do córki swego najstarszego brata Stanisława, Julii z Pinińskich Wolańskiej. Był właścicielem dóbr Iwanówka[18].

Zmarł 4 kwietnia 1938[19]. Został pochowany 7 kwietnia 1938 na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[20]. Nagrobek jest autorstwa Henryka Karola Periera.

Rodzina

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, syn Leonarda (1824–1886) i Julii Teresy z Nikorowiczów (1833–1893). Jego braćmi byli Stanisław Antym (1854–1911), Mieczysław (1862–1918) i Aleksander August (1864–1902). Jego żoną była wdowa po Tadeuszu Horochu – Maria z Mniszchów – hrabianka (ur. 5 sierpnia 1858), córka szambelana austriackiego Alfonsa Mniszcha i Janiny Dunin Borkowskiej. Małżeństwem byli przez prawie dwadzieścia lat. Maria zmarła 16 lutego 1922 we Lwowie[21]. Byli bezdzietni. Jego bratankami byli Władysław (1893–1945) i Mieczysław (1895–1945)[22]. Jego brat był dziadkiem Anny Komornickiej[23].

Publikacje

Willa Leona Pinińskiego we Lwowie przy ul. Matejki 4
Grobowiec rodzinny Pinińskich na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie
Prawnicze
  • Stan faktyczny nabycia posiadania (pierwsza publikacja)
  • Der Tatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht, Tom 1 (1888)[24]
  • Der Tatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht: eine zivilistische Untersuchung. 2. Sukzession in den Besitz, Besitzerwerb animo solo, Besitzwille, Lehre von den juristischen Willenserklärungen, Tom 2 (1888)[25]
  • Sukzession in den Besitz, Besitzerwerb animo solo, Besitzwille, Lehre von den juristischen Willenserklärungen (1888)
  • Uwagi o niektórych kwestyach spornych tyczących się zastosowania nowéj ustawy propinacyjnéj (1889)
  • Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego (1900)[26]
  • Begriff und Grenzen Des Engenthumsrechts Nach Romischen Recht (1902)[27]
  • O stosunkach prawnych nie bronionych skargą (1925)
  • Prawo rzymskie prywatne. Cz. ogólna (1928, współautor)
  • Wpływ błędu „in corpore” i „in qualitate” na ważność umów: według prawa rzymskiego (1930)
  • W 1400-letnią [!] rocznicę kodyfikacji Justyniana: odczyt wygłoszony we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Filologicznego (1935)[28]
  • Kilka uwag o recepcji w prawie (1936)
  • Ankieta w sprawie projektu prawa małżeńskiego uchwalonego przez K. K.
Kultura i sztuka
  • Zamek na Wawelu (1905)[29]
  • Ewolucja i moda w pojmowaniu piękna (1908)[30]
  • Przechadzka po muzeach madryckich: z illustracyami (1908)[31]
  • Pod wrażeniem „Rozmyślań” Marka Aurelego (1911)
  • Piękno miast i zabytki przeszłości (1912)[32]
  • Muzyka jako czynnik kultury (1913)[33]
  • Parsifal Wagnera po latach trzydziestu (1914)[34]
  • Sądy Goethego o sztuce włoskiej (1916)[35]
  • Królowie polscy i ich rodziny: słowo wstępne wygłoszone na otwarcie wystawy starych rycin (1918)[36]
  • Śladem błękitnym (1921, współautor)[37]
  • Cykl oper Wagnera
  • Etyka Dantego w Boskiej Komedii (1922)
  • Tylko Dante w Boskiej Komedii (1922)
  • Dramaty z dziejów Anglii. Komedie (1924)
  • Shakespeare: Wrażenia i szkice z twórczości poety, Tom 1 (1924)[38]
  • Shakespeare: Wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 2, Dramaty z dziejów Anglii. Komedie (1924)[39]
  • Problem autorstwa. Charakterystyka ogólna. Wielkie tragedie i dramaty ze świata starożytnego (1924)[38]
  • Wspomnienia o Juljanie Dunajewskim (1925)[40]
  • O pojęciu Korony w artykułach henrycjańskich (1936)

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak: Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN, 1998, s. 397. ISBN 83-86702-28-1.
  2. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 1038.
  3. Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
  4. Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7188-964-6.
  5. Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 177 z 5 sierpnia 1936. 
  6. Komitet dla uczczenia zasług prof. dr. L. hr. Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 72 z 27 marca 1936. 
  7. Hołd półwiekowej pracy naukowej i obywatelskiej. 50-letni jubileusz prof. Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 138 z 19 czerwca 1936. 
  8. Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 92 z 23 kwietnia 1898. 
  9. Honorowe obywatelstwo. „Gazeta Lwowska”. Nr 99, s. 3, 3 maja 1898. 
  10. Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 255 z 8 listopada 1899. 
  11. Janusz Motyka, Przeworsk i okoliczne gminy. Przewodnik, Piotr Depciuch, Rzeszów: Wyd. Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010, ISBN 978-83-61746-40-9, OCLC 750663899.
  12. Honorowi Obywatele Miasta Nowego Targu. nowytarg.pl. [dostęp 2015-03-08].
  13. Obywatelstwo honorowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 176, s. 4, 27 czerwca 1903. 
  14. Honorowe obywatelstwo Lwowa dla prof. L. Pinińskiego. „Kurier Warszawski”. Nr 154, s. 6, 6 czerwca 1936. 
  15. Wręczenie dyplomu obywatelstwa honorowego rektorowi prof. dr. Leonowi hr. Pinińskiemu. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 235 z 15 października 1937. 
  16. Honorowi Obywatele Miasta. jaslo.pl, 2014-07-04. [dostęp 2016-07-10].
  17. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1907, s. 315.
  18. Tadeusz Epsztein, Sławomir Górzyński: Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie. Województwo tarnopolskie. ornatowski.com, 1991. [dostęp 2015-06-26].
  19. Zgon prof. Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 77 z 5 kwietnia 1938. 
  20. Pogrzeb ś. p. prof. dra Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 79 z 7 kwietnia 1938. 
  21. Renata Wiaderna-Kuśnierz, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Toruń 2015, wyd. Adam Marszałek, s. 516.
  22. Piotr Piniński: Mieczysław Piniński. Szlak wojenny. sztetl.org.pl. [dostęp 2015-06-26].
  23. Z Grzymałowa w świat antyku.
  24. Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht : eine zivilistische Untersuchung. Bd. 1, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  25. Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht : eine zivilistische Untersuchung. Bd. 2, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  26. Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego, Osobne odb. z „Księgi pamiątkowej” wyd. przez Uniwersytet Lwowski ku uczczeniu 500-letniego jubileuszu Uniwersytetu Krakowskiego, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  27. Begriff und Grenzen des Eigenthumsrechts nach römischem Recht, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  28. Leon Piniński, W 1400-letnią [!] rocznicę kodyfikacji Justyniana : odczyt wygłoszony we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Filologicznego, Odb.: Przegląd Współczesny. 1935, nr 157., polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  29. Leon Piniński, Zamek na Wawelu, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  30. Leon Piniński, Ewolucya i moda w pojmowaniu piękna, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  31. Leon Piniński, Przechadzka po muzeach madryckich, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  32. Leon Piniński, Piękno miast i zabytki przeszłości, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  33. Leon Piniński, Muzyka jako czynnik kultury : odczyt wygłoszony dnia 7 marca we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Muzycznego, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  34. Leon Piniński, Parsifal Wagnera po latach trzydziestu, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  35. Leon Piniński, Sądy Goethego o sztuce włoskiej, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  36. Leon Piniński, Słowo wstępne wygłoszone na otwarcie wystawy starych rycin: (królowie polscy i ich rodziny), polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  37. Śladem błękitnym, Artur Schroeder, Leona Pinińskiego., polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  38. a b Leon Piniński, Shakespeare : wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 1, Problem autorstwa ; Charakterystyka ogólna ; Wielkie tragedje i dramaty ze świata starożytnego, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  39. Leon Piniński, Shakespeare : wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 2, Dramaty z dziejów Anglji ; Komedje, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  40. Leon Piniński, Wspomnienia o Juljanie Dunajewskim, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  41. M.P. z 1925 r. Nr 102, poz. 433.„za wybitną działalność narodową, naukową i społeczną”.
  42. M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 406 „za wybitną twórczość naukową, związaną z literaturą piękną”.
  43. Kronika. Odznaczenia Czerwonego Krzyża. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 13 z 18 stycznia 1917. 

Bibliografia

  • Nekrolog polityczny. „Kurjer Lwowski”. 161, s. 2, 12 czerwca 1903. 
  • Prof. dr Leon hr. Piniński. „Gazeta Lwowska”. 78, s. 2, 6 kwietnia 1938. 
  • Leon Piniński – publikacje w bazie google.books. google.pl. [dostęp 2014-10-15]. (ang.).
  • Leon Piniński – publikacje w bazie worldcat.org. worldcat.org. [dostęp 2014-10-15]. (ang.).
  • Renata Wiaderna-Kuśnierz, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Toruń 2015, wyd. Adam Marszałek, I 2015, II 2017, s. 516.
  • Renata Wiaderna-Kuśnierz, Leon hr. Piniński (1857–1938) – prawnik, polityk, historyk sztuki, znawca literatury i kompozytor. Zarys biografii, [w:] Przedwojenny Lwów i jego uczeni. Sylwetki – Działalność naukowa – Osiągnięcia, red. Sławomir Dorocki, Paweł Brzegowy, Kraków 2016, s. 183209.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Lwow-ul Matejki4 Willa Leona Pininskiego.JPG
Autor: Stanislaw Kosiedowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Willa Leona Pinińskiego we Lwowie przy ul. Matejki 4
Leon Piniński (-1905).jpg
Leon Piniński (-1905)
Croce di merito della Croce Rossa (Austria).png
Autor: Arturolorioli, Licencja: CC0
Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża (Austria)
Grobowiec Pinińskich we Lwowie.jpg
Autor: Marknut, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cmentarz Łyczakowski
Leon Piniński - Kazimierz Pochwalski.jpg
Portret Leona Pinińskiego. Wysokość: 54.50 cm . Szerokość: 46.00 cm
POL COA Piniński.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Piniński