Leon Wyrwicz

Leon Wyrwicz

Leon Wyrwicz, ok, 1932 r.
Imię i nazwisko	Leon Haraschin
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1885 Kraków
Data i miejsce śmierci	30 marca 1951 Kraków
Zawód	aktor, artysta kabaretowy
Lata aktywności	1904–1950
Zespół artystyczny
Teatr Nowości w Krakowie Teatr Bagatela Teatr Powszechny w Krakowie

Leon Wyrwicz, właściwie Leon Haraschin (ur. 11 maja 1885 w Krakowie, zm. 30 marca 1951 w Krakowie) − polski monologista, aktor teatralny, kabaretowy i radiowy. Autor ponad 100 monologów.

Życiorys

Urodził się w rodzinie kolejarskiej. Był synem Józefa Haraschina i Julii z Pilarskich. Szkołę średnią skończył w Krakowie. W 1904 zaczął występować w epizodycznych rolach w Teatrze Ludowym pracując jednocześnie jako urzędnik na kolei. Przez pewien czas należał również do objazdowej grupy teatralnej Tadeusza Pilarskiego.

Jako monologista zadebiutował w 1910 roku. Występował w licznych kabaretach warszawskich i krakowskich ("Morskie Oko", Cyrulik Warszawski, "Miraż", "Stańczyk") oraz również na innych estradach Polski a także Wiednia i Kijowa.

Występował również w kawiarniach (np. Ziemiańska w Warszawie), jednak głównie związany był z Teatrem Nowości w Krakowie oraz Teatrem Bagatela w Warszawie. W 1918 roku stworzył w Krakowie kabaret "Rozmaitości", który mieścił się w tzw. Drobnerionie^[1], a 16 marca 1921 utworzył "Kabaret Literacki" w kawiarni Odrodzenie przy ul. Sławkowskiej 30.

Na swoim koncie miał również role teatralne, a także zagrał w jednym filmie (1936).

Po II wojnie światowej występował sporadycznie i związany był głównie z Teatrem Powszechnym w Krakowie.

Pocztówka z wizerunkiem Leona Wyrwicza, [po 1906]

Styl Leona Wyrwicza charakteryzował się dużą indywidualnością. Począwszy od stroju (w czasach gdy na scenie standardem był frak, występował w zwykłym garniturze), braku jakiejkolwiek charakteryzacji i rekwizytów, używanym języku (często używał gwary). Bez uśmiechu, zachowując śmiertelnie poważną minę, opisywał najśmieszniejsze sytuacje. Będąc niezwykle naturalnym, bardzo sugestywnie i plastycznie przedstawiał każdą postać. Nie korzystał z gotowych tekstów, lecz wymyślał je samodzielnie często improwizując na scenie i dorzucając aktualne żarty.

Mieszkał w Krakowie przy ul. św. Filipa 23.

Leon Wyrwicz spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Spektakle i monologi (wybór)

• Podróż pociągiem z Krakowa do Lwowa w okresie wojny
• Wizyta u lekarza w Kasie Chorych
• W sądzie
• Rekrut
• Łaipduch
• Fiakier
• Gołębiarz
• Raport wojskowy
• A tu się pali jak cholera
• Pogrzeb lotnika
• 1914 – Królowa przedmieścia, Teatr Ludowy w Krakowie
• 1930 – Przygody dobrego wojaka Szwejka, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
• 1931 – Ale humorek jest, "Morskie Oko"
• 1935 – Mycie głowy, "Cyrulik Warszawski"
• 1935 – Młody las, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
• 1937 – Jaskółka z wieży Mariackiej, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
• 1945 – Moralność pani Dulskiej, Teatr Powszechny im. Żołnierza Polskiego Kraków
• 1950 – Romans z wodewilu, Teatr Śląski

Filmografia

• Bohaterowie Sybiru - 1936

Przypisy

Bibliografia

• Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
• Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944-1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
• Ryszard Marek Groński: Przedwojenni stand up komedianci. 6 2012. [dostęp 2012-12-22].
• Dzieje Krakowa Wyrwicz Leon (Haraschin). [dostęp 2012-12-22].

Linki zewnętrzne

• Leon Wyrwicz w bazie IMDb (ang.)
• Leon Wyrwicz w bazie filmpolski.pl
• Leon Wyrwicz w bazie Filmweb
• Leon Wyrwicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Fotografie Leona Wyrwicza w Narodowym Archiwum Cyfrowym
• Materiały dotyczące Leona Wyrwicza w bibliotece Polona