Leonard Rettel

Leonard Rettel
Ilustracja
Leonard Rettel około 1832, litografia de Villaina na podstawie rysunku Józefa Straszewicza[1]
Data i miejsce urodzenia6 listopada 1811
Podhajce
Data i miejsce śmierci21 marca 1885
Paryż
Okresod 17 marca 1832
Przynależność politycznaTowarzystwo Demokratyczne Polskie
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
grób Leonarda Rettla – mogiła powstańców listopadowych i styczniowych na Cmentarzu Montparnasse, 2011
inskrypcja nagrobna Natalii Rettel (1836 – 1880) na nagrobku Anny Pustowójtówny[2]
zapis danych osobowych z imionami rodziców Leonarda Rettla z aktu małżeństwa w 1872 – fr.

Leonard Łazarz Rettel, pseudonim „Jan Zamostowski”[3] (ur. 6 listopada 1811 w Podhajcach[4], zm. 21 marca[5] 1885 w Paryżu) – polski działacz polityczny, pisarz, poeta i tłumacz, pierwszy polski hispanista[3][6], belwederczyk, kapitan – żołnierz-ochotnik 20 Pułku Piechoty Liniowej w powstaniu listopadowym, dobry mówca[7], emigrant na Wielkiej Emigracji. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari 17 kwietnia 1831[8] po bitwie pod Liwem.

Życiorys

Syna Jana Rettla[9][10] i Franciszki primo voto Siennickiej z domu Lemnickiej lub Łempickiej[9], przeniósł się z rodzicami do Warszawy, gdzie ukończył Liceum Warszawskie[11]. W 1830 zapisał się na wydział prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Publikował młodzieńcze wiersze w Pamiętniku dla płci pięknej[12] czasopiśmie wydawanym przez Konstantego Gaszyńskiego i Leona Zienkowicza[11]. Uczestnik sprzysiężenia Wysockiego, 29 listopada 1830 w noc listopadową wziął udział w grupie studentów i cywili wraz z podchorążymi w ataku na Belweder w celu ujęcia wielkiego księcia Konstantego, w dziewięcioosobowym oddziale dowodzonym przez pchor. Kobylańskiego, nacierającym na Belweder od ogrodu, następnie wraz z podchorążymi dotarł do Arsenału i brał udział w jego zdobyciu[4]. Aktywny członek Towarzystwa Patriotycznego. W powstaniu listopadowym jako ochotnik odbył całą kampanię 1831 w 20 Pułku Piechoty Liniowej, dosłużył się stopnia kapitana.

Ciążył na nim wydany zaocznie wyrok przez sąd rosyjski – kara śmierci za udział w powstaniu listopadowym[13].

Od 7 listopada 1831 na emigracji w Paryżu, członek Komitetu Narodowego Polskiego i jeden z założycieli Towarzystwa Demokratycznego Polskiego od 17 marca 1832, publikował artykuły w Demokracie Polskim. Utrzymywał bliskie kontakty m.in. z Adamem Mickiewiczem i Fryderykiem Chopinem[3]. Przeciwnik organizacji Legionu Polskiego w Portugalii przez Józefa Bema[7]. W 1848 organizował Legion Mickiewicza we Włoszech. Podczas powstania styczniowego był przedstawicielem Rządu Narodowego w Hiszpanii. Związany z towianizmem. Korespondent Gazety Warszawskiej z Paryża pod pseudonimem Jan Zamostowski[3]. Od 1869 brał udział w pracach Towarzystwa Naukowej Pomocy w Paryżu, założonym przez Agatona Gillera, prowadząc wykłady. Przetłumaczył m.in.: La Araucana Ercilli[3], Powieści Basków Antonio de Trueby i Powieści norweskie Magdaleny Torrenson wydane w odcinkach w Gazecie Polskiej i Kurierze Poznańskim[11]. Autor biografii emigrantów w Rocznikach Towarzystwa Naukowo-Historycznego wydawanych przez Bronisława Zaleskiego w Paryżu. Współautor (redakcja, zebranie źródeł – nie wymieniony na stronie tytułowej, z uwagi na powiązania z towianizmem, który zabraniał swoim członkom wydawania książek) Henri de Valois et la Pologne en 1572 (pol. Henryk Walezy i Polska w 1572) autora: Emmanuela Henri Victurnien de Noailles, Paryż, 1867[14].

4 lutego 1872 (9 marca 1872)[9] poślubił młodszą o 25 lat Natalię Loewenhardt (Lewenhard – franc. Nathalie Loewenhard[9] ur. 1836[15]), Polkę, córkę Maurycego i Franciszki z d. Reichman[9], siostrę znanego na emigracji lekarza i powstańca styczniowego Stanisława Loewenhardta, z którą miał dwoje dzieci[11]: syna (ur. 1872) i córkę (ur. 1873)[16]. W 1872 Rettlowie mieszkali w Paryżu w pobliżu Towarzystwa Historyczno-Literackiego przy Quai d’Orléans 4[9].

2 maja 1880[15] w wypadku zginęła żona Natalia – podczas otwierania okna wypadła na bruk[11][16]. 29 listopada 1880 wziął udział w uroczystościach 50-lecia wybuchu Powstania Listopadowego, jako honorowy gość, z drugim belwederczykiem – Karolem Paszkiewiczem, zorganizowanych we Lwowie[17] oraz odbył dłuższą podróż po Galicji odwiedzając m.in. przyjaciela – Karola Rogawskiego w Ołpinach, Kraków. Po śmierci żony, córkę przekazał na wychowanie do Wyższego Zakładu Wychowania Panien Seweryny Górskiej w Krakowie, synem zaopiekowała się rodzina żony: Anna Henryka (z domu Pustowójtówna) i Stanisław Loewenhardtowie, sam zamieszkał w Domu św. Kazimierza, gdzie przebywał do końca życia[11]. Pochowany tymczasowo w 1885 r. w grobie rodzinnym Loewenhardtów (Lewenhardów)[11] na Cmentarzu Montparnasse[16]. Obecnie pochowany w zbiorowej mogile polskich emigrantów – powstańców listopadowych i styczniowych na Cmentarzu Montparnasse w kwaterze fr. division 17 (1 sud, 10 ouest) numer koncesji: 553 P 1886.

Natalia Rettel spoczywa na Cmentarzu Montparnasse w grobowcu Lewenhardtów z bratową – Henryką Lewenhard (Anną Pustowojtówną) division 18 (14 est, 1 nord) numer koncesji: 1255 P 1880.

Wybrane prace

Przypisy

  1. ↑ Die Polen und die Polinnen der Revolution vom 29. November 1830. oder hundert Portraits derjenigen Personen, die sich in dem letzten polnischen Freiheitkampfe ausgezeichnet haben ... Lfg. 1-20. Stuttgart: E. Schweizerbart’s Verlag-buchhandlung, 1832-1837, s. 41. OCLC 731830442. (niem.)
  2. ↑ Division 18 (14 est, 1 nord) numer koncesji: 1255 P 1880.
  3. ↑ a b c d e Urszula Aszyk: „Nowa sztuka pisania komedii w dzisiejszych czasach” Lopego de Vega w czterechsetlecie wydania, 1609–2009. Warszawa: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego; Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie, 2009, s. 130–132. ISBN 978-83-60875-68-1.
  4. ↑ a b Paweł Hertz red.: Zbiór poetów polskich XIX. T. V. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959, s. 584. OCLC 6449937. (pol.)
  5. ↑ Adam Bieńkowski: Kółko Mickiewiczowskie we Lwowie. Rok Mickiewiczowski. Księga Pamiątkowa. Lwów: Nakł. Księg. H. Altenberga, 1899, s. 77. OCLC 15611879.
  6. ↑ Maria Strzałkowa. Studia polsko-hiszpańskie. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozprawy i Studia”. t. 26, s. 13–54, 1960. Kraków: nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego. OCLC 233498996 (pol.). 
  7. ↑ a b Biogram Leonarda Rettla, [w:] Paweł Smolikowski CR (1849-1926): STOSUNEK ADAMA MICKIEWICZA DO X. X. ZMARTWYCHWSTAŃCÓW (pol.). [dostęp 2011-01-26].
  8. ↑ Kawalerowie Orderu Virtuti Militari (pol.). [dostęp 2011-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-04)].
  9. ↑ a b c d e f Płatny serwis (dane aktu małżeństwa) Léonard Lazare de Rettel, Nathalie Loewenhard (ang.). Ancestry.com. [dostęp 2011-02-07].
  10. ↑ W oryginale franc. Jean de Rettel.
  11. ↑ a b c d e f g Leonard Rettel – wspomnienie (z Kuriera paryskiego). „WARTA – tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu”. Rok XII (564), s. 5233–5234, 1885-04-19. Poznań. OCLC 69478100 (pol.). 
  12. ↑ „Pamiętnik dla Płci Pięknej: pismo różnym rodzajom poezyi i prozy poświęcone”, 1830. Warszawa: Konstanty Gaszyński, Leon Zienkowicz. 
  13. ↑ С.Г. Келина: Смертная казнь за и против (pl. Kara śmierci – za i przeciw). Moskwa: Юридическая литература, 1989, s. 78, seria: Рипол Классик. Cytat: Реттель, Леонард, бывший ученик Варшавского лицея – за участие в польском восстании 1830 года. (ros.)
  14. ↑ a b Zygmunt Miłkowski ps. Teodor Tomasz Jeż: Sylwety emigracyjne – Leonard Rettel (pol.). [dostęp 2011-02-03]. Cytat: ... Pamiętam jeno rozbiór obszerny dzieła p. t. „Henri de Valois”, przez E. V. H. markiza de Noailles, żonatego z Polką, Lachmanówną, l voto Szwejkowską, dla której się po polsku nauczył i napisał wyżej wymienione dzieło, zatytułowane imieniem tego króla francuskiego, co od tronu polskiego ucieczką się ratował. Na tej markiza de Noailles pracy podpisanem być powinno, obok nazwiska autora wymienionego, nazwisko pracownika, który część pracy trudniejszą: wyszukiwanie i zestawianie źródeł, zestosowywanie następstw z przyczynami, układanie treści, wiązanie całości – odrobił. Pracownikiem tym był nasz pan Leonard. Jako towiańczyk nie przyznawał się do udziału, jaki wziął w napisaniu książki, która w czasie swoim wrażenie w świecie naukowym sprawiła....
  15. ↑ a b Według inskrypcji nagrobnej: Natalia Rettel z domu Lewenhard 1838 – 1880 na nagrobku Anny Pustowojtówny na Cmentarzu Montparnasse division 18 (14 est, 1 nord) numer koncesji: 1255 P 1880.
  16. ↑ a b c W książce błędnie 1881(!) [za:] Franciszek Rawita-Gawroński: Henryka Pustowójtówna. Lwów: Gebethner i Ska w Krakowie, 1911, s. 39–40. OCLC 41879333.
  17. ↑ Leonard Rettel w bazie Estreichera (KATALOGI I BAZY CENTRUM BADAWCZEGO BIBLIOGRAFII POLSKIEJ ESTREICHERÓWW UNIWERSYTECIE JAGIELLOŃSKIM) (pol.). [dostęp 2011-02-10].
  18. ↑ Леонард Реттель. Александр Пушкин. Историко- литературная справка. Вступительная заметка, перевод с польского и примечания С. Басова- Be рхо.чнцева (стр. 204 – 214) Перевод статьи поляка-эмигранта Л. Реттеля... za: Slavia, t. 14, 1937, s. 296, ISSN 0037-6736, OCLC 1765618 (cz. • ros.).

Bibliografia

  • Barbara Konarska: Leonard Rettel. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 31. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 153–156. OCLC 2098998.
  • Robert Bielecki: Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego. T. 3, L-R. 1998. ISBN 83-86842-11-3.
  • Julia Franke (red.): Solidarność 1830 : Niemcy i Polacy po powstaniu listopadowym, Zamek Królewski w Warszawie 29 XI 2005 – 31 I 2006 Polenbegeisterung: Deutsche und Polen nach dem Novemberaufstand 1830 : Museum Europäicher Kulturen – Staatliche Museen zu Berlin 2. III – 30. IV 2006. Warszawa: Warszawa: Arx Regina Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, 2005, s. 358. ISBN 83-7022-153-X, ISBN 978-83-7022-153-9. OCLC 64363078. (pol. • niem.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Leonardh.jpg
zapis danych Leonarda Rettla w akcie małżeństwa z 1872 (franc.)
Nagrobek powstańców listopadowych i styczniowych.jpg
Autor: Stefs, Licencja: CC BY-SA 3.0
nagrobek powstańców listopadowych i styczniowych na Cmentarzu Montarnasse
Leonard Rettel.jpg
Leonard Rettel około 1832, fragment litografii de Villaina wg rysunku Józefa Straszewicza
NataliaL.jpg
Autor: Stefs, Licencja: CC BY-SA 3.0
inskrypcja nagrobna Natali Rettel (nagrobek Anna Pustowojtówny)