Leonard Sosnowski
| Data i miejsce urodzenia | 19 lutego 1911 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 9 listopada 1986 |
| profesor | |
| Specjalność: fizyka jądrowa | |
| Alma Mater | Uniwersytet Warszawski |
| Doktorat | 1947 |
| Instytut | Fizyki PAN |
| Odznaczenia | |
   | |
Leonard Sosnowski (19 lutego 1911 w Twerze, zm. 9 listopada 1986 w Warszawie[1]) – polski fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, od 1960 członek korespondent, od 1969 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk i jej wiceprezes w latach 1981–1983[2], w latach 1954–1966 dyrektor Instytutu Fizyki PAN.
Życiorys
Od 1919 zamieszkał w Warszawie. Po ukończeniu Gimnazjum im. Czackiego 1928 rozpoczął studia fizyki na Uniwersytecie Warszawskim. W 1932 został asystentem Stefana Pieńkowskiego, 1933 ukończył studia. 1936–1938 dzięki stypendium Funduszu Kultury Narodowej pracował w dziedzinie fizyki jądrowej w Laboratorium Cavendisha w Cambridge.
Wybuch II wojny światowej uniemożliwił planowane na jesień 1939 uzyskanie doktoratu, który obronił 1944 na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Doktorat został zatwierdzony przez władze Uniwersytetu w 1947. W okresie wojny uczestniczył w tajnym nauczaniu na poziomie uniwersyteckim. Uczestniczył w powstaniu warszawskim w oddziale im. Kilińskiego.
Po powstaniu znalazł się w obozie jenieckim w Niemczech, po wyzwoleniu przebywał do 1947 w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w laboratorium Admiralicji. W tym okresie zainteresował się fizyką półprzewodników.
Po powrocie do kraju 1947 rozpoczął pracę w Zakładzie Fizyki UW przy ul. Hożej 69. W Katedrze Radiologii i Elektroniki (KRiE) kontynuował prace rozpoczęte w Wielkiej Brytanii.
W 1953 powstał przy ul. Hożej 69 Instytut Fizyki PAN kierowany początkowo przez Stefana Pieńkowskiego. Po śmierci Pieńkowskiego Leonard Sosnowski został najpierw p.o. dyrektora, a następnie dyrektorem Instytutu. Zajął się fizyką półprzewodników. Od 1954 należał do PZPR[3].
Katedra Radiologii i Elektroniki została przekształcona w Katedrę Fizyki Ciała Stałego. W latach 1966–1972 Sosnowski był dziekanem Wydziału Fizyki UW. Na tym stanowisku starał się chronić pracowników przed skutkami wydarzeń marca 1968.
W 1972 Sosnowski był gospodarzem konferencji poświęconej fizyce półprzewodników pod patronatem Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP). W latach 1978–1981 Sosnowski pełnił funkcję prezesa IUPAP.
Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera C39-7-1)[4].
Na XXXV Zjeździe Fizyków Polskich w Białymstoku Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW) przedstawił referat nt. „Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro” – krótką charakterystykę fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wskaźniki bibliometryczne, liczby dotyczące stopni i tytułów naukowych oraz liczby studentów fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polaków do światowej fizyki XX w., wyodrębniając przede wszystkim – poza Marią Skłodowską-Curie (która w światowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) – czterech fizyków, którzy dokonali odkryć na miarę Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskiego, Mariana Danysza, Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego. Wśród osiemnastu mniej zasłużonych, którzy jednak wnieśli bardzo poważny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie należeli do liderów światowej fizyki (których nazwiska są wymieniane w syntetycznych obcojęzycznych historycznych opracowaniach) znalazł się Leonard Sosnowski[a][5].
Odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954)[6], Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I klasy[3].
Jego krewnym jest Wojciech „Sokół” Sosnowski[7].
Uwagi
- ↑ W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wróblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski, Tadeusz Godlewski, Leopold Infeld, Aleksander Jabłoński, Mieczysław Jeżewski, Marian Mięsowicz, Władysław Natanson, Henryk Niewodniczański, Arkadiusz Piekara, Stefan Pieńkowski, Wojciech Rubinowicz, Andrzej Sołtan, Zdzisław Szymański, Ludwik Wertenstein, August Witkowski, Mieczysław Wolfke, Konstanty Zakrzewski.
Przypisy
- ↑ Sosnowski Leonard, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-18].
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 901. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro. labfiz.uwb.edu.pl. [dostęp 2012-08-31]. (pol.).
- ↑ 16 lipca 1954 „za wybitne zasługi w dziedzinie nauki” M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566
- ↑ Sokół vs Artur Rawicz – 1 NA 1 (czas: 47:04-47:14). youtube.com, 2019-03-18. [dostęp 2019-12-26].
Bibliografia
- M. Grynberg, Leonard Sosnowski: twórca warszawskiej szkoły fizyki półprzewodników, Postępy Fizyki t. 53, zesz. 6 (2002).
- J. Langer, J. Baranowski, Leonard Sosnowski (1911–1986), Postępy Fizyki t. 38, 187 (1987).
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
Commemorative medal for Polish physicist Marian Smoluchowski - Polish Physical Society 1967
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY 3.0
Grób Leonarda Sosnowskiego na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach