Leonid Berenstein

Leonid Berenstein

Леонид Ефимович Беренштейн

Wołodia

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1921 Szpikow, Ukraińska SRR
Data i miejsce śmierci	30 marca 2019 Kirjat Atta, Izrael
Przebieg służby
Lata służby	1941–1945
Siły zbrojne	Armia Czerwona partyzantka radziecka
Jednostki	oddział partyzancki im. Pożarskiego
Stanowiska	zwiadowca, dowódca oddziału partyzanckiego
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Leonid Jefimowicz Berenstein, także Berensztejn, ps. „Wołodia”, ros. Леонид Ефимович Беренштейн (ur. 15 lipca 1921 w Szpikowie, zm. 30 marca 2019 w Kirjat Atta) – radziecki oficer i partyzant pochodzenia żydowskiego.

Życiorys

Urodził się 15 lipca 1921 w Szpikowie w guberni podolskiej w rodzinie żydowskiej jako syn Chaima i Riwy^[1]. W 1938 ukończył szkołę średnią nr 58 w Kijowie. Został mistrzem Ukrainy w boksie w wadze lekkiej.

W 1939 wstąpił do Kijowskiej Szkoły Piechoty Armii Czerwonej. Podczas II wojny światowej w maju 1941 awansowany do stopnia porucznika został asystentem szefa sztabu obwodu przemyskiego. Przez dwa lata działał w ramach partyzantki radzieckiej w trakcie działań na froncie wschodnim na obszarze Ukrainy. Od jesieni 1943 był dowódcą w oddziale partyzanckim im. Pożarskiego na obszarze ukraińskim. Działając w składzie 1 Frontu Ukraińskiego 10 maja 1944 został zrzucony na spadochronach w 10-osobowej grupie, która miała podjąć zadania rozpoznania obrony niemieckiej. Wskutek ostrzału niemieckiego wylądował wraz z grupą w okolicach Dydni, ok. 70 km na południowy zachód od zamierzonego miejsca zrzutu. Od tego czasu dowodząc oddziałem podjął działalność wywiadowczą w okolicach Sanoka, Dębicy, Dynowa, Przemyśla i w Bieszczadach, a także działalność dywersyjną przeciw Niemcom, głównie na szlakach komunikacyjnych. Skutkiem działań grupy było wysadzenie 21 transportów kolejowych z uzbrojeniem i wojskiem, a ponadto mostów, składów paliw, cystern. Do działań używano min magnetycznych i detonowanych falami radiowych, eksplozje następowały z opóźnieniem czasowym od 2 do 24 godzin (ładunki podkładane w Sanoku wybuchały np. za Przemyślem, Łupkowem czy Użgorodem). Grupie Berensteina pomocy informacyjnej i aprowizacyjnej udzielała okoliczna ludność polska. Z czasem oddział powiększył się do ponad 200 członków, zaś do grupy – poza Rosjanami i Ukraińcami – przystępowali także Polacy (m.in. ze wsi Liszna), a później także Słowacy i Czesi. Podczas działań oddział Berensteina współpracował z polskimi partyzantami, np. z Oddziałem Partyzanckim Brygad im. Stalina Mikołaja Kunickiego, z oddziałem polskiej samoobrony Józefa Pawłusiewicza Józefa Pawłusiewicza czy grupą Armii Ludowej Tadeusza Sieradzkiego^[2]. Oddział Berensteina dokonał rozbicia obozu jenieckiego w Olchowcach, uwalniając więzionych tam ok. 100 żołnierzy radzieckich. We wrześniu 1944 przeszedł przez Karpaty i wspierał słowackie powstanie narodowe.

Po wojnie ukończył studia na Wydziale Prawa w Uniwersytecie Kijowskim. Otrzymał tytuł honorowego obywatelstwa miasta Smiła, a także trzech miast w Polsce i dwóch w Czechosłowacji. Został awansowany do stopnia pułkownika Armii Radzieckiej. W swoich wspomnieniach opowiadał o działalności partyzanckiej na obszarze Podkarpacia^[3]. Po przeszło 40 latach od swojej działalności partyzanckiej przybył do Polski na zaproszenie Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i jesienią 1985 przybywał na Podkarpaciu, odwiedzając miejsca, które przemierzał podczas wojny^[4][5].

Zamieszkał w Kijowie. Był szefem przedsiębiorstw. Od 1991 do 1993 był zastępcą przewodniczącego stowarzyszenia „Ukraina-Izrael”. W 1993 wyemigrował do Izraela wraz z żoną i zamieszkał w Kirjat Atta^[6]. Zmarł 30 marca 2019 w tym mieście i 1 kwietnia 2019 został pochowany na tamtejszym cmentarzu^[6].

Jego żoną została Aleksandra Łuniewa, jedyna kobieta zrzucona w maju 1944 w 10-osobowej grupie koło Dydni i pełniąca wówczas funkcję radiotelegrafistki, zaś oboje podjęli decyzję o małżeństwie wkrótce potem w bieszczadzkiej Zatwarnicy. Ich dziećmi zostali Jekatierina i Anatolij.

Publikacje

• Bez wiz i paszportów (1973, Kijów)^[7]
• Przyjaciele i wrogowie (1984)

Odznaczenia

• Order Czerwonego Sztandaru – ZSRR
• Order Wojny Ojczyźnianej – ZSRR
• Medal „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej” – ZSRR
• Order „Za odwagę” I klasy – Ukraina
• odznaczenia polskie i czechosłowackie

Przypisy

Bibliografia

• Szlakiem partyzanckiej chwały. „Nowiny”. Nr 244, s. 1, 18 października 1985. 
• Spotkania z „Wołodią”. „Nowiny”. Nr 253, s. 1, 29 października 1985. 
• Wiesław Koszela. Szlakiem partyzanckich walk. Po 40 latach ponownie na ziemi sanockiej. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 31 (358), s. 3, 11-10 listopada 1985. 
• Wiesław Koszela. Wróciłem na tę ziemię bliską.... „Nowe Podkarpacie”. Nr 47 (777), s. 4, 21 listopada 1985. 
• Siemion Szechtman: Леонид Беренштейн – Партизан-Герой. jew-observer.com. [dostęp 2017-11-26]. (ros.).
• G. Kojfman: Леонид Ефимович Беренштейн. iremember.ru, 2007-12-06. [dostęp 2017-11-26]. (ros.).
• Леонид Беренштейн. cyclowiki.org. [dostęp 2017-11-26]. (ros.).
• Leonid Berenstein. celebiography.net. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)]. (ang.).