Leonid Nikołajew (pianista)

Leonid Nikołajew
Леонид Владимирович Николаев
Imię i nazwisko

Leonid Władimirowicz Nikołajew

Data i miejsce urodzenia

13 sierpnia 1878
Kijów

Pochodzenie

rosyjskie

Data i miejsce śmierci

11 października 1942
Taszkent

Przyczyna śmierci

dur brzuszny

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

pianista, kompozytor, pedagog

Odznaczenia
Order Czerwonego Sztandaru Pracy

Leonid Władimirowicz Nikołajew (ros. Леонид Владимирович Николаев; ur. 1 sierpnia?/ 13 sierpnia 1878 w Kijowie, zm. 11 października 1942 w Taszkencie)[1][2] – rosyjski pianista, kompozytor i pedagog.

Życiorys

W latach 1887–1897 uczył się w średniej szkole muzycznej Cesarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego w Kijowie u Władimira Puchalskiego (fortepian) i Jewgienija Ryby (teoria muzyki). Następnie studiował w Konserwatorium Moskiewskim w klasie fortepianu Wasilija Safonowa w 1900, a dwa lata później w klasie kompozycji Siergieja Taniejewa i Michaiła Ippolitowa-Iwanowa[1][2]. W latach 1904–1906 był akompaniatorem w Teatrze Wielkim w Moskwie[1][2]. W tym czasie przeprowadził także szeroko zakrojone badania nad twórczością Piotra Czajkowskiego i Siergieja Taniejewa[2].

Działalność pedagogiczna

W latach 1904–1906 uczył gry fortepianowej w Szkole Muzyczno-Dramatycznej przy Moskiewskim Towarzystwie Filharmonicznym[1][2], a w latach 1906–1909 w konserwatorium ludowym w Moskwie[1][3]. W latach 1909–1942 wykładał w Konserwatorium Petersburskim (od 1924 Leningradzkim), prowadząc klasę fortepianu, a od 1923 również kompozycji; w 1912 uzyskał tytuł profesora[1][2]. W 1941 zrobił doktorat z teorii i historii sztuki[1]. W 1942 został wraz z innymi nauczycielami konserwatorium ewakuowany z oblężonego Leningradu do Taszkentu, gdzie zmarł na dur brzuszny[4]. Jego uczeń, Dmitrij Szostakowicz, złożył mu hołd dedykując swoją II Sonatę fortepianową h-moll op. 61 (1943) i osobiście dając jej prawykonanie 6 czerwca 1943 w Moskwie[4].

Odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy oraz tytułem Zasłużonego Działacza Sztuk RFSRR i Ludowego Artysty RFSRR[5].

Pedagogika pianistyczna Nikołajewa nawiązywała do metody stosowanej przez jego nauczycieli – Wasilija Safonowa i Władimira Puchalskiego, a także wybitnego polskiego pedagoga Teodora Leszetyckiego. Najważniejszymi spośród jego uczniów fortepianu, poza wspomnianym już Dmitrijem Szostakowiczem, byli Władimir Sofronicki, Marija Judina i Pawieł Sieriebriakow, Grigorij Rimski-Korsakow, a kompozycji – Gawriił Popow i Aleksandr Krein[1][2][3].

Działalność artystyczna

W 1900 zadebiutował jako pianista w moskiewskim Kole Miłośników Muzyki Rosyjskiej, którego był aktywnym członkiem. Uczestniczył także w moskiewskich „Wystawach muzycznych” oraz kijowskich i petersburskich „Wieczorach muzyki współczesnej” (odpowiednio w 1904 i 1907)[3].

Dysponował swobodną techniką, dbał o wykończenie szczegółów i logiczną wyrazistość wykonywanych utworów, potrafił trafnie oddać intencje kompozytora[3]. Koncertował głównie w Moskwie, Kijowie i Petersburgu. W jego repertuarze były utwory takich kompozytorów, jak Ludwig van Beethoven, Felix Mendelssohn, Fryderyk Chopin, Ferenc Liszt, César Franck, Maurice Ravel, Claude Debussy, Piotr Czajkowski, Aleksandr Głazunow, Siergiej Rachmaninow, Aleksandr Skriabin, Anton Arienski, Cezar Cui, Nikołaj Rimski-Korsakow. Jako jeden z pierwszych wprowadzał do sal koncertowych dzieła Siergieja Prokofjewa i Nikołaja Medtnera. Wykonywał też własne utwory[1][3].

Twórczość

Twórczość kompozytorska Nikołajewa jest kontynuacją nurtu romantycznego w rosyjskiej muzyce[1]. Jego spuścizna obejmuje Poème, Scherzo na orkiestrę, 3 kwartety smyczkowe, Sonatę g-moll na skrzypce i fortepian, sonaty na wiolonczelę i fortepian, utwory fortepianowe (Wariacje, Sonatę D-dur, Tarantellę, Suitę h-moll na 2 fortepiany), pieśni do słów Aleksandra Puszkina, Michaiła Lermontowa, Nikołaja Niekrasowa, kantatę Graf habsburski. Pisał też kadencje do 1. i 2. części Koncertu fortepianowego D-dur Haydna i 1. części IV Koncertu fortepianowego Beethovena oraz opracowania i transkrypcje fortepianowe m.in. utworów organowych Johanna Pachelbela i Dietricha Buxtehudego oraz Suity z baletu „Rajmonda” Aleksandra Głazunowa[1][2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Polony 2002 ↓, s. 70.
  2. ↑ a b c d e f g h Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Charles Hopkins: Nikolayev, Leonid (Vladimirovich) (ang.). W: Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2001-01-20. [dostęp 2020-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-10)]. via Oxford University Press.
  3. ↑ a b c d e Николаев Леонид Владимирович (ros.). W: Музыкальная энциклопедия [on-line]. [dostęp 2020-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-10)].
  4. ↑ a b Elizabeth Wilson: Shostakovich: A Life Remembered. Princeton University Press, 2006, s. 135. ISBN 978-0691128863. [dostęp 2020-04-10]. (ang.)
  5. ↑ Советские композиторы: краткий биографический справочник. Москва: Советский композитор, 1957, s. 420.

Bibliografia

  • Leszek Polony: Nikołajew Leonid. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 7: NOPa część biograficzna. Kraków: PWM, 2002, s. 70. ISBN 83-224-0808-0. (pol.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Closed Access logo alternative.svg
Autor: Jakob Voß, influenced by original art designed at PLoS, modified by Wikipedia users Nina and Beao, Licencja: CC0
Closed Access logo, derived from PLoS Open Access logo. Alternative version.