Leopold Buczkowski

Leopold Buczkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 listopada 1905
Nakwasza

Data i miejsce śmierci

27 kwietnia 1989
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura, rzeźba, malarstwo, grafika, muzyka[1]

Ważne dzieła
  • Czarny potok
  • Kąpiele w Lucca
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia PolskiKrzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Nagrody

nagroda I stopnia Prezesa Rady Ministrów (1979)

Leopold Buczkowski, ps. Paweł Makutra[2] (ur. 15 listopada 1905 w Nakwaszy, zm. 27 kwietnia 1989 w Warszawie) – polski prozaik, poeta, malarz, artysta grafik, rzeźbiarz.

Dedykacja Leopolda Buczkowskiego dla Ireny Szymańskiej-Matuszewskiej, Warszawa, 22 czerwca 1975 r.

Życiorys

Syn Tomasza Buczkowskiego i Anny Zając, brat Mariana Ruth Buczkowskiego. Od dzieciństwa był wybitnie uzdolniony artystycznie, rozwój ograniczały mu trudne warunki życia[3]. Od 1914 mieszkał w Podkamieniu na południe od wsi Nakwasza i miasta Brody. W Podkamieniu w latach 30. prowadził zakład rzeźbiarsko-kamieniarski. Studiował polonistykę na Wydziale Humanistycznym UJ oraz malarstwo na ASP w Warszawie pod kierunkiem Juliana Fałata w Bystrej w 1927. Uczestnik kampanii 1939, wzięty do niewoli. W czasie II wojny światowej początkowo przebywał we Lwowie, potem wrócił do Podkamienia. Tam przeżył atak ukraińskich nacjonalistów, w czasie którego zginęło dwóch jego braci. W 1944 r. w oddziałach samoobrony w Nakwaszy. Działalność UPA (śmierć braci) zmusiła rodzinę Buczkowskich do opuszczenia miejsca zamieszkania. Przenieśli się do Warszawy, gdzie zamieszkali przy ul. Mysłowickiej 13 na Dolnym Żoliborzu. Uczestnik powstania warszawskiego. Żołnierz 2 kompanii Zgrupowania „Żyrafa” II Obwodu „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej[4]. Po powstaniu trafił do obozu jenieckiego w Pruszkowie, skąd uciekł.

Po wojnie zamieszkał w Krakowie, zajmując się ilustrowaniem książek. Od 1950 r. do śmierci mieszkał w Konstancinie pod Warszawą. W 1982 r. został członkiem Tymczasowej Rady Krajowej PRON, rok później – członkiem Rady Krajowej. Pochowany na cmentarzu w Skolimowie.

Odznaczenia i nagrody: Krzyż Kawalerski OOP (1956), Nagroda I stopnia Prezesa Rady Ministrów za całokształt twórczości (1979), Krzyż Komandorski OOP (1980).

Twórczość

Wprawdzie jego wiersz pojawił się w 1929 r. w „Gazecie Polskiej” (drukowanej przez Kadena-Bandrowskiego, pod ps. Paweł Makutra), ale za rok właściwego debiutu uważa się 1936 (wiersze: Lato i upał). Prowadził teatr amatorski, dla którego napisał sztukę Zabójstwo. Jego pierwsza powieść Wertepy, ukazująca surowy obraz ówczesnej wsi wołyńskiej, została zarekwirowana przez policję. Drugą powieść – Czarny potok napisał w Zakopanem w 1946 r. Od 1953 r. zaczął malować i wystawiać swoje prace w Warszawie. Czarny potok, Dorycki krużganek, zbiór opowiadań Młody poeta w zamku i Pierwsza świetność są wstrząsającym świadectwem okupacyjnego terroru i bohaterskiej walki jego ofiar w imię obrony człowieczeństwa. Są także dokumentem wymierającej kultury. Cechy jego twórczości literackiej to: autentyzm, dosadność i plastyczność obrazu. Pisał z całkowitym pominięciem podstawowych zasad prozy. Tym samym tworzył dzieła bardzo oryginalne, będące nietypowym, wysoko cenionym przez krytyków, eksperymentem.

Pomiędzy poszczególnymi książkami zachodzą określone relacje, wyjaśnione przez autora. Dorycki krużganek to „suplement do Czarnego Potoku, który powinien być razem w nim wydawany”[5]. Z kolei „Oficer na nieszporach jest suplementem do Kąpieli w Lucca[6], a Kamień w pieluszkach to „drugi suplement”[7] do Kąpieli w Lucca, uważany przez pisarza za „najważniejszą książkę[7] w swoim dorobku pisarskim.

Od października 2021 do lutego 2022 w Muzeum Sztuki w Łodzi odbyła się wystawa poświęcona wizualnej twórczości Leopolda Buczkowskiego[8].

Publikacje książkowe

Książki o autorze

  • M. Indyk, Granice spójności narracji. Proza Leopolda Buczkowskiego, Wrocław 1987.
  • Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim, red. Jan Tomkowski, wyd. 2005
  • Tadeusz Błażejewski, Przemoc świata. Pisarstwo Leopolda Buczkowskiego, Uniwersytet Łódzki 1991; wydanie II: 2005, ISBN 83-7171-891-8
  • Sławomir Buryła, Radosław Sioma, Zimą bywa się pisarzem, Universitas (Ebook)

Przypisy

  1. Informacje o filmie „Wieczysty wrot” na str. TVP. [dostęp 2012-04-20].
  2. Makutra (lub Makutry) to trzy wzgórza (355 m) leżące w Nakwaszy, miejscu urodzin pisarza. Źródło: Hanna Kirchner: Pan Leopold. Rysunek z pamięci. W: Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim. Ossa: Dom na Wsi, 2005, s. 88. ISBN 83-919992-6-2.
  3. Jarosław Fazan: Słownik pisarzy polskich. Kraków: Zielona Sowa, 2003, s. 65-66. ISBN 83-7220-574-4.
  4. Powstańcze Biogramy – Leopold Buczkowski, www.1944.pl [dostęp 2018-05-27] (ang.).
  5. Leopold Buczkowski: Krótkie kalendarium życia i twórczości Leopolda Buczkowskiego. W: Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim. Ossa: Dom na Wsi, 2005, s. 262. ISBN 83-919992-6-2.
  6. Leopold Buczkowski: Krótkie kalendarium życia i twórczości Leopolda Buczkowskiego. W: Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim. Ossa: Dom na Wsi, 2005, s. 264. ISBN 83-919992-6-2.
  7. a b Leopold Buczkowski: Krótkie kalendarium życia i twórczości Leopolda Buczkowskiego. W: Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim. Ossa: Dom na Wsi, 2005, s. 265. ISBN 83-919992-6-2.
  8. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit (red.), Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2021, s. 330, ISBN 978-83-66696-13-6.

Bibliografia

  • Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 1, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1994, s. 325. ISBN 83-02-05455-3.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Leopold Buczkowski.jpg
Leopold Buczkowski (1905-1989) - a Polish writer, painter and sculptor.
Leopold Buczkowski autograph.jpg
Autor: Archives of Mariusz Kubik, http://www.mariuszkubik.pl, Licencja: CC BY 3.0
Leopold Buczkowski(1905-1989)'s autograph