Leopold Pamuła
 podpułkownik pilot | |
| Pełne imię i nazwisko | Leopold Stanisław Pamuła |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 15 listopada 1898 |
| Data i miejsce śmierci | 9 sierpnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | od 1918 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 13 pułk piechoty |
| Stanowiska | zastępca dowódcy Brygady Pościgowej, dowódca: |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     .png){kind=small}    | |
Leopold Pamuła (ur. 15 listopada 1898 w Buczaczu, zm. 9 sierpnia 1940 w Nocton) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego.
Życiorys
Uczęszczał do 6-letniej szkoły realnej w Krakowie, gdzie w 1916 uzyskał maturę. Zaraz potem został wcielony został do armii austro-węgierskiej, otrzymał przydział do 13 pułku piechoty w Nowym Sączu. W listopadzie tego roku oddelegowany został na 4-miesięczny kurs do szkoły oficerskiej w Opawie, po czym powrócił do pułku, obejmując dowództwo kompanii. W trakcie walk na froncie włoskim, gdzie dowodził plutonem moździerzy, zachorował na malarię i został odesłany do Budziejowic na dalszą kurację i rekonwalescencję.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zgłosił się do Wojska Polskiego i 1 kwietnia 1919 został promowany na podporucznika. 25 kwietnia został skierowany do jednostki zapasowej, a od 21 listopada był uczniem Oficerskiej Szkoły Wojsk Kolejowych w Krakowie. Potem był instruktorem wojsk kolejowych w Zamościu, a począwszy od 12 listopada 1920 walczył na froncie polsko-bolszewickim w składzie X baonu kolejowego jako dowódca kompanii. 28 lutego 1921 otrzymał awans na porucznika.
Później pełnił służbę w Centralnym Zarządzie Parków i Warsztatów Wojsk Kolejowych, pozostając oficerem nadetatowym 1 pułku kolejowego. 20 kwietnia 1923 został odkomenderowany do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, w charakterze ucznia–pilota[1]. Następnie ukończył Wyższą Szkołę Pilotów w Grudziądzu i trafił do 2 pułku lotniczego w Krakowie. W 1925 otrzymał przydział do 11 pułku myśliwskiego w Lidzie, złożonego z eskadr 113 i 114. 15 sierpnia 1926 został dowódcą 113 eskadry myśliwskiej. Do czasu odejścia z 11 pułku myśliwskiego był także dowódcą eskadry treningowej (od 25 października 1926). We wrześniu 1929 zajął 9. miejsce na międzynarodowym mityngu lotniczym Lot Małej Ententy i Polski, jako najlepszy z Polaków (samolot Fiat CR.20)[2].
Po rozwiązaniu 11 pułku lotniczego w 1928 trafił do 4 pułku lotniczego w Toruniu, gdzie objął dowództwo 141 eskadry. 9 listopada tego roku objął stanowisko p.o. dowódcy III/4 dyonu myśliwskiego. Podczas służby w Toruniu ukończył w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie kurs dowódców eskadr. W 1937 zdał egzaminy do Wyższej Szkoły Lotniczej. 18 października 1937 odszedł do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na kurs próbny, a od 3 listopada 1937 był słuchaczem II Kursu Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie. W 1938 został przeniesiony do 1 pułku lotniczego na stanowisko dowódcy Zgrupowania Myśliwskiego[3]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 9. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[4]. W kwietniu tego roku, po reorganizacji Zgrupowania Myśliwskiego w Brygadę Pościgową, został zastępcą jej dowódcy, płk. Stefana Pawlikowskiego.
1 września 1939 w rejonie Łomianek k. Warszawy podczas walki zestrzelił jeden Messerschmitt Bf 109[a]. Sam wyskoczył z samolotu i bezpiecznie wylądował na spadochronie[b].
Ciężko poparzony Pamuła został zabrany do szpitala w Warszawie. Po kilku dniach wyszedł ze szpitala i zaczął podążać w kierunku południowo-wschodnim. 19 września 1939 w Kutach przekroczył granicę rumuńską. Następnie przez Włochy dotarł 26 listopada 1939 do Francji. Tu trafił do polskiego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron, gdzie po dalszym leczeniu stawił się przed komisją lekarską i został uznany za zdolnego do pełnienia służby wojskowej.
Został wyznaczony na dowódcę III dywizjonu myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych we Francji, jednak do upadku Francji nie uzyskała gotowości bojowej. 19 czerwca 1940 odpłynął z Bordeaux na pokładzie statku „Kmicic”, którym po paru dniach dotarł do Plymouth w Anglii.
Po przybyciu do Wielkiej Brytanii został skierowany do bazy Polskich Sił Powietrznych w Blackpool w oczekiwaniu na przydział do jednostki lotniczej[5]. Ponieważ miał przekroczone 40 lat, nie został dopuszczony do latania operacyjnego[c]. Miał objąć dowództwo któregoś z tworzonych polskich dywizjonów myśliwskich. 9 sierpnia 1940, na skutek zakażenia krwi (prawdopodobnie posocznicy) po zabiegu stomatologicznym, zmarł w szpitalu RAF Nocton Hall w Nocton[5]. Pochowany został na cmentarzu Layton Cemetery w Blackpool.
Leopold Pamuła był postacią bardzo barwną w lotnictwie – zarówno z uwagi na pewne ekstrawagancje, jak też brawurę, którą się odznaczał podczas lotów. Jan Zumbach w swojej książce opisuje jak Pamuła powitał nowo przybyłych do jednostki pilotów całonocnym pijaństwem ze swoim udziałem. Rano nakazał nowym pilotom wykonywać wiązanki akrobatyczne.
Następnie on sam wsiadł (ubrany w gruby futrzany kombinezon lotniczy) do samolotu przystosowanego do lotów bez widoczności i dał popis akrobacji przeprowadzonej często na wysokości dachów hangarów. Wylądował i wysiadł z samolotu całkowicie nagi. W jednym locie zdołał wykonać skomplikowane akrobacje i rozebrać się[6].
Od 1925 był żonaty z Haliną z Cieślewiczów, a po jej śmierci w 1931, od 1935 z Jadwigą z Rypińskich.
Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi[4]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[7][4]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Pilota nr 640 (25 czerwca 1924)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Korony Jugosłowiańskiej (Jugosławia, przed 1935)[9]
- Krzyż Kawalerski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
- Order Korony Rumunii (Rumunia)[d]
- Order Korony Włoch (Włochy)
- rumuńska Odznaka Pilota (1929)[10]
Uwagi
- ↑ Są dane niepotwierdzone, na podstawie książki innego pilota, kaprala Benedykta Dąbrowskiego o staranowaniu wrogiego myśliwca. Nowsze źródła (np. drugie wydanie: Jerzy Pawlak Polskie Eskadry w wojnie obronnej 1939 r WKiŁ 1991, nie potwierdzają jakiegokolwiek taranowania podczas walk we wrześniu 1939 i co znajduje potwierdzenie na Liście Bajana
- ↑ Relacja p.płk. pil. Leopolda Pamuły będąca w sprawozdaniu dowódcy IV/1 Dywizjonu: Ponieważ łączność drutowa z obu Dyonami została zerwana przez przypadkowe bombardowanie npla w rejonie Zegrza, pojechałem samochodem z Zielonki do Poniatowa celem nawiązania łączności. O godz. 16.45 powrócił podoficer-pilot meldując, że zgubił okulary w walce. Wystartowałem w rejon walki na płn. od Warszawy, gdzie dołączyłem do grupy walczących trzech Niemców na dwóch naszych. Walka odbywała się na wysokości 3000 m bez rezultatu. Nieprzyjaciel unikał starcia, a posiadając lepsze właściwości sprzętu umknął. Potem skierowałem się nad Jabłonnę. Na wysokości 3000 m zauważyłem 10 bombowców, obok których leciały niżej dwa Me-109. Z tyłu podążała trójka własnych pilotów. Licząc się z tym, że obserwacja npla będzie skierowana na trójkę Polaków, będąc z przodu i z dołu npla, zdołałem podejść do jednego i go zestrzelić, związać się z drugim i z pomocą trojki zestrzelić go. W trakcie ostrzelania pierwszego z dołu, drugi Me-109 oddał strzały w moim kierunku. Przestrzelił mi zbiornik benzynowy w następstwie czego powstała eksplozja i pożar. Znurkowałem natychmiast, kierując się do swoich. Po pewnym czasie, wyskakując, zauważyłem podchodzenie pilotów npla do mnie. Moi piloci, broniąc mnie, zmusili npla do odejścia. Zob. Jerzy Pawlak Polskie Eskadry w wojnie obronnej 1939 r., WKiŁ 1991, s. 43–44
- ↑ Był to przepis umowny. Wielu wybitnych lotników walczyło mając przekroczony wiek 40 lat (np. Stanisław Skarżyński, Bolesław Orliński, Stefan Pawlikowski, czy rekordzista Ludomił Rayski, który wykonywał loty bojowe ze zrzutami dla powstania warszawskiego mając prawie 52 lata
- ↑ Na zdjęciu jest to Order Gwiazdy Rumunii V klasy
Przypisy
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 5 maja 1923 roku, s. 291.
- ↑ Andrzej Morgała, Samoloty wojskowe w Polsce 1924–1939, Warszawa: Bellona, 2003, s. 32, ISBN 83-11-09319-9, OCLC 69539914.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 774.
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 206.
- ↑ a b Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012, s. 401. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- ↑ Jan Zumbach, Ostatnia walka
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 25 czerwca 1924 roku, s. 349.
- ↑ Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.
Bibliografia
- Lotnictwo z szachownicą nr 17. sanko.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-30)]. - Leopold Pamuła 1898–1940 - sylwetka wybitnego myśliwca.
- Jerzy Pawlak Brygada Pościgowa - Alarm!, Warszawa, 1977.
- Olgierd Cumft; Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1989, s. 424. ISBN 83-11-07329-5.
- Jan Zumbach Ostatnia walka, Warszawa, 2000, Oficyna Wydawnicza Echo.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Linki zewnętrzne
- Biografia Leopolda Pamuły
- Opis walki z 1 września 1939. hangar.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-11-14)].
- Największy z bogów - biogram Leopolda Pamuły. blogbiszopa.blog.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-28)].
- Nasz bohater: Leopold Pamuła taranuje Messerschmitta
Media użyte na tej stronie
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
.svg)
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Naramiennik podpułkownika Sił Powietrznych RP.
Baretka: Order Gwiazdy Rumunii (model 1877) – Kawaler – Księstwo i Królestwo Rumunii.
Roundel of the French Air Force.
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Royal Air Force Roundel
ribbon of the medal of knigt of the Order of the Crown of Italy
Baretka: Order Korony Rumunii (model 1881) – Kawaler – Królestwo Rumunii.