Lepnica bezłodygowa

Lepnica bezłodygowa
Poduszka lepnicy bezłodygowej w tundrze
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	lepnica
Gatunek	lepnica bezłodygowa
Nazwa systematyczna
Silene acaulis (L.) Jacq Enum. stirp. Vindob. 78, 242. 1762[3]

Kwiaty lepnicy bezłodygowej

Lepnica bezłodygowa w polskich Tatrach

Również w Tatrach

Lepnica bezłodygowa^[4] (Silene acaulis (L.) Jacq.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Nazywana potocznie (i błędnie) "kwitnącym mchem". Występuje wokółbiegunowo w północnych częściach Azji, Europy i Ameryki Północnej oraz w górach Europy^[5]. W Polsce rośnie tylko w Tatrach^[6]. Jest też uprawiana.

Morfologia

Pokrój

Typowa roślina poduszkowa, bardzo niska, jej pędy i liście tworzą półkuliste poduszki o wysokości ok. 5 cm, przypominające nieco mech^[7].

Liście

Równowąskie, drobne, skórzaste, 1-nerwowe o zaostrzonych końcach i orzęsione na brzegach. Dolne liście w poduszce obumierają^[6][7].

Kwiaty

Kwiaty wyrastają na szczytach łodyg, różowe do purpuroworóżowych, o średnicy 1–2 cm. Kielich zrośnięty, 5-ząbkowy, z wyraźnymi nerwami. Korona składa się z 5 wolnych płatków o brzegach sercowato wciętych, z długim paznokciem. W miejscu, gdzie płatki zwężają się w paznokieć występuje przykoronek. W środku kwiatu pojedynczy słupek i 10 pręcików o białych pylnikach^[7].

Owoc

Podłużna torebka, pękająca od góry pięcioma ząbkami. Przez pęknięcia wysypują się drobne, czarniawe nasiona^[7].

Korzenie

Pojedyncza poduszka lepnicy ma zawsze jeden tylko korzeń, sięgający do 130 cm w głąb i umożliwiający roślinie bytowanie na niedostępnych, kamienistych zboczach^[7].

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do września, zapylana jest przez owady.

Siedlisko

Porasta upłazy, strome zbocza i piargi. Rośnie zarówno na wapieniu, jak i na podłożu granitowym (różne podgat.). W Tatrach wychodzi nawet na wysokość ok. 2600 m n.p.m., główne obszary jej występowania to trzy najwyższe piętra: kosówki, halne i turniowe. Schodzi jednak również niżej, do 1000 m n.p.m. Jest bardzo wytrzymała na przymrozki – obserwowano, że nieraz całkowicie ulegała zmrożeniu i zlodowaceniu przez kilka nocy z rzędu, po czym w dzień ogrzana promieniami słońca odmarzała i kwitła dalej^[7].

Zmienność

Występują dwa podgatunki:

• Silene acaulis L. subsp. norica Vierhapper^[8] (lepnica norycka^[9][8]) – występuje na granicie. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Juncetea trifidi, Ass. Sileno conicae-Cetrarietum^[10].
• Silene acaulis L. subsp. pannonica Vierhapper^[8] (lepnica pannońska^[8]) – występuje na wapieniu. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Seslerion tatrae^[10].

Zastosowanie i uprawa

Jest uprawiana jako roślina ozdobna, szczególnie nadaje się do ogródków skalnych, zwłaszcza do obsadzania szczelin skalnych, murków, luk między kamieniami^[11]. Uprawiana w ogródkach zwykle nie kwitnie jednak tak obficie, jak w naturze^[12]. Mrozoodporność rośliny jest duża, może być uprawiana w strefach klimatycznych 2-9^[12]. Obficiej, niż typowa, dziko rosnąca forma kwitną uprawne kultywary, np. `Floribunda`^[11]. Lepnica bezłodygowa najlepiej rośnie na podłożu złożonym z mieszanki żwiru, próchnicy, kawałków skał i niedużej ilości gliny^[11]. Najlepsze jest stanowisko słoneczne, ale przysłonięte od południowej strony^[11]. Roślinę rozmnaża się przez sadzonkowanie pędów w inspekcie, można też przez wysiew nasion zaraz po ich zebraniu. Konieczne jest częste odnawianie rośliny, gdyż stare poduszki są mało żywotne i słabo kwitną^[11].

Przypisy