Leszek Jankiewicz

Leszek Stanisław Jankiewicz (ur. 5 maja 1925 w Piotrkowie Trybunalskim) – profesor i specjalista w dziedzinie fizjologii roślin ogrodniczych.

Życiorys

Szkołę podstawową i pierwsze dwa lata Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego ukończył w Piotrkowie, gdzie zastała go wojna. Zakres III i IV klasy gimnazjum oraz liceum ukończył na tajnych kompletach i w 1943 r. zdał maturę. W tym samym roku został wcielony przymusowo do Pomocniczej Służby Przeciwlotniczej, tzw. Luftszucu (Luftschutzhielfdienst), następnie pracował w Nadleśnictwie Meszcze koło Piotrkowa, gdzie brał też udział w tajnym nauczaniu okolicznej młodzieży z zakresu gimnazjum. Był członkiem Armii Krajowej. W marcu 1945 r. zapisał się na Wydział Rolny Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował 3 lata. Na czwarty rok przeniósł się na Uniwersytet Poznański, i w 1949 r. obronił pracę magisterską „Wpływ hormonów roślinnych na ukorzenianie sadzonek zielnych drzew i krzewów”.

Jeszcze jako student zaczął pracować w Arboretum Kórnickim na stanowisku asystenta. W 1950 r. przeniósł się do Katedry Fizjologii Roślin Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie pracował dwa lata jako starszy asystent. W 1952 r. na propozycję prof. Szczepana Pieniążka, podjął pracę w Katedrze Sadownictwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Skierniewicach. Tam uzyskał w 1957 r. stopień doktora na podstawie rozprawy „Wpływ auksyn na formowanie kąta rozwidleń u jabłoni”, której promotorem był prof. Pieniążek. W latach 1957–1958 przebywał na rocznym stażu podoktorskim (stypendium Rockefellera) w Uniwersytecie Cornella w Ithaca (USA). W latach 1960–1962 pracował w Zakładzie Fizjologii Roślin w Krakowie, w Pracowni Fizjologii Drzew Owocowych zlokalizowanej w Skierniewicach, a w latach 1962–1974 był kierownikiem Zakładu Fizjologii Roślin Sadowniczych w Instytucie Sadownictwa w Skierniewicach. Stopień docenta uzyskał w 1964, profesora nadzwyczajnego w 1969, a prof. zwyczajnego w 1980 r. W 1975 r. przeniósł się do Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach, gdzie zorganizował Zakład Biologii i do 1981 r. był jego kierownikiem. W latach 1981–1985 oraz 1999–2002 wykładał na Uniwersytecie Autonomicznym (Rolniczym) w Chapingo w Meksyku.

W 1993 r. przeszedł na emeryturę, ale jest nadal czynny w nauce (2021 r.). W latach 1966–2012 był członkiem komitetów naukowych PAN oraz rad naukowych instytutów badawczych. Wypromował 5. doktorów nauk rolniczych. Opublikował ok. 150 prac naukowych. Społeczna działalność Jankiewicza koncentrowała się na pracy z młodzieżą w Polsce i w Meksyku oraz prowadzeniu obozów na wzór przedwojennego harcerstwa[1]. Publikuje także prace dotyczące historii Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.

Kariera naukowa

W swoich badaniach Leszek Jankiewicz zajmował się fizjologią roślin sadowniczych i warzywnych ze szczególnym ukierunkowaniem na aspekty praktyczne. Opracował m.in. model korelacji wzrostowych u jabłoni[2], a przy udziale i pod kierownictwem prof. Szczepana Pieniążka – system formowania korony luźno-piętrowej u jabłoni, który został wdrożony do polskich szkółek. Efektem prac zespołu kierowanego przez Jankiewicza było: wyjaśnienie roli kofaktorów auksyn w ukorzenianiu sadzonek roślin drzewiastych oraz opracowanie patentu na środek do ukorzeniania sadzonek „Ukorzeniacz B2”[3], poznanie korelacji wzrostowych oraz wpływu grawitacji na korelacje u jabłoni, sosny i topoli[4][5], wyjaśnienie roli cytokinin w korelacjach wzrostowych i stymulacji aktywności kambium oraz w formowaniu się drewna u jabłoni[5][6], wykazanie możliwości stymulowania rozgałęziania się jednorocznych okulantów przy pomocy regulatorów wzrostu, opracowanie metody przyspieszenia jesiennego zrzucania liści w szkółkach drzew owocowych i roślin ozdobnych[7], wyjaśnienie transportu składników pokarmowych do galasów na liściach dębu (z zastosowaniem izotopów promieniotwórczych), a także scharakteryzowanie zmian anatomicznych w liściach dębu wywołanych przez owady galasotwórcze[8]. Opisał również biologię meksykańskiej rośliny – miechunki pomidorowej i określił możliwości jej wprowadzenia do uprawy w Polsce; sprawdził sposoby użytkowania i zdrowotność w polskich warunkach[9].

Leszek Jankiewicz był redaktorem oraz autorem 8 rozdziałów w książce „Fizjologia roślin sadowniczych”[10]. Był także redaktorem i autorem lub współautorem 9 rozdziałów w książce „Regulatory wzrostu i rozwoju roślin”[11], a także współredaktorem i autorem lub współautorem 6 rozdziałów w książce „Fizjologia roślin sadowniczych strefy umiarkowanej”[12]. Pod jego redakcją została również napisana książka „Reguladores del crecimiento, desarrollo y resistencia en plantas” (Regulatory wzrostu i rozwoju oraz odporności roślin), w której jest autorem lub współautorem 14 rozdziałów[13]. Ponadto Jankiewicz uczestniczył w pracach nad wyhodowaniem nowej odmiany miechunki pomidorowej „Amaryla”, oraz nad udomowieniem roślin rodzimych w Meksyku: cupapé i jadalny głóg meksykański (tejocote)[14]. Brał udział także w zaprojektowaniu i w nadzorowaniu budowy fitotronu w Instytucie Sadownictwa.

Odznaczenia i nagrody

Przypisy

  1. ↑ Jankiewicz LS, Hycak A., Historia obozów Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa i Instytutu Warzywnictwa oraz wyrosłych z tej tradycji obozów harcerskich (ZHR, I. NSSHH oraz SHK-Zawisza), Skierniewice 2009, s. 243.
  2. ↑ Jankiewicz L.S., A cybernetic model of growth correlation in young apple trees, „Biologia Plantarum” (14), 1972, s. 52-61.
  3. ↑ Bojarczuk K., Jankiewicz L.S., Rooting of Syringa vulgaris L. softwood cuttings using auxin, vitamins, phenolic substances, indole, SADH and abscisic acid, „Acta Agrobot” (28), 1975, s. 229-239.
  4. ↑ Jankiewicz L.S., Gravimorphism in higher plants, Gordon S.A., Cohen M.J. (red.), [w:] Gravity and the organism, Chicago: University of Chicago Press, 1971, s. 317-331.
  5. ↑ a b Jankiewicz L.S., Stecki Z.J., Some mechanisms responsible for differences in tree form, M.G.R. Cannell and F.T. Last (red.), [w:] Tree physiology and yield improvement, London, New York: Academic Press, 1976, s. 157-172.
  6. ↑ Pieniążek J, Jankiewicz L.S., Combined effect of naphthalene acetic acid and 6-benzylaminopurine on bud development and initiation of cambial activity in dormant apple seedlings, „Bull. Acad. Polon. Sci. Cl.”, 14, 1966, s. 805-808.
  7. ↑ Marczyński S., Jankiewicz L.S., Uptake and translocation of labeled iodide ion in privet (Ligustrum vulgare L.) as related to its defoliating activity, „Acta Agrobot”, 31, 1978, s. 61-70.
  8. ↑ Jankiewicz L.S. i inni, Oak leaf galls: Neuroterus numismalis and Cynips quercusfolii, their structure and ultrastructure, „Acta Soc. Bot. Pol.”, 86(2), 2017, s. 3537.
  9. ↑ Jankiewicz L.S., Horodecka E., Borkowski J., The development and cultivation of tomatillo (Physalis ixocarpa Brot.) under the climatic conditions of Poland. I. Local cultivars, growth of aboveground vegetative parts, probable resistance to Phytophthora infestans, „Acta Agrobot.”, 42, 1989, s. 5-21.
  10. ↑ Jankiewicz LS. (red.), Fizjologia roślin sadowniczych, Warszawa: PWN, 1979, 15 współautorów.
  11. ↑ Jankiewicz L.S. (red.), Regulatory wzrostu i rozwoju roślin, Warszawa: PWN, 1997, 26 współautorów.
  12. ↑ Jankiewicz L.S. (red.), Fizjologia roślin sadowniczych strefy umiarkowanej., Warszawa: PWN, 2011, współredaktorzy J. Lipecki, M. Filek i W. Lech.
  13. ↑ Jankiewicz LS. (red.), Reguladores del crecimiento, desarrollo y resistencia en plantas, vol. 1. Propiedades y acción (Regulatory wzrostu, rozwoju i odporności w roślinach, tom 1. Właściwości i działanie), Mexico, Madrid: Wyd. UACh,Ediciones Mundi-Prensa, 2003.
  14. ↑ Perez-Ortega S.A. i inni, Branching system of the mexican hawthorn ¨tejocote¨ (Crataegus spp.), „J. Hort. Res.”, 21(1), 2013, s. 47-59.