Letnica (województwo lubuskie)

Letnica

wieś
Kościół pw. św. Ap. Szymona i Judy Tadeusza
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	zielonogórski
Gmina	Świdnica
Liczba ludności (2006)	ok. 630
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	66-014
Tablice rejestracyjne	FZI
SIMC	0914817
Położenie na mapie gminy Świdnica Letnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Letnica
Położenie na mapie województwa lubuskiego Letnica
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego Letnica
51°53′57″N 15°20′10″E/51,899167 15,336111

Letnica (niem. Lättnitz^[1]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Świdnica.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa - "liść"^[2]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on nazwę w formie "Letheniz" podając jej znaczenie "Sommerlaube, Laubhutte" czyli po polsku "Letnie liście, liściasta chata"^[2]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Lättnitz w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie^[2].

W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Lethnicza villa^[3][4].

Historia

Około 1300 roku wieś ta została odnotowana po raz pierwszy jako Lethnicza i była ona wówczas własnością komesa Mlodote, płacącego biskupowi wrocławskiemu dziesięcinę z 23 łanów^[1]. Kolejna wzmianka, zawarta w dokumencie z 1376 roku, odnosi się do proboszcza tutejszego kościoła. Z Letnicą w 1416 roku był związany Jone Lansitz, a około połowy XV wieku Hans von Knobelsdorff i między 1529 a 1550 Balthasar von Knobelsdorff z synami^[1]. Jeden z nich - Wolfram, po okresie współwłasności, władał samodzielnie wsią do swojej śmierci w 1567 roku. Letnicę w 1569 roku otrzymał Christoph von Köslitz z Buchałowa w formie lenna. Jan Stefan Bojanowski jest też wymieniany jako właściciel wsi. Zmarł on w 1613 roku. Pierwsze założenie dworsko-folwarczne w Letnicy zbudowano z Inicjatywy Christopha von Köslitza. W 1600 roku Christoph zmarł, a w następnym roku doszło do podziału majątku między trzech braci: Hansa, Christopha i Sigismunda von Köslitzów. Majątek letnicki przejął z czasem wnuk Christopha Max von Köslitz, który pozbył się niedochodowego majątku w 1685 roku, sprzedając go Hansowi von Schenkendorfowi^[1]. Dwór renesansowy przechodzący z rąk do rąk został w 1735 roku przebudowany w stylu barokowym przez jednego ze spadkobierców Schenkendorfa, Hansa von Diebitscha. W 1733 roku Hans przejął całą letnicką posiadłość, a kupił ją od barona Johanna von Diebitscha. Na terenie Letnicy znajdowały się około 1790 roku m.in. 2 folwarki, dwór i 5 młynów, w tym 4 wodne i jeden wiatrowy. Odnotowano wówczas 92 gospodarstwa i 468 mieszkańców. Dobra letnickie nabyli w 1797 roku Bojanowscy z Nowego Kisielina^[1]. Kilka lat później, w 1805 roku majątek kupił Ernst Friedrich Wilhelm von Knobelsdorff. W drugiej połowie XIX wieku przedstawiciele tej rodziny zainicjowali kolejny remont pałacu, obejmujący zarówno jego bryłę, jak i wnętrze. W 1930 roku majątek przejęła rodzina von Blomberg. Po II wojnie światowej znajdował się on pod zarządem Państwowego Gospodarstwa Rolnego^[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[5]:

• kościół rzymskokatolicki filialny pod wezwaniem św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza^[6], murowany z kamienia i cegły, wybudowany w stylu gotyckim w latach 1572-1579
• kościół - zbór ewangelicki, wzniesiona w 1819 roku murowana budowla klasycystyczna, w miejsce szachulcowej z 1743 roku dzięki fundacji Ernsta von Knobelsdorffa^[7]. Jest to salowy obiekt założony na planie prostokąta z kwadratową, w górnej kondygnacji ośmioboczną wieżą zbudowaną po zachodniej stronie, która jest wzmocnioną dwiema szkarpami. Dach naczółkowy nakrywa korpus, zaś wieżę wieńczy ośmioboczny hełm. Drewniany strop w postaci spłaszczonej kolebki przykrywa wnętrze. Pokryty geometryczno-roślinną polichromią. Zachowały się w, nim drewniane empory ozdobione malowanymi klasycystycznymi girlandami i wsparte na słupach, które wieńczą kwadratowe kapitele zdobione motywami roślinnymi. Po wojnie dawna świątynia ewangelicka służyła katolikom, która w latach sześćdziesiątych XX wieku była już opuszczona i spustoszona. Później, przez jakiś czas mieścił się w niej magazyn Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Ostatnio elewacje tego interesującego obiektu gruntownie odnowiono^[7].
• dwór - Letnicki dwór to założony na planie prostokąta murowany z kamienia i cegły budynek. Pseudoryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem umieszczono z frontu tego piętrowego, podpiwniczonego obiektu. Przez półkolisty ganek na którym umieszczono taras prowadzi wejście główne. Pod tympanonem znajduje się kartusz herbowy rodziny von Diebitsch^[1]. Na elewacjach zachował się skromny detal architektoniczny w formie boniowania i obramienia okiennego. Dwór jest nakryły dachem naczółkowym. W przyziemiu zachowały się sklepienia krzyżowe, a w piwnicach kolebkowe. Na ścianach niektórych pomieszczeń zostały odkryte ślady barokowej polichromii^[7].

inne zabytki:

• zamek w ruinie z XIV wieku.

• 

  Budynek dawnego kościoła ewangelickiego

• 

  Kościół św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza

• 

  Dawny dwór w Letnicy

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 64-66. ISBN 978-83-919914-8-0.

Linki zewnętrzne

• Strona o wsi. letnica.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
• Strona o wsi