Leukocyty

Leukocyty
white blood cells
leukocytes
Ilustracja
Przykład leukocytu – neutrofil otoczony przez erytrocyty. Preparat barwiony. Obraz spod mikroskopu.

Leukocyty, krwinki białeelementy morfotyczne krwi. Są niemal bezbarwne i mniej liczne od erytrocytów, posiadają zdolność ruchu. Żyją od kilku dni (granulocyty) nawet do 20 lat (limfocyty B pamięci immunologicznej). Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami, takimi jak wirusy i bakterie. Wszystkie leukocyty wykazują ekspresję cząsteczki CD45[1].

Podstawowe cechy leukocytów

  • ich liczba waha się od 4×109 do 10×109 w litrze krwi (podając inaczej: 4–10 tys./mm³ lub 4–10 G/L)
  • są większe od krwinek czerwonych
  • w ich komórkach występuje jądro (mają swój własny metabolizm i możliwość podziału)
  • u dużej części krwinek białych (granulocyty) w cytoplazmie występuje charakterystyczna ziarnistość (są to np. lizosomy, które zawierają enzymy)

Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich funkcja odpornościowa jest realizowana przez:

  • fagocytozę (pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów oraz martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych)
  • odporność swoistą (produkcja przeciwciał oraz reakcja limfocytów T)
  • degranulację i produkcję rodników

Leukocyty dzielą się na:

TypZdjęciaSchematUdział % we wszystkich leukocytach[2]Opis
NeutrofilPBNeutrophil.jpgNeutrophil.png54–62%Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) zapewniają ochronę przed drobnoustrojami na drodze fagocytozy, są wytwarzane intensywnie podczas stanów zapalnych. Posiadają jądra podzielone na segmenty (2-5). Poruszają się ruchem pełzakowatym. Są odpowiedzialne za wytwarzanie ropy. Żyją 2–4 dni, umierają od zatrucia bakteriami.
EozynofilPBEosinophil.jpgEos-hemo.JPG1–6%Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) są odpowiedzialne za niszczenie obcych białek np. alergenów. Są intensywnie wytwarzane podczas zarażenia pasożytem. Poruszają się ruchem pełzakowatym i fagocytują. Są odpowiedzialne za niszczenie larw i jaj pasożytów. Mają jądro okularowe. Eozynofile regulują procesy alergiczne – powodują, że alergia jest łagodniejsza.
BazofilPBBasophil.jpgBaso-hemo.JPG<1%Bazofile (granulocyty zasadochłonne) posiadają zdolności do fagocytozy (mniejszą niż neutrofile)[3]. Nie poruszają się ruchem pełzakowatym. Produkują interleukinę 4, która pobudza limfocyty B oraz heparynę i serotoninę.
LimfocytLymphocyte2.jpgリンパ球.gif25–33%Limfocyty należą do agranulocytów. Mają kuliste jądra i okrągły kształt. Dzielą się na:
MonocytMonocyte 40x.JPGMono-hemo.JPG2–10%Monocyty są największymi z leukocytów. Posiadają duże jądro oraz wytwarzają interferon. Monocyty mają dużą zdolność do fagocytozy. Gdy dojrzeją przekształcają się w makrofagi.
MakrofagMacrophage.jpgMacrophage.pngSą to dojrzałe monocyty, które przedostały się poza światło naczynia.

Różnice w budowie i funkcjach pomiędzy agranulocytami a granulocytami

Granulocyty posiadają między innymi swoiste ziarnistości w cytoplazmie oraz płatowate jądro. Dzielą się na trzy podgrupy:

  • neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) – do 63,3% wszystkich krwinek białych
  • bazofile (granulocyty zasadochłonne) ok. 0,5% wszystkich krwinek białych
  • eozynofile (granulocyty kwasochłonne) do 3% wszystkich krwinek białych

Agranulocyty cechuje natomiast brak ziarnistości w cytoplazmie, pojedyncze, zwykle kuliste albo nerkowate jądro oraz lekko zasadochłonna cytoplazma. W tej grupie krwinek wyróżnia się:

  • limfocyty 23-30% wszystkich krwinek białych
  • monocyty do 6% wszystkich krwinek białych

Krwinki białe różnią się wyglądem i pełnioną funkcją. Granulocyty biorą udział w reakcjach alergicznych i wspomagają limfocyty w niszczeniu ciał obcych. Jest ich najwięcej, stanowią ok. 70% wszystkich leukocytów. Monocyty niszczą bakterie przez fagocytozę. Gdy monocyty są umiejscowione w tkankach, nazywane są makrofagami. Nadawane są im specyficzne nazwy ze względu na umiejscowienie, np. w węzłach chłonnych tworzą, tzw. komórki wyściełające zatoki. Stanowią najmniejszą grupę leukocytów. Limfocyty występują w dwóch postaciach, jako limfocyty B (funkcjonują w ramach odpowiedzi humoralnej) i limfocyty T (funkcjonują w ramach odpowiedzi komórkowej) i mają za zadanie wytwarzać przeciwciała (immunoglobuliny), które są obronną reakcją organizmu na obecność obcych antygenów, przy czym komórki B w reakcjach immunologicznych potrzebują pomocy specyficznych limfocytów (komórek) T – Th (od T helper), tzw. limfocytów pomocniczych. Istnieją także inne limfocyty, których działanie polega na regulacji pracy komórek B. Komórki NK (natural killers – naturalni zabójcy) to specyficzne limfocyty, których nazwa pochodzi od pełnionej funkcji, tj. niszczenia komórek nowotworowych i ciał wirusów. Ich działanie polega na niszczeniu błony komórkowej i uwalnianiu jej treści, która później jest fagocytowana. Krwinki białe produkowane są w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, grasicy i śledzionie.

Normy

Liczba leukocytów we krwi krążącej (do badania pobiera się krew żylną) jest zmienna w szerokich granicach i zależy od bardzo wielu czynników zarówno fizjologicznych jak i chorobowych. Normy liczby leukocytów we krwi dorosłego człowieka: 4000-10000 leukocytów/mm³.

Zmniejszona liczba leukocytów we krwi określana jest terminem leukopenia, natomiast zwiększona hiperleukocytoza lub potocznie leukocytoza.

Przypisy

  1. MH. Dahlke, SR. Larsen, JE. Rasko, HJ. Schlitt. The biology of CD45 and its use as a therapeutic target.. „Leuk Lymphoma”. 45 (2), s. 229-36, Feb 2004. PMID: 15101706. 
  2. Paul R. Wheater, H. George Burkitt, Victor G. Daniels: Functional histology: a text and colour atlas. Edinburgh: Churchill Livingstone, 1979. ISBN 0-443-01657-7.
  3. Wojciech Sawicki: Histologia: podręcznik dla studentów. Wyd. V (dodruk). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, s. 215. ISBN 978-83-200-4103-3.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Red White Blood cells.jpg
Od lewej do prawej: erytrocyt, trombocyt, leukocyt
Macrophage.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lymphocyte2.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to NicolasGrandjean (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Lymphocyte (sang humain, normal). Coloration de May-Gründwald Giemsa, Gc = 1000.

Février 2006
Mono-hemo.JPG
Autor: パタゴニア, Licencja: Copyrighted free use
単球イラスト
Neutrophil.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Eos-hemo.JPG
Autor: パタゴニア, Licencja: Copyrighted free use
好酸球イラスト
PBNeutrophil.jpg
Neutrophile segmented Granulocyte
リンパ球.gif
Autor: FujiMan Production, Licencja: Copyrighted free use
リンパ球
Monocyte 40x.JPG
Autor: Bobjgalindo, Licencja: CC BY-SA 4.0
(40x), red blood cells surrounging it.
PBBasophil.jpg
Basophile Granulocyte
Hem1SegmNeutrophile3.jpg
Autor: El*Falaf, Licencja: CC BY-SA 3.0
Segmented Neutrophilic Granulocyte surrounded by Erythrocytes.
PBEosinophil.jpg
Eosinophile Granulocyte
Macrophage.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Obli z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC BY-SA 2.0
A macrophage of a mouse forming two processes to phagocytize two smaller particles, possibly pathogens.
Baso-hemo.JPG
Autor: パタゴニア, Licencja: Copyrighted free use
好塩基球イラスト