Leukoplast

Leukoplasty w komórce liścia trzykrotki (Tradescentia zebrina): 1 - ściana komórkowa, 2 - cytoplazma, 3 - jądro komórkowe, 4 - leukoplasty, 5 - wakuole

Leukoplasty (gr. leukos - biały) – bezbarwne, niefotosyntetyzujące plastydy o średnicy zwykle nie większej niż 2μm. Pojęcie leukoplast jest dwojako stosowane przez autorów. Może dotyczyć plastydów występujących we wszystkich niefotosyntetyzujących tkankach stałych i nie gromadzących materiałów zapasowych[1] lub też plastydów występujących w tkance spichrzowej i gromadzących substancje zapasowe[2].

Leukoplasty w pierwszym znaczeniu mogą mieć kształt kulisty, ameboidalny lub dzwonowaty. Nie zawierają rybosomów. Wewnątrz otoczki znajdują się jedynie nieliczne plastoglobule. Ten typ plastydów występuje w wielu tkankach, między innymi w korze pierwotnej łodygi i korzenia, epidermie oraz jej wytworach, ryzodermie oraz włośnikach, a także w bielmie[1].

Leukoplasty gromadzące materiały zapasowe dzielą się, w zależności od przechowywanego materiału, na:

Ogólna charakterystyka

Leukoplasty występują w różnych komórkach większości roślin wyższych. Najczęściej spotykamy je w komórkach tkanek embrionalnych w cytoplazmie zarodników i gamet żeńskich roślin zarodnikowych, w bulwach, w kłączach, w skórce wielu roślin jednoliściennych, w komórkach miękiszowych położonych w głębi narządów i u niektórych roślin cudzożywnych. Forma, w jakiej występują leukoplasty, jest prawie kulista, chyba że zawiera wykrystalizowane substancje lub wydłużone ziarna skrobi.

Pełnione funkcje

Amyloplasty w komórkach ziemniaka

Funkcją leukoplastów nie zawierających materiałów zapasowych może być wytwarzanie olejków eterycznych. Taką funkcję potwierdzono w egzokarpie owoców cytrusowych oraz włoskach wydzielniczych kilku innych gatunków roślin. W komórkach bielma nasion roślin oleistych leukoplasty uczestniczą w syntezie kwasów tłuszczowych[1]. Leukoplasty w tkankach zapasowych takich jak bielmo, liścienie, korzenie, bulwy mogą gromadzić materiały zapasowe. Leukoplasty zawierające skrobię to amyloplasty (łac. amylum - skrobia)[2]. Zdarza się, że leukoplasty gromadzą lipidy lub białka zapasowe[3][4].

Budowa

Dojrzałe leukoplasty nie zawierają tylakoidów. Stroma ma mniejsza gęstość niż w chloroplastach. Znajduje się w niej kilka nukleoidów. Nie stwierdza się w niej typowych 70S rybosomów[5]. U amyloplastów światło powoduje wykształcenie barwników asymilacyjnych i tylakoidów, czyli mogą się one przekształcać w chloroplasty[2].

Biogeneza

Leukoplasty powstają z proplastydów[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Grzegorz Jackowski: Plastydy.. W: Przemysław Wojtaszek, Adam Woźny, Lech Ratajczak: Biologia komórki roślinnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 159-178. ISBN 978-83-01-14869-0. OCLC 749661223. (pol.)
  2. ↑ a b c d Andrzej Tretyn: Podstawy strukturalno-funkcjonalne komórki roślinnej W: Fizjologia roślin (red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 22-88. ISBN 83-01-13753-3.
  3. ↑ a b E. L. Vigil, M. Ruddat. Development and enzyme activity of protein bodies in proteinoplasts of tobacco root cells. „Histochemistry”. 83 (1), s. 17–27, 1985. DOI: 10.1007/BF00495295. ISSN 0301-5564 (ang.). 
  4. ↑ a b N. R. Lersten, A. R. Czlapinski, J. D. Curtis, R. Freckmann i inni. Oil bodies in leaf mesophyll cells of angiosperms: overview and a selected survey. „American Journal of Botany”. 93 (12), s. 1731–1739, 2006. DOI: 10.3732/ajb.93.12.1731. ISSN 0002-9122 (ang.). 
  5. ↑ JP. Carde. Leucoplasts: a distinct kind of organelles lacking typical 70S ribosomes and free thylakoids.. „Eur J Cell Biol”. 34 (1), s. 18-26, May 1984. PMID: 6734626. 

Media użyte na tej stronie

Potato - Amyloplasts.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Biolog.jpg
Komórka liścia trzykrotki i zawarte w niej leukoplasty.