Lewak

Lewak jako komplet z rapierem, Włochy XVII w.

Lewak – duży sztylet używany wespół z bronią główną, trzymany w ręce niewiodącej (u osób praworęcznych w lewej - stąd nazwa). Jego funkcją jako broni drugorzędnej było zarówno parowanie i blokowanie ciosów przeciwnika jak i wykonywanie ataków (w sprzyjających okolicznościach). Najczęściej używany wespół z rapierem lub szpadą, niekiedy docelowo wytwarzany jako komplet z bronią główną[1][2].

Historia

Lewak wykształcił się w Europie Zachodniej w połowie XVII wieku[1]. W latach 30 XVII wieku ich użycie zaczęło zanikać, z wyjątkiem Włoch i Hiszpanii gdzie cieszyły się dużą popularnością. Lewaki wyszły z użycia do XVIII w.[1] W Polsce zasadniczo nie były stosowane[2].

Budowa

Typowy lewak miał duży jelec, którego końce były często wygięte w kierunku sztychu, co ułatwiało blokowanie i kontrolowanie głowni przeciwnika. Formy głowicy i zdobienia były zróżnicowane, zazwyczaj dopasowane do broni głównej (bądź identyczne, jeśli obie bronie były wykonane jako komplet)[1].

We Włoszech i Hiszpanii wykształciła się ich charakterystyczna regionalna stylistyka, korespondująca z popularnymi tam rapierami o koszu dzwonowym. Posiadały one kosz w postaci wyprofilowanej trójkątnej blachy (często zdobionej perforowaniem lub grawerowaniem)[1][2].

Łamacz mieczy

Specyficzną formą lewaka był tzw. łamacz mieczy, o grubej, mocnej głowni, wyposażonej w symetryczne rozwidlenia (wychodzące od jej nasady). Służyły one do uchwycenia głowni broni przeciwnika i jej wytrącenia lub złamania. Jego technologicznie zaawansowaną formą był sztylet sprężynowy posiadający głownię, której boczne części rozchylały się po zwolnieniu blokady. Powstałe w ten sposób rozwidlenie pełniło analogiczną funkcję jak w pierwowzorze umożliwiając uchwycenie broni przeciwnika[1].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f Ewart Oakeshott: European Weapons and Armour. Boydell Press, 2000, s. 229-231. ISBN 0-85115-789-0.
  2. a b c Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1981, s. 100-101. ISBN 83-11-06559-4.

Media użyte na tej stronie

Italian - Dagger for the Left Hand - Walters 51517.jpg
This dagger has a short, pointed, double-edged blade. It was attached to the sword belt and worn on the right hip with the sword on the left. Following the new tactics in swordsmanship of the late 1500s, the dagger was wielded by the left hand with a light sword or rapier in the right. New forms evolved to accommodate this parrying function: long crossguards, a side ring, and prongs parallel to the blade to protect the fingers and catch or block an opponent's sword. This type of dagger, with its large, triangular, convex guard with a raised rim to deflect the opponent's blade, was developed in Spain but produced in Italy in the mid-1600s to accompany cup-hilted rapiers such as Walters 51.501. Like the rapiers, they were intricately decorated with chiseling and piercing.
Parrying Dagger MET sfeah29-157-14CRs1.jpeg
Autor: unknown, Licencja: CC0
German, Saxon; Dagger; Daggers
Cup-Hilted Rapier MET sfrl51.170.1 151697.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Italian, possibly Naples; Cup-hilted rapier; Swords
Left hand dagger w-spring Compo noBG.jpg
Autor: Auge=mit, Licencja: CC BY-SA 3.0
Representation of a spring blade dagger in the closed and open state. A spring pushes outwards the sides of the blade
Fencing img 0466.jpg
Autor: Rama
More information on how to use my images, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Geneva Escalade of 2009 - Demonstration of historical fencing with rapiers and mains gauches