Lewica chrześcijańska

Lewica chrześcijańska - wielonurtowy ruch łączący religię chrześcijańską z programem reform społecznych, marksizmem lub anarchizmem. Nawiązuje do XIX-wiecznego socjalizmu chrześcijańskiego i lewego (reformistycznego) skrzydła chrześcijańskiej demokracji (francuski ruch "Sillon" 1894-1910, Włoska Partia Ludowa (1919–1926)). Pod względem programowym reprezentuje spektrum rozciągające się od reformizmu opartego na katolickiej nauce społecznej po ultralewicowe grupy chrześcijańskich komunistów i anarchistów (Catholic Worker[1]). Często szuka teologicznego uzasadnienia w teologii wyzwolenia.

Największe wpływy lewica chrześcijańska zdobyła w Ameryce Łacińskiej, czego dowodem były uchwały II Generalnego Zgromadzenia Episkopatów Ameryki Łacińskiej (CELAM) w Medellin w 1968 roku[2]. W Kolumbii w 1964 roku ks. Camilo Torres Restrepo utworzył Zjednoczony Front Ludu Kolumbijskiego, a w styczniu 1966 roku wstąpił w szeregi Armii Wyzwolenia Narodowego[3]. W Brazylii inspiracją lewicy chrześcijańskiej była działalność postępowego skrzydła episkopatu z arcybiskupem Recife Helderem Camarą na czele; brazylijska lewica chrześcijańska działała poprzez organizacje społeczne, takie jak Ligi Chłopskie (Ligas Camponesas) i Robotnicza Akcja Katolicka, a zwłaszcza w Ruchu Podstawowych Wspólnot Ewangelicznych[4]. W Chile lewica chrześcijańska tworzyła początkowo frakcję "rebelde" w łonie Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej, z której wyłamały się w roku 1969 (Movimiento de la Accion Popular Unitaria - Ruch Zjednoczonej Akcji Ludowej) i w 1971 (Izquierda Cristiana - Lewica Chrześcijańska); chrześcijańską ultralewicę stanowiły Iglesia Joven (Młody Kościół) w Santiago de Chile, Iglesia del Pueblo (Kościół Ludu) w Valparaiso i konspiracyjny Ruch Camilo Torresa[5]. W kwietniu 1971 roku w Santiago de Chile grupa lewicowych duchownych katolickich sformułowała "Deklarację osiemdziesięciu", która zapoczątkowała międzynarodowy ruch "Chrześcijan na rzecz socjalizmu"[6]. W Boliwii lewe skrzydło chadecji wyodrębniło się w maju 1970 roku jako Rewolucyjna Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (PDCR) i podjęło walkę partyzancką przeciw prawicowej dyktaturze wojskowej; po klęsce partyzantki niedobitki PDCR utworzyły wraz z marksistami Ruch Lewicy Rewolucyjnej[7]. W Argentynie w 1971 roku w wyniku rozłamu w Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej powstała Partido Revolucionario Cristiana (Chrześcijańska Partia Rewolucyjna)[8]; lewicowi duchowni (np. ks. Carlos Mugica, zabity przez prawicową bojówkę 11 maja 1974 roku) działali w szeregach Ruchu Księży dla Trzeciego Świata (MSTM) wydając pismo „Cristianismo y Revolucion”[9]. W Peru ideologię bliską lewicy chrześcijańskiej wyznawał lewicowy reżim wojskowy płk. Velasco Alvarado głoszący hasło "rewolucji chrześcijańskiej, humanistycznej i peruwiańskiej", jego rząd popierany był przez lewicę Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej[10]. W Wenezueli lewica chrześcijańska (Rudolf Jose Cardenas) działała w ramach chrześcijańsko-demokratycznej partii COPEI[11]. W Nikaragui lewicowi chrześcijanie popierali Sandinowski Front Wyzwolenia Narodowego, w wyniku czego w lewicowym rządzie po obaleniu dyktatury Somozy znalazło się trzech duchownych rzymskokatolickich[12]. W Salwadorze duchowym przywódcą lewicy chrześcijańskiej był arcybiskup San Salvador Oscar Romero (zabity przez prawicową bojówkę 24 marca 1980 roku); ruch działał poprzez organizacje takie jak Federacion Cristiana de Campesinos (Chrześcijańska Federacja Chłopów), współdziałając z lewicą marksistowską w ramach Krajowego Komitetu Koordynacyjnego Mas[13]. W Meksyku lewica chrześcijańska zorganizowała się w Konfederacji Organizacji Narodowych CON i Narodowym Centrum Łączności Socjalnej CENOS[14].

Grupy lewicy chrześcijańskiej działają też w niektórych krajach europejskich. We Włoszech w okresie II wojny światowej powstała Chrześcijańska Partia Komunistyczna, w latach 70. próbowano reanimować ruch lewicy katolickiej pod nazwą Movimiento Politico dei Lavoratori (Polityczny Ruch Pracujących); działały też pisma i wspólnoty chrześcijańskie Assoziazione Cristiana dei Lavoratori Italiani (Chrześcijańskie Stowarzyszenie Pracowników Włoskich), Gioventu Evangelica (Marco Rostana), Ruch 7 Listopada (Filippo Gentiloni) w Rzymie, „Testimonianze” (Ernesto Balducci), „Nuovi Tempi” (Giorgio Girardet), Oregina w Genui, wspólnota Św. Pawła za Murami w Rzymie, Viene il Tempo w Cuneo, Carmine di Conversano w Bari, Santa Cuore w Lavello[15]. Obecnie lewicowi chrześcijanie tworzą nurt Cristiano Sociali[16] w ramach lewicowej Partii Demokratycznej. We Francji Ludowy Ruch Republikański (MRP) głosił początkowo program radykalnych reform społecznych; gdy MRP w latach 50. przeszedł na pozycje centroprawicowe ideologię lewicy chrześcijańskiej reprezentowały kręgi intelektualistów skupione wokół pism „Témoignage chrétien” i „Esprit”[17]. W czasie studenckiej rewolty 1968 roku w Jeunesse Étudiante Chrétienne (Chrześcijańska Młodzież Studencka) pojawiły się ultralewicowe grupy uznające katolicyzm za religię mas ludowych i domagające się demokratyzacji Kościoła[18]. W Hiszpanii w 1956 roku powstała Izquierda Democrata Cristiana (Lewica Chrześcijańsko-Demokratyczna), a rok później jeszcze bardziej radykalny Frente de Liberacion Populara (Front Wyzwolenia Ludowego) Julio Ceron Ayuso; w tym samym czasie część niższego duchowieństwa zaczęła angażować się w obronę robotników poprzez Hermandad Obrera de Accion Catolica (Bractwo Robotnicze Akcji Katolickiej)[19]. W Holandii lewicowi katolicy utworzyli Politieke Partij Radikalen (Polityczną Partię Radykałów) w 1968 roku, a postępowi protestanci Evangelische Volkspartij (Ewangelicką Partię Ludową) w 1981 roku; w 1989 roku obie weszły wraz z komunistami w skład Zielonej Lewicy[20]. W Szwecji działa Sveriges Kristna Socialdemokraters Förbund, w Finlandii Köyhien Asialla, w Wielkiej Brytanii Christian Socialist Movement[21], a w Szwajcarii Partia Chrześcijańsko-Socjalna (Christlich-soziale Partei - Parti chrétien-social)[22].

Chrześcijańskich socjalistów świata skupia International League of Religious Socialists[23].

W Polsce ideologia ta nie odgrywa znaczącej roli. Elementy lewicy chrześcijańskiej można było dostrzec w działalności księży Stanisława Stojałowskiego (w początkowym okresie), Eugeniusza Okonia, Andrzeja Huszno i Henryka Hlebowicza, później w stowarzyszeniach katolików świeckich w PRL (Stowarzyszenie „Pax”, Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne). Współcześnie do idei lewicy chrześcijańskiej nawiązuje środowisko skupione wokół pisma „Kontakt”, czy partia będąca kiedyś w koalicji rządzącej, Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej.

Przypisy

  1. ↑ Strona oficjalna ugrupowania Catholic Worker
  2. ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 199.
  3. ↑ Zbigniew Marcin Kowalewski, Guerilla latynoamerykańska, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1978, s. 205-208.
  4. ↑ Barbara Liberska, Brazylia przyszłości, Warszawa 1989, s. 190-216.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1969, s. 219-247.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 250-286.
  5. ↑ Michał Chmara, Klasy społeczne i partie polityczne Republiki Chile 1964-1973, Warszawa 1978, s. 151, 162-163, 183.
  6. ↑ Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 91-96.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 318.
  7. ↑ Wiesław Czyżowicz, Republika Boliwijska, Warszawa 1984, s. 117-119.
  8. ↑ Stanisław Milcarz, Republika Argentyńska, Warszawa 1977, s. 51-52.
  9. ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 293-299.
  10. ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 200-206.
  11. ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 215.
  12. ↑ Miguel D'Escoto, Fernando Cardenal, Ernesto Cardenal, U źródeł teologii wyzwolenia, Warszawa 1985.
  13. ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 221-225, 413-417.
  14. ↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 233-234.
  15. ↑ Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 89-103.
  16. ↑ Per una nuova passione politica | CRISTIANO SOCIALI, www.cristianosociali.it [dostęp 2017-11-24] (wł.).
  17. ↑ Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 148-150.
  18. ↑ Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 396.
  19. ↑ Jerzy Robert Nowak, Hiszpania po wojnie domowej (1939-1971), Warszawa 1972, s. 146-147, 166-168.
  20. ↑ Andrzej Głowacki, Królestwo Holandii, Warszawa 1984, s. 125-126.
  21. ↑ Strona oficjalna Christian Socialist Movement
  22. ↑ Strona oficjalna Christlich-soziale Partei - Parti chrétien-social. [dostęp 2021-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-17)].
  23. ↑ Strona oficjalna International League of Religious Socialists

Linki zewnętrzne

Literatura dodatkowa

Tomasz Sikorski, Ewangelia zbawienia. Polska lewica chrześcijańska (1832-1914), t. 1-3, Warszawa- Radzymin 2018

Zobacz też