Liberalny feminizm

Liberalny feminizm – najstarszy i najszerszy nurt ruchu feministycznego. Feminizm liberalny dąży do emancypacji kobiet poprzez zreformowanie społeczeństwa, przede wszystkim zaś przez zmiany w prawie, działalność polityczną czy zmiany mentalności.

Korzenie

Zasadniczo liberalny charakter miała pierwsza fala feminizmu, nastawiona na przyznanie równych praw kobietom. Liberalny charakter miały również wczesne prace teoretyczne czy manifesty feministyczne, np. Wołanie o prawa kobiety Mary Wollstonecraft z 1789 r. Kobieta jest tam przedstawiona jako istota racjonalna na równi z mężczyzną, tylko że pozbawiona dostępu do edukacji i wykluczona ze sfery publicznej. Za inną klasyczną pracę wczesnego liberalnego feminizmu uznaje się Poddaństwo kobiet Johna Stuarta Milla z 1869 r.^[1]

Żądania pierwszofalowych feministek liberalnych dotyczyły przede wszystkim zmian w prawie dotyczącym małżeństwa, własności, edukacji, pracy i praw wyborczych. Po osiągnięciu swoich celów na początku XX wieku, feminizm pierwszej fali znacząco osłabł.

Wydana w 1963 roku Mistyka kobiecości Amerykanki Betty Friedan stała się jedną z czołowych prac powstającego feminizmu drugiej fali, a jednocześnie współczesnym opracowaniem postulatów feminizmu liberalnego^[2]. Jednocześnie doszło do wyodrębnienia się radykalnego nurtu feminizmu, którego działaczki uznały program liberalny za nieskuteczny, a nawet szkodliwy^[3]. Przeciwstawiały się jego reformizmowi, dążyły do całościowej przemiany społeczeństwa i rozszerzyły obszar walki o prawa kobiet na sferę prywatną, kulturę i wszystkie struktury społeczne. Z kolei liberalne feministki uważały program radykalny za zbyt daleko idący i szkodliwy dla kobiet i ruchu feministycznego. Feminizm liberalny, w przeciwieństwie do radykalnego, przystaje na tradycyjne rozróżnienie sfery prywatnej i publicznej. Działając w sferze publicznej dąży do sukcesu politycznego i zmian systemu prawnego. Był on związany ze środowiskami prawicowymi i należały do niego przede wszystkim starsze działaczki różnych organizacji kobiecych, starających się o zmianę sytuacji kobiet w ramach istniejącego systemu społecznego^[4]. Ich działalność przyczyniła się do znacznego rozwoju ustawodawstwa dotyczącego równości w miejscu pracy^[2].

Krytyka i spuścizna

Transparent na manifestacji Strajku Kobiet niesiony w dniu 29 stycznia 2021.

Liberalny feminizm jest krytykowany za swoją powierzchowność i skupienie się na formalnych gwarancjach równości. Jak wskazują przedstawicielki innych nurtów (feminizmu marksistowskiego, czarnego czy kulturowego), nie dostrzega on głębszych przyczyn opresji, mogących wynikać np. z podziałów rasowych czy klasowych, czy dotyczących konstrukcji płci kulturowej. Feminizm liberalny opiera się na indywidualistycznej koncepcji jednostki, która jest racjonalna i autonomiczna. Stara się więc upodobnić kobiety do męskiego pierwowzoru, nie zastanawiając się, czy jest to możliwe i pożądane z ich punktu widzenia^[5].

Za spadkobierców liberalnego feminizmu pierwszej fali uważają się przedstawiciele feminizmu indywidualistycznego^[6].

Organizacje

Największą organizacją tego nurtu jest amerykańska National Organization for Women (NOW), współzałożycielką której była Betty Friedan^[7]. NOW, z początku domagająca się reform prawnych i systemu edukacji, z czasem dodała postulaty o prawie kobiet do aborcji i równouprawnienie osób homoseksualnych.

Inne organizacje

• The National Women's Political Caucus – założona w 1971 przez ponad trzysta kobiet, wśród których były takie osoby jak: Shirley Chisholm, Bella Abzug, Dorothy Height, Gloria Steinem, Jill Ruckelshaus, Betty Friedan czy Eleanor Holmes Norton^[8][9].
• Women's Equity Action League – założona w 1968 i rozwiązana w 1989^[10].
• Feminist Majority Foundation^[11]

Popularnym magazynem wśród liberalnych feministek jest założony w 1971 przez Glorie Steinem Ms.^[12].

Przypisy