Libia Włoska

Libia Włoska
Libia Italiana
1934–1943
Flaga
FlagaHerb
Położenie Libii Włoskiej
Język urzędowy

włoski

Stolica

Trypolis

Ustrój polityczny

monarchia konstytucyjna

Głowa państwa

król Wiktor Emanuel III

Status terytorium

kolonia

Zależne od

Królestwa Włoch

Powierzchnia
 • całkowita


1 700 000 km²[1] km²

Waluta

lir włoski

Połączenie

Cyrenajki i Trypolitanii
1 stycznia 1934

Okupacja

przez wojska alianckie
1943

Religia dominująca

islam
(ludność miejscowa),
katolicyzm
(włoscy koloniści)

Libia Włoska (wł. Libia Italiana) – kolonia włoska istniejąca w latach 1934–1943 na terenie obecnej Republiki Libii.

Historia

Mapa polityczna Libii Włoskiej z 1938 roku

W wyniku wojny włosko-tureckiej (1911-1912) terytoria obecnej Libii przeszły pod panowanie Włoch, które utworzyły na jej terenie kolonię, Włoską Afrykę Północną. W 1927 roku wydzielono z niej Cyrenajkę i Trypolitanię, zaś 1 stycznia 1934 roku Włochy dekretem królewskim utworzyły z tych terytoriów nową kolonię – Libię Włoską[2][1]. Włosi osiedlali w Libii osadników oraz prowadzili italianizację miejscowej ludności.

Po zajęciu przez Włochy Trypolisu w 1911 roku w kraju wybuchło powstanie kierowane przez bohatera narodowego Libii Umara al-Muchtara. Do zdławienia powstania premier Włoch Benito Mussolini skierował Rodolfa Grazianiego, który kierował w Libii siłami zbrojnymi. Walki partyzanckie koncentrujące się głównie w rejonie Gór Zielonych (Al-Dżabal al-Achdar) w Cyrenajce trwały do roku 1935. W celu zdławieniu powstania Włosi utworzyli w Libii obozy koncentracyjne, w których przetrzymywano łącznie 125 000 osób, głównie mężczyzn mogących stanowić kadrę partyzantki. Pomimo sytuacji w kraju, kontynuowana była polityka osadnictwa i w latach 40. XX wieku w Libii mieszkało już około 110 tysięcy Włochów, którzy stanowili 12% ogółu ludności.

Paszport obywatela polskiego z roku 1930 – strona z wizą (wydaną w Syrakuzach, Sycylia) i stemplem kontroli granicznej kolonialnych władz Włoch w Trypolisie (Libia, w 1930 Trypolitania).
Plany Mussoliniego odnośnie do Afryki po wygranej wojnie. Linią zieloną zaznaczono terytoria, które miały być włoskimi koloniami, pomarańczową planowane granice Wielkich Włoch.

W czasie II wojny światowej Libia stała się miejscem walk między wojskami alianckimi i Państw Osi. Uczestniczyli w nich również Polacy (m.in. pod Tobrukiem). Po zakończeniu wojny Włochy zrzekły się praw do Libii, która początkowo przeszła pod zarząd brytyjski (Trypolitania i Cyrenajka) oraz francuski (Fazzan). 24 grudnia 1951 roku na mocy decyzji podjętej na wcześniejszej IV Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ Libia stała się państwem niepodległym[3]. Jego pierwszym władcą został król Muhammad Idris al-Mahdi.

Demografia

RokWłosiUdziałPopulacjaŹródło
1936112.60013,26%848.600Enciclopedia Geografica Mondiale K-Z, De Agostini,1996
1939108.41912,37%876.563Guida Breve d’Italia Vol. III, C.T.I., 1939
196235.0002,1%1.681.739Enciclopedia Motta, Vol. VIII, Motta Editore, 1969
19821.5000,05%2.856.000Atlante Geografico Universale, Fabbri Editori, 1988
200422.5300,4%5.631.585L’Aménagement Linguistique dans le Monde

Znani libijscy Włosi

Italo Balbo, gubernator Libii
  • Franco Califano (ur. 1938), piosenkarz
  • Emanuele Caracciolo (1912-1944), filmowiec
  • Claudio Gentile (ur. 1953), piłkarz i trener
  • Victor Magiar (ur. 1957), pisarz
  • Miriam Meghnagi, piosenkarz
  • Herbert Pagani (1944-1988), piosenkarz
  • Gianni Pilo (ur. 1939), pisarz
  • Rossana Podestà (ur. 1934), aktorka
  • Valeria Rossi (ur. 1973), piosenkarz
  • Gabriele de Paolis (1924-1984), generał

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Bożena Bankowicz: Leksykon historii XX wieku. books.google.pl, 1996. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).
  2. Krzysztof Michalski: Tożsamość w czasach zmiany: rozmowy w Castel Gandolfo. books.google.pl, 1995. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).
  3. Maria Pasztor, Dariusz Jarosz: NIE TYLKO FIAT: Z dziejów stosunków polsko-włoskich 1945–1989. [w:] Część I. 1944–1958 [on-line]. books.google.pl, 2018. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).

Media użyte na tej stronie

Flag of Italy (1861–1946).svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Visa.Tripoli.1930.jpg
Paszport obywatela polskiego z roku 1930 - strona z wizą (wydaną w Syrakuzach, Sycylia) i stemplem kontroli granicznej kolonialnych władz Włoch w Trypolisie (Libia).
ProgettoImperoItaliano.jpg
Map of the Fascist Project of an enlarged Italian Empire after the "dreamed" victory of the Axis in WWII. Mussolini in 1941/1942 hoped to get - from a future peace conference - an enlarged Italian Empire in Africa (shown within the green lines and points) with the annexation of Egypt, Sudan, British Somaliland, Djibouti and sections of eastern Kenya.
Flag of Italy (1861-1946).svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Italo Balbo.jpg
Italo Balbo, Italy's Minister of Aviation, 1929.
Administrative subdivision of Italian Libya.jpg
Administrative subdivision of Italian Libya, from "Atlantino storico" (1938) by prof. Arcangelo Ghisleri (1855-1938).