Libusza (księżniczka)
 | Ten artykuł od 2020-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
| ||
 Przemysł i Libusza, Josef Václav Myslbek (1881), Vyšehrad | ||
| legendarna władczyni Czech | ||
| Jako żona | Przemysła Oracza | |
| Dane biograficzne | ||
| Ojciec | Krok | |
| Mąż | Przemysł Oracz | |
Libusza, Lubosza (cz. Libuše) – według kroniki Kosmasa, legendarna władczyni Czech, najmłodsza córka Kroka, założycielka Pragi, siostra Tetki i Kazi.
Po śmierci Kroka na władczynię obrano jego najmłodszą córkę, gdyż według Kosmasa była roztropniejsza od swoich sióstr i posiadała dar wieszczy. Założyła gród Libušín. Kosmas opisał Libuszę jako wspaniałą władczynię, prawą, przezorną i dobrą dla poddanych. Szczęśliwe rządy Libuszy trwały do czasu gdy między dwoma możnymi doszło do sporu o granice posiadłości. Po rozsądzeniu sprawy na korzyść jednego z nich, drugi ostro zaprotestował przeciwko rządom kobiety. Urażona Libusza wskazała swoim poddanym wieś Stadice nad rzeką Bíliną, gdzie mieli znaleźć męża dla niej i władcę dla siebie. Wysłańcy odnaleźli tam Przemysła Oracza, który poślubił Libuszę i rządził wraz z nią Czechami, ustanawiając prawa dla kraju. Nad rzeką Wełtawą Libusza nakazała odnaleźć człowieka ciosającego próg domu i w tym miejscu wybudować gród nazwany od progu Pragą.
Libusza jest bohaterką Kroniki Dalimila z początku XIV w.
Żyjący w XVI wieku czeski kronikarz Václav Hájek z Libočan obliczył obranie przez Czechów Libuszy na sędziego w 710 roku, w 715 roku na księcia, a jej zgon na 735 rok.
Postać Libuszy w późniejszych wiekach stała się symbolem czeskiej świadomości narodowej. Uczeni tacy jak Gelazy Dobner odrzucając historyczność Kroka uznawali jednocześnie historyczność Libuszy. Postać Libuszy stała się inspiracją dla m.in. Johanna Gottfrieda Herdera, Clemensa Brentano czy Franza Grillparzera, autora dramatu Libussa (1840). Odnaleziony rzekomo w 1818 roku rękopis zielonogórski zawierał fragment pt. Sąd Libuszy, o wymowie antyniemieckiej. Na podstawie Sądu Libuszy Bedřich Smetana skomponował w latach 1871–1872 operę Libusza (Libuše).
Współcześnie fabularyzowane dzieje Libuszy przedstawiono w filmie czesko-amerykańskim The Pagan Queen z 2009.
Bibliografia
- Jerzy Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań: Rebis, 2007, ISBN 978-83-7301-973-7.
Media użyte na tej stronie
Přemysl a Libuše, Vyšehrad, Prague, Czech Republic. Sculpture designed by Josef Václav Myslbek in 1881 and finished in 1890 depicts two characters from old Czech legends - Princess Libuše (in the moment when she foretells future glory of Prague) and her husband Přemysl the Plower, both mythical ancestors of the Přemyslide dynasty. It was originally placed at the Palacký Bridge, but was heavily damaged during US air raid in February 1945. The statues from the bridge were transferred to Vyšehrad in 1947 except this one. A copy of Přemysl and Libuše has been made later and placed in the Vyšehrad park since 1978.
Photo taken by Miaow Miaow in October 2005, PD-self