Libusza (opera)

Libusza Libuše (niem. Libusa)
Teatr Narodowy w Pradze – miejsce światowej prapremiery
Muzyka	Bedřich Smetana
Libretto	Josef Wenzig (niemiecki), Ervin Špindler (czeski przekład)
Liczba aktów	3
Język oryginału	czeski (przekład z niemieckiego)
Data powstania	1869–1872
Prapremiera	11 czerwca 1881, Národní divadlo, Praga
poprzednia Tajemnica następna Czarcia ściana

Libusza (cz. Libuše, niem. Libusa) – opera uroczysta w trzech aktach z muzyką Bedřicha Smetany. Libretto (pierwotnie po niemiecku) napisał Josef Wenzig, a na język czeski przełożył je Ervin Špindler. Prapremiera światowa miała miejsce 11 czerwca 1881 w Teatrze Narodowym (Národní divadlo) w Pradze.

Pierwsza obsada

Libusza nawiązuje do wątków z czeskich legend i podań dotyczących tytułowej księżniczki, od której wywodził się ród Przemyślidów, uznawanej także za założycielkę Pragi.

Smetana nie uniknął ataków ze strony czeskich nacjonalistów zarzucających mu naśladownictwo neoniemiecczyzny i nadmiernie uleganie wpływom Richarda Wagnera. Istotnie, nawet komponując Libuszę bywał w Monachium na premierach Złota Renu oraz Walkirii, a potem także Tristana i Izoldy, można zatem w operze odnaleźć wagnerowskie wpływy. Chciał jednak, również niejako w kontrodpowiedzi skierowanej do swoich oponentów, skomponować operę o charakterze narodowym, typowo czeskim. Traktował ją jako „uroczyste tableau” przeznaczone na specjalne dla Czechów okazje i uroczystości. Połączył w partyturze bogactwo słowiańskich motywów ludowych z muzyką podniosłą. Opera czekała na swoje wykonanie aż dziewięć lat. W tym czasie kompozytor zdążył wystawić swoje trzy inne opery oraz wskutek intryg i niechęci wrogich mu środowisk ustąpić z funkcji dyrygenta, jednak od roku 1878 datuje się wzrost akceptacji dla jego dzieł także w kręgach konserwatywnych. Równolegle postępowały procesy zniedołężnienia tak fizycznego, jak też umysłowego oraz głuchota.

Pierwszą okazją do wystawienia Libuszy była wizyta austriackiego następcy tronu w Pradze w roku 1881. Podczas niej w nieukończonym jeszcze Teatrze Narodowym zorganizowano dla niego dziesięciodniowy stagione, na którym także wystawiono tę operę. Teatr wkrótce spłonął, a jego odbudowa trwała do roku 1883. Ponownie otwarto go 18 listopada 1883 także uroczystą premierą Libuszy. Dokładnie sto lat po otwarciu opera została wystawiona z okazji ponownego otwarcia Národní divadlo po jego pełnej renowacji. Wyznaczając kolejne ważne daty dla praskiej opery, Libusza jest dziełem związanym przede wszystkim z tym miastem oraz Czechami. Wystawienia poza granicami bywają tylko sporadyczne.

Josef Mathauser – Kněžna Libuše věští slávu Prahy (Libusza przepowiadająca chwałę Pragi)

Nagrania

• 1949, Marie Podvalová, Theodor Šrubař, Karel Kalaš, Beno Blachut, Jaroslav Veverka, Bořek Rujan, Ludmila Červinková, Marta Krásová, Miluše Dvořáková, Miloslava Fidlerová, Věra Krilová, Jaroslav Gleich; Orkiestra Symfoniczna i Chór Praskiego Radia, dyr. Alois Klíma
• 1965, Naděžda Kniplová, Vacláv Bednár, Věra Soukupová; Chór i Orkiestra Teatru Narodowego w Pradze, dyr. Jaroslav Krombholc
• 1983, Gabriela Beňačková-Čápová, Václav Zítek, Antonín Švorc, Leo Marian Vodička, Eva Děpoltová; Chór i Orkiestra Teatru Narodowego w Pradze, dyr. Zdeněk Košler
• 1995, Eva Urbanová, Vratislav Kříž, Luděk Vele, Miloslav Podskalský, Miroslava Volková, Marie Veselá, Jan Markvart, Miroslav Švejda, Pavel Červinka, Jana Jonášová, Jitka Soběhartová, Helena Kaupová; Chór i Orkiestra Teatru Narodowego w Pradze, dyr. Oliver Dohnányi

Bibliografia

• Kronika Opery. Wydawnictwo KRONIKA, 1993. ISBN 83-900331-7-8.