Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim

I Liceum Ogólnokształcące
im. Bartosza Głowackiego

liceum ogólnokształcące
Fragment fasady
Honor et Patria
Państwo	Polska
Miejscowość	Tomaszów Lubelski
Adres	ul. Wyspiańskiego 8
Data założenia	16 września 1917[1]
Patron	Bartosz Głowacki
Dyrektor	Leszek Bober
Wicedyrektorzy	Beata Grela
Położenie na mapie Tomaszowa Lubelskiego I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego
Położenie na mapie województwa lubelskiego I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego
50°26′34,6″N 23°24′44,9″E/50,442944 23,412472
Strona internetowa

Dokument pierwszej matury Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim upamiętniony w Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych

Zakład Naukowy w Tomaszowie Lubelskim, Witold Minkiewicz 1923

Budynek Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim w latach 30. XX wieku

Budynek Liceum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim, widok z boiska

Liceum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim, park przed szkołą

I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim (potocznie „Bartosz”^[2], „liceum na górce”^[3]) – liceum ogólnokształcące w Tomaszowie Lubelskim z ponad stuletnią tradycją. Mieści się przy ul. Wyspiańskiego 8, w budynku projektu Witolda Minkiewicza z 1929 roku. Razem z Gimnazjum oraz Liceum Profilowanym tworzą Zespół Szkół nr 1 w Tomaszowie Lubelskim.

Szkoła należy do grupy pięciuset najlepszych szkół średnich w Polsce, odznaczonych Srebrną Tarczą w rankingu czasopisma Perspektywy^[4]. Szkoła sześciokrotnie zdobyła tytuł „Szkoły innowacji”. Ukończyło ją około 15 tysięcy absolwentów^[5].

Lokalizacja i baza dydaktyczna

Liceum posiada własny kampus zlokalizowany na kilkuhektarowej działce przy ulicy Wyspiańskiego 8 w Tomaszowie Lubelskim, przekazanej na potrzeby szkoły w 1920 roku w wymiarze 9,25 ha^[6]. Na terenie szkoły znajdują się:

• Budynek główny z 1929 roku projektu Witolda Minkiewicza o powierzchni 2720 m². W budynku znajduje się ponad 25 sal lekcyjnych, biblioteka z ponad 25 000 wolumenów, gabinet pielęgniarski, stołówka, pomieszczenia kuchni oraz szatnie^[7].
• Hala sportowa z 1992 roku^[7] o powierzchni 2122 m². W hali znajdują się trzy pełnowymiarowe boiska, sala gimnastyczna, siłownia, sala do gry w tenisa stołowego oraz strzelnica. Tutaj swoją siedzibę mają także muzeum szkolne oraz archiwum^[8].
• Kompleks boisk typu Orlik z 2012 roku w wersji rozszerzonej z powiększonym boiskiem wielofunkcyjnym, o wymiarach 50×30 m, do wykorzystania jako pełnowymiarowe boisko do piłki ręcznej, 2 boiska do koszykówki, 3 korty tenisowe oraz boisko do piłki siatkowej. Drugie boisko o wymiarach 30×60 służy do gry w piłkę nożną^[9].
• Boisko do piłki nożnej wraz z bieżnią lekkoatletyczną.
• Park szkolny, założony w 1928 roku^[10].
• Budynek „Domu Nauczyciela” z 1930 roku, niegdyś internat, obecnie muzeum powiatowe^[11].
• Budynek „Dyrektorówki” z 1935 roku, kiedyś pełniącego funkcję rezydencji dyrektora, potem biblioteki szkolnej^[11].

Historia

Powstanie szkoły

Po zajęciu Kongresówki przez państwa centralne w 1915 roku, w czasie I wojny światowej, austriackie władze okupacyjne zliberalizowały politykę samorządową wywołując wzrost liczby inicjatyw z zakresu szkolnictwa. W maju 1917 roku w Tomaszowie Lubelskim powołano Komitet Organizacyjny Szkoły, mający na celu utworzenie szkoły średniej, któremu przewodniczył ksiądz Feliks Frank^[1].

Szkołę otwarto 16 września 1917 roku jako Gimnazjum Realne Samorządowe Męskie. Pierwotnie szkoła mieściła się w kamienicy Emila Franke, przy ulicy Lwowskiej^[12]. W 1918 roku szkoła została przeniesiona do budynku „Brygady” przy ul. T. Kościuszki, wydzierżawionego od Ordynacji Zamojskiej przez Komitet Organizacyjny^[13].

Okres międzywojenny (1918–1939)

Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 27 listopada 1918 roku podpisany został akt upaństwowienia gimnazjum (z mocą wstecz od 1 października 1918 roku) przez przedstawiciela Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej, Józefa Grodeckiego oraz Prezesa Komitetu Gimnazjalnego, Kazimierza Ligowskiego^[14].

29 stycznia 1919 roku Gimnazjum męskie zostało przekształcone w koedukacyjne^[15]. 4 czerwca 1920 roku Tadeusz Łopuszański, minister WRiOP, nadał szkole nazwę: Państwowe Gimnazjum imienia Bartosza Głowackiego^[16].

19 marca 1921 roku szkołę odwiedził marszałek Józef Piłsudski. Po uroczystościach udekorowania Orderem Virtuti Militari dwóch pułków kawalerii, marszałek zapoznał się z wystawą prac uczniowskich^[17].

6 września 1922 roku, odbyła się uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod nowy budynek szkoły projektu Witolda Minkiewicza^[18]. Koncepcja Zakładu Naukowego w Tomaszowie Lubelskim zakładała stworzenie wzorowego zakładu naukowo-wychowawczego z własnym kampusem, na wzór zagranicznych szkół tego rodzaju, takich jak francuska École des Roches(fr.), czy angielska Abbotsholme School(ang.)^[19]. 3 września 1929 roku rozpoczął się rok szkolny w nowych pomieszczeniach^[11].

W dniach 2–7 czerwca 1925 roku w szkole odbyła się pierwsza matura. Świadectwa dojrzałości otrzymało 18 abiturientów. Wydarzenie to zostało upamiętnione w Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych z 1926 roku, dostarczonej prezydentowi USA Calvinowi Coolidge^[20].

W 1932 roku, w wyniku reformy ministra Wacława Jędrzejewicza w szkole wprowadzono naukę w czteroletnim gimnazjum, kończącą się „małą maturą” oraz w dwuletnim liceum, kończącą się maturą właściwą^[11].

Lata II wojny światowej (1939–1945)

Podczas kampanii wrześniowej, w budynku szkoły mieścił się szpital polowy przygotowany na ok. 500 rannych, walczących w bitwie pod Tomaszowem^[21]. Rannymi opiekowali się nauczyciele oraz uczniowie gimnazjum, wobec braku personelu medycznego^[22].

9 października 1939 roku, Tomaszów Lubelski zaczęli okupować Niemcy^[23]. W Generalnym Gubernatorstwie zlikwidowano szkoły wyższe i średnie. W listopadzie budynek szkoły opustoszał, w grudniu zamieniono go na lazaret, następnie zajęty został przez gestapo, a potem niemiecką żandarmerię policji porządkowej oraz policję graniczną^[24]. W budynku internatu stacjonował szef SS. Za „Dyrektorówką” Niemcy zbudowali psiarnię dla psów wykorzystywanych w obozie zagłady w Bełżcu^[22].

W 1940 roku, na prośbę rodziców, zorganizowano tajne komplety^[25]. Około 120 uczniów uczęszczało na zajęcia tajnego nauczania^[26]. Tajne nauczanie było bezwzględnie zwalczane przez niemieckie władze okupacyjne, w mieście aresztowano 37 nauczycieli^[25].

Okres 1945–1989

4 września 1944 roku, około miesiąc po opuszczeniu Tomaszowa przez wojska niemieckie, rozpoczął się nowy rok szkolny w czteroletnim gimnazjum oraz dwuletnim liceum, zorganizowano także Gimnazjum dla Dorosłych^[27].

W 1948 roku, wzorem szkolnictwa radzieckiego, wprowadzono pięcioletnie liceum. W budynku gimnazjum uczyła się także ostatnia klasa szkoły powszechnej. W 1949 roku wprowadzono czteroklasowe liceum, a w budynku gimnazjum pozostały jedynie klasy licealne. Zmieniono nazwę szkoły na Państwowe Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego^[28].

W roku 1972 szkoła zaistniała jako I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w związku z otworzeniem II Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Lubelskim^[27]. W 1977 roku powołano Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Bartosza Głowackiego w skład którego weszły: I Liceum Ogólnokształcące, Liceum korespondencyjne oraz Wieczorowe Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących^[29].

18 listopada 1980 roku w szkole powstał NSZZ „Solidarność”^[30]. W dniach 23–30 marca oraz 28 października 1981 roku w szkole odbyły się strajki ostrzegawcze Solidarności. Podczas stanu wojennego działacze Solidarności oraz Konfederacji Polski Niepodległej byli narażeni na rewizje, aresztowania oraz kary więzienia^[31].

Okres po 1989

W roku 1996 na terenie szkoły otwarto Punkt Dydaktyczny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[32], a w 2002 roku Kolegium Języków Obcych KUL, przeniesione w 2006 roku do własnego budynku^[33].

W roku szkolnym 2000/2001 liczba uczniów osiągnęła rekordowy stan 1348 uczących się w 39 klasach^[34]. W 2002 roku, w związku z reformą oświaty z 1999 roku w szkole rozpoczęli naukę uczniowie trzyletniego gimnazjum. Utworzono Zespół Szkół Nr 1 im. Bartosza Głowackiego w skład którego weszło liceum ogólnokształcące oraz do roku 2006 gimnazjum^[35].

27 marca 2002 roku szkoła nawiązała współpracę z niemiecką szkołą średnią im. Eduarda Sprangera we Freudenstadt, polegającą m.in. na wymianie młodzieży^[36].

W roku 2018 budynek szkoły został odremontowany. Otworzono aule im. dyrektora Józefa Rybickiego z freskiem Panoramy Racławickiej, namalowanym przez Wiolettę Lewandowską w 2017 roku^[37].

W dniach 9–12 czerwca 2018 roku odbyły się uroczystości Jubileuszu 100-lecia szkoły, w których udział wzięło ponad tysiąc absolwentów^[38]. 10 czerwca szkoła została uhonorowana Medalem Pamiątkowym Województwa Lubelskiego, przyznanym przez Zarząd Województwa Lubelskiego oraz Medalem za Zasługi dla Tomaszowa Lubelskiego im. Tomasza Zamojskiego Założyciela Miasta przyznanym przez Burmistrza Tomaszowa Lubelskiego^[39].

W roku 2019 szkoła nawiązała współpracę z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie wprowadzając do swojej oferty edukacyjnej klasę o profilu uniwersyteckim z dodatkowymi zajęciami z informatyki, matematyki i fizyki^[40].

Nazwy szkoły

Nazwy w historii szkoły^[41].

• Gimnazjum Realne Samorządowe Męskie (1917–1918)
• Państwowe Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim (1918–1919)
• Państwowe Gimnazjum Koedukacyjne W Tomaszowie Lubelskim (1919–1920)
• Koedukacyjne Gimnazjum Państwowe imienia Bartosza Głowackiego (1920–1932)
• Państwowe Liceum i Gimnazjum imienia Bartosza Głowackiego (1932–1939)
• Szkoła zamknięta podczas okupacji niemieckiej, tajne komplety (1939–1944)
• Państwowe Liceum i Gimnazjum imienia Bartosza Głowackiego (1944–1949)
• Państwowe Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim (1949–1972)
• I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim (1972–1977)
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Tomaszowie Lubelskim, w skład którego wchodziło m.in. I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego (1977–2002)
• Zespół Szkół Nr 1 im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim, w skład którego wchodzi I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego (2002–)

Osiągnięcia

Szkoła została wyróżniona znakiem jakości Srebrnej Tarczy w rankingu Perspektyw, oceniającym wyniki na egzaminie maturalnym oraz w olimpiadach przedmiotowych, znajdując się tym samym w grupie 500 najlepszych szkół średnich w Polsce (w 2019 roku – 457^[4], w 2018 roku – 445^[42]).

Szkoła sześciokrotnie zdobyła tytuł „Szkoła Innowacji” w programie certyfikacji pod patronatem marszałka województwa lubelskiego, prezydenta miasta Lublin oraz lubelskiego kuratora oświaty (w roku 2019^[43], 2018^[44], 2017^[45], 2016^[46], 2014^[47], 2013^[48]).

W 2018 roku szkoła została odznaczona Medalem Pamiątkowym Województwa Lubelskiego oraz Medalem za Zasługi dla Tomaszowa Lubelskiego im. Tomasza Zamojskiego Założyciela Miasta^[39].

Działalność pozalekcyjna

W szkole działa założony w 1931 roku samorząd uczniowski^[6]. Samorząd bierze udział w uroczystościach, współdziała w organizacji Targów Edukacyjnych, organizuje dyskoteki oraz redaguje szkolną gazetkę „Bartoszek”^[8]. Samorząd kontynuuje tradycje organizacji Bratnia Pomoc istniejącej na szkole w latach 1918–1939 poprzez akcje społeczne i charytatywne^[6].

Od 2004 roku w szkole działa grupa wokalna „The One”, a od września 2009 roku zespół muzyczny „Bartosz Band”. W szkole działa także Tomaszowski Uczniowski Klub Sportowy „Bartek” z sekcjami: piłki siatkowej, ręcznej, koszykowej, lekkoatletyczną i tenisa stołowego^[8].

Dyrektorzy

Lista dyrektorów szkoły oraz okresy piastowania stanowiska^[49].

• dr Adam Maciurzyński (od 1 września do 30 listopada 1917 roku)
• Romuald Balawelder (1917–1918)
• dr Ludwik Kobierzycki (1918–1935)
• Elżbieta Andrzejewska-Jackiewicz (1935–1937)
• dr Józef Rybicki (1937–1939)
• Władysław Radliński (1944–1944)
• Władysław Wesołowski (1944–1946)
• Bronisław Krzysik (1946–1948)
• Jerzy Rozmej (1948–1950)
• Michal Kość (1950–1958)
• Kazimierz Mazurek (1958–1961)
• Stefan Gromek (1961–1962)
• Zygmunt Twardowski (1962–1972)
• Jan Hałasa (1972–1990)
• Henryk Soluch (1990–2001)
• Alicja Palak (2001–2008)
• Robert Puźniak (2008–2013)
• dr Janusz Frykowski (2013–2015)
• Leszek Bober (2015–)

Nauczyciele

Lista znanych nauczycieli oraz daty nauczania^[50].

• Franciszek Gomoliński – nauczyciel matematyki w latach 1931–1936, za walkę niepodległościową w 1921 r. otrzymał Krzyż Walecznych, odznaczony w 1932 przez Prezydenta RP Krzyżem Niepodległości „za wkład w dzieło odzyskania niepodległości”
• Jan Dobrzański – nauczyciel historii w latach 1931–1933, czołowy polski historyk wychowania oraz jeden z organizatorów nauki i powojennego szkolnictwa wyższego w Lublinie, profesor UMCS i KUL
• doc. dr hab. Wacław Gniewkowski – nauczyciel wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w latach 1936–1939, później docent i kierownik Zakładu Metodyki WF w Instytucie Wychowania Fizycznego Warszawskiej AWF, autor
• Roman Mucha – nauczyciel plastyki, rysunku i rysunku technicznego w latach 1963–1991, grafik, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w twórczości artystycznej

Absolwenci i uczniowie

Lista znanych absolwentów oraz uczniów z datą matury^[51].

• Zenon Jachymek – kapitan piechoty, komendant AK; (1932)
• Paweł Bożyk – profesor nauk ekonomicznych i polityk; (1957)
• Jan Śrutwa – biskup, profesor i rektor KUL; (1958)
• Mieczysław Cisło – biskup, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie; (1964)
• Janina Szarek – aktorka, reżyserka i pedagog; (1964)
• Wacław Oszajca – jezuita, teolog, dziennikarz, poeta; (1965)
• Stanisław Majdański – polityk, poseł, senator; (1967)
• Janusz Nagórny – profesor nauk teologicznych, prezbiter; (1967)
• Joanna Pacuła – aktorka, gwiazda Hollywood; (1975)
• Aleksander Grad – polityk, minister skarbu państwa; (1981)
• Robert Znajomski – polski artysta-plastyk i pedagog; (1986)
• Ewa Pacuła – modelka, prezenterka i dziennikarka; (1990)
• Stefan Darda – pisarz, autor literatury grozy i fantastyki; (1991)
• Dorota Gardias – prezenterka telewizyjna; (1999)

Przypisy

Bibliografia

• Robert Czyż. Dyrektorzy i profesorowie Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim w okresie międzywojennym, na podstawie wspomnień i materiałów źródłowych – część 2. „Rocznik Tomaszowski”. 7, s. 65–88, 2018. Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne im. doktora Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim. ISSN 0209-0414. 
• Robert Czyż. Dyrektorzy i profesorowie Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim w okresie międzywojennym, na podstawie wspomnień i materiałów źródłowych – część 1. „Rocznik Tomaszowski”. 6, s. 111–132, 2017. Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne im. doktora Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim. ISSN 0209-0414. 
• Władysław Ekielski (red). Zakład Naukowy w Tomaszowie Lubelskim. „Architekt”. 2, 1923. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Techniczne. 
• Zofia Gorgol, Roman Soniak, Leszek Pienkos: Jubileusz 100-lecia Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim. Tomaszów Lubelski: 2017. ISBN 978-83-935200-1-5.
• Wacław Gniewkowski: Wspomnienia absolwentów i profesorów. Wydanie pamiątkowe w 70. rocznicę założenia gimnazjum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim 1917–1987. Warszawa: 1989.
• Irena Ołtuszyk, Dorota Wujec, Bolesław Fus, Roman Soniak, Leszek Pienkos, Katarzyna Ważna, Maria Dziedzic, Joanna Zyza: Jubileusz 95-lecia Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim 1917-2012. Tomaszów Lubelski: 2012. ISBN 978-83-935200-0-8.
• Ludwik Kobierzycki (red). Tomaszowskie Gimnazjum. „Ziemia Tomaszowska”. 9, 1922. Tomaszów Lubelski: Sejmik Powiatowy w Tomaszowie Lubelskim. 
• Alina Misiura: Tomaszów Lubelski w dwudziestoleciu 1918-1939. Warszawa: Bel Studio, 2010. ISBN 978-83-612086-62.
• Jan Mazurek: Tomaszów w latach międzywojennych 1918-1939. Tomaszów Lubelski: Zbiory Muzeum Regionalnego w Tomaszowie Lubelskim, 1939, seria: Kronika miasta.
• Ryszard Szczygieł (red): Tomaszów Lubelski. Monografia miasta.. Tomaszów Lubelski: Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne, 2011. ISBN 978-83-931302-5-2.
• W. Zyśko: Władze policyjne dystryktu lubelskiego w latach 1939–1944 (Struktura, zakres, obsada). 1969, seria: Zeszyty Majdanka. ISBN 978-83-931302-5-2.
• Państwowe Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim: Kronika Państwowego Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego – tom2. Tomaszów Lubelski: 1938.Sprawdź autora:1.
• Państwowe Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim: Kronika Państwowego Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego – tom1. Tomaszów Lubelski: 1929.Sprawdź autora:1.
• ZS nr 1 w Tomaszowie Lubelskim: Jubileusz 90-lecia gimnazjum i liceum ogólnokształcącego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim 1917–2007. Tomaszów Lubelski: 2007.Sprawdź autora:1.
• Małgorzata Mazur. LICEUM „NA GÓRCE”. „Tygodnik Zamojski”. 22, 2012. Zamość: Wydawnictwo Zamojskie Sp. z o.o.. 
• Tygodnik Zamojski. Zbliża się jubileusz „Bartosza”. Można się zapisywać.. „Tygodnik Zamojski”. 10, 2017. Zamość: Wydawnictwo Zamojskie Sp. z o.o.. Sprawdź autora:1.
• Robert Horbaczewski: Tomaszów Lubelski: 100 lat „Bartosza”. Kronika Tygodnia, 2017. [dostęp 2019-06-14].
• Biuletyn Informacji Publicznej
• Oficjalna strona szkoły
• Ośrodek Brama Grodzka

Linki zewnętrzne

• Strona szkoły