Lichtewerden

Lichtewerden
Podobóz Auschwitz-Birkenau
Odpowiedzialny	III Rzesza
Rozpoczęcie działalności	11 listopada 1944
Zakończenie działalności	6 maja 1945
Terytorium	okupowana Czechosłowacja (Protektorat Czech i Moraw)
Miejsce	Světlá Hora
Liczba więźniów	321 (stan na 30 grudnia 1944)
Narodowość więźniów	głównie Żydzi
Liczebność personelu	23 SS-manów[1]
Komendanci	nieznany, prawdopodobnie SS Oberscharführer Hans Reeg
Wyzwolony przez	Armia Czerwona
	8 maja 1945
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Lichtewerden
Położenie na mapie Czech (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Lichtewerden
50°02′59,996″N 17°25′00,120″E/50,049999 17,416700

Lichtewerden – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w miejscowości Světlá Hora^[2].

Podobóz został założony na terenie działającej od 1864 w czeskiej miejscowości Světlá Hora fabryki nici, należącej do firmy Gustav Adolf Buhl und Sohn. Już w 1943 na terenie fabryki powstał obóz pracy, zorganizowany przez Organizację Schmelta. Więźniów rozładowywano na pobliskiej stacji kolejowej, a następnie transportowano do obozu zlokalizowanego w centrum miejscowości^[1].

Zabudowania obozowe zostały przejęte przez KL Auschwitz w 1944^[3]. Pierwszy transport z więźniarkami trafił do nowo powstałego podobozu 11 listopada 1944. Były to Żydówki polskie, czeskie i słowackie w liczbie około 300^[3]. Przez cały czas istnienia Lichtewerden ich liczba nie zmieniała się, 30 grudnia 1944 wynosiła 321^[1].

Podobóz składał się z czterech baraków – dwóch mieszkalnych i dwóch z kuchnią, łaźnią i magazynem. Całość otaczało ogrodzenie z elektrycznego drutu kolczastego, z drewnianymi wieżami strażniczymi umieszczonymi w narożnikach^[3].

Więźniarki pracowały przy urządzeniach nawijających przędzę oraz w przędzalni lnu. Część z nich zajmowała się gotowaniem i sprzątaniem w obozie, a inna – ważeniem i przenoszeniem 50-kilogramowych bawełnianych bel. Ostatnia z wymienionych prac była najtrudniejsza, więźniarki często traciły przy niej przytomność^[1][3].

Warunki w obozie były o wiele lepsze niż w Auschwitz. Przede wszystkim więźniarki miały w barakach o wiele więcej miejsca dla siebie. Nie odnotowano w nim też żadnych epidemii chorób zakaźnych. Stosunkowo łatwy był również kontakt z ludnością cywilną. Początkowo nie był on częsty (mieszkańcy obawiali się, że zostaną wywiezieni do Oświęcimia^[1]), później jednak, aby zdobyć żywność, więźniarki szyły ubrania, które później sprzedawały cywilom. Pomagał w tym zaprzyjaźniony strażnik, który wynosił ubrania poza teren obozu. Przynajmniej raz odbyła się selekcja, po której niezdolnych do pracy wywieziono do komór gazowych w macierzystym obozie. Za zbuntowanie się, sabotaż lub niesubordynację stosowano różne kary. Jedną z nich było bicie płaszcza. Więźniarki stały ubrane w płaszcze, a strażnik obozowy bił je pałką^[1]. Prawdopodobny komendant obozu, Hans Reeg, nie był lubiany. Więźniarki nazywały go „Schnauze”, ponieważ na wszelkie pytania odpowiadał „Halt die Schnauze!” (stul pysk!)^[3].

Załoga podobozu nie miała żadnego planu ewakuacji. Hans Reeg chciał wyprowadzić więźniarki do lasu, a następnie rozstrzelać. Takiemu rozwiązaniu sprzeciwił się miejscowy burmistrz, obawiając się zemsty Armii Czerwonej. Ostatecznie, 6 maja 1945, załoga obozu postanowiła opuścić go w cywilnych ubraniach^[1][3]. Więźniowie, obawiając się oszustwa, mimo informacji o tym, że są wolni, postanowili nie opuszczać obozu do jego wyzwolenia dwa dni później przez Armię Czerwoną^[1].

Pozostałością po obozie są dwa murowane baraki, służące współcześnie jako budynki mieszkalne. Na terenie, gdzie przebywali więźniowie, wybudowano stadion piłkarski. Na terenie w sąsiedztwie stadionu dostrzegalne są fragmenty fundamentów dawnych baraków oraz podłóg. Zachowała się także część budynków fabryki nici. Nie ma też żadnej formy upamiętnienia obozu w miejscowości^[1].

Przypisy