Liechtensteinowie

Liechtensteinowie

Kraj	Liechtenstein
Tytuły	książęta Liechtensteinu książęta opawscy książęta karniowscy hrabiowie Rietbergu
Założyciel	Hugo von Weikersdorf
Obecna głowa	Jan Adam II
Rok założenia	1719
Pochodzenie etniczne	niemieckie
Gałęzie	Liechtenstein-Rohrauer Liechtenstein-Petroneller Liechtenstein-Nikolsburger Liechtenstein-Steyregger Liechtenstein-Feldsberger

Liechtensteinowie (niem. Haus Liechtenstein, cz. Lichtenštejnové) – niemiecki ród książęcy panujący w Księstwie Liechtenstein. W terminologii niemieckiej nazwisko brzmi von und zu Liechtenstein.

Nazwisko rodu wywodzi się od zamku Liechtenstein położonego w Dolnej Austrii, pod Wiedniem. Protoplaści Liechtensteinów przybyli do Marchii Wschodniej prawdopodobnie w XI wieku z Bawarii i byli potomkami rodziny panów z Donauwörth.

Historia

Pierwszy znany przedstawiciel rodziny von Liechtenstein, Hugo von Weikersdorf żył w XII wieku. W XIII wieku ród był już znacznie rozgałęziony i dzielił się na trzy linie: Liechtenstein, Rohrauer i Petroneller. W XVI wieku istniały trzy linie rodu: Nikolsburger, Steyregger i Feldsberger. Obecnie żyjąca dynastia książęca pochodzi z Valtic i jest gałęzią linii Nikolsburger.

W latach 1249–1560 von Liechtensteinowie byli w posiadaniu morawskich dóbr Nikolsburg. W XVI wieku ród przeszedł na protestantyzm i stał się protektorem szerzącego się w południowych Czechach anabaptyzmu. Pod koniec XVI wieku nastąpiła rekatolicyzacja rodziny. W 1608 roku Karol I Liechtenstein uzyskał tytuł książęcy. W latach 1613–1623 von Liechtensteinowie stali się właścicielami śląskiego księstwa karniowsko-opawskiego. Za poparcie udzielone w czasach wojny trzydziestoletniej Habsburgom zostali podniesieni w 1623 roku do rangi dziedzicznych książąt Rzeszy.

W XVI i XVII wieku von Liechtensteinowie powiększyli znacznie swoją domenę i uzyskali wiele posiadłości ziemskich w Austrii, Czechach, Morawach, Styrii i Śląsku. Byli blisko związani z dworem cesarskim w Wiedniu. Przedstawiciele rodu aż do początku XX wieku pełnili wysokie stanowiska w armii i administracji monarchii Habsburgów. Należeli do najbogatszych rodzin austriackich.

W 1699 roku książę Jan Adam I Liechtenstein nabył majętność Schellenberg w Alpach, którą w 1719 roku jego brat stryjeczny książę Antoni Florian Liechtenstein połączył z nabytym przez kuzyna w 1712 roku hrabstwem Vaduz. Posiadłości te stały się zalążkiem Księstwa Liechtenstein, które zostało z czasem uznane przez cesarza Karola VI Habsburga za samodzielne w stosunku do monarchii habsburskiej i zależne wyłącznie od Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Niewielkie Księstwo Liechtenstein nie odgrywało większej roli politycznej, a jego monarchowie do pierwszej połowy XIX wieku traktowali je wyłącznie prestiżowo jako terytorium zapewniające im prawo zasiadania w Sejmie Rzeszy. Do 1842 roku żaden książę Liechtensteinu nie odwiedził swojego państwa, a główną rezydencją władcy był Wiedeń i dolnoaustriackie miasto Valtice, które należało do rodu Liechtensteinów do 1945 roku.

W XIX wieku książęta Liechtensteinu w wyniku rozwiązania I Rzeszy Niemieckiej stali się formalnie suwerennymi władcami. Książę Jan I Liechtenstein uznał jednak zwierzchnictwo Napoleona I i przystąpił do Związku Reńskiego, a po jego upadku do Związku Niemieckiego (do 1866).

Lojalność Liechtensteinów wobec Domu Habsbursko-Lotaryńskiego spowodowała, że był to jeden z nielicznych panujących rodów niemieckich, który sprzeciwiał się zjednoczeniu Niemiec pod berłem dynastii Hohenzollernów. W związku z tym Księstwo Liechtenstein w 1871 roku nie weszło w skład II Rzeszy Niemieckiej pozostając do 1919 roku w unii celnej z Cesarstwem Austrii.

Po I wojnie światowej i upadku Austro-Węgier książę Liechtensteinu, Jan II Dobry na konferencji w Saint-Germain uzyskał od Ententy formalne uznanie na arenie międzynarodowej suwerenności Księstwa Liechtenstein. Do 1939 roku książęta Liechtensteinu pozostawali jednak za granicą swojego kraju, rezydując w Czechosłowacji. W okresie międzywojennym zmuszeni byli pogodzić się z nacjonalizacją części swoich majątków w Republice Austrii i Republice Czechosłowacji. Najdotkliwiej odczuli jednak upaństwowienie swoich dóbr po 1945 roku, gdy władze Czechosłowacji odebrały im wszystkie posiadane nieruchomości w tym kraju, mimo że dynastia ta nie współpracowała z nazistami (ówczesny książę wyjechał do Vaduz, nie chcąc zostać jednym z kolaborantów) i nigdy nie uznała utworzenia Protektoratu Czech i Moraw, a w czasie II wojny światowej utrzymywała kontakty i wspomagała finansowo czechosłowacki rząd na emigracji^[1] Do dziś książęca dynastia Liechtensteinów nie pogodziła się z tym faktem i wnosi pretensje o odszkodowanie z tego tytułu wobec rządu Republiki Czeskiej.

Obecną głową rodu Liechtensteinów jest książę Jan Adam II, który w 2004 roku uczynił swoim regentem najstarszego syna, księcia Alojzego. Siedzibą rodową dynastii jest zamek Vaduz w Księstwie Liechtenstein.

Liechtensteinowie należą do najzamożniejszych rodzin Europy. Do suwerena Księstwa Liechtenstein należy pokaźny majątek, którego najważniejszą część stanowi grupa kapitałowa Liechtenstein Global Trust zajmująca się przede wszystkim świadczeniem usług bankowych klientom z całego świata. Ród książęcy Liechtensteinów jest również właścicielem kolekcji dzieł sztuki, przechowywanej w muzeach w Vaduz i w Wiedniu oraz winnic, obszarów leśnych i gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni kilkudziesięciu tysięcy hektarów.

Liechtenstein jest monarchią konstytucyjną, ale od 2003 roku książę posiada usankcjonowaną prawnie bardzo silną pozycję ustrojową.

Przedstawiciele rodu Liechtensteinów

Rodzina Książęca

Hartmann II

Karol I

Maksymilian I

Gundakar

Karol Euzebiusz

Hartmann III

Jan Adam I

Maksymilian II

Antoni Florian

Filip Erazm

Gabriela

Alojza

Józef I Jan

Maria Anna

Józef Wacław I

Emanuel

Jan Nepomucen Karol

Franciszek Józef I

Alojzy I

Jan I

Alojzy II

Franciszek de Paula

Karol Jan

Edward Franciszek

Jan II

Franciszek I

Alfred

Alojzy

Alojzy

Franciszek

Alojzy

Jan

Alfred Roman

Karol

Jerzy Hartmann

Edward

Franciszek Józef II

Henryk Hartneid

Emanuel

Hans

Jan Adam II

Filip

Mikołaj

Nora

Wacław

Alojzy

Maksymilian

Konstantyn

Tatjana

Józef Wacław

Maria Karolina

Grzegorz

Mikołaj

Inni znani przedstawiciele

• Hugo von Weikersdorf (zm. 1156) – pan na Liechtensteinie, pierwszy znany przedstawiciel rodu, wzmiankowany po raz pierwszy w 1136
• Henryk I von Liechtenstein (zm. 1256) – pan na Liechtensteinie i Mikulovie, stronnik Fryderyka II Bitnego
• Henryk II von Liechtenstein (zm. 1314) – pan na Liechtensteinie i Mikulovie, stronnik Rudolfa Habsburga, uczestnik bitwy pod Suchymi Krutami
• Jerzy III von Liechtenstein (zm. 1419) – kardynał, biskup Trydentu, rektor Uniwersytetu w Wiedniu
• Jerzy VI von Liechtenstein (zm. 1548) – cesarski generał, jeden z najwybitniejszych wodzów austriackich w XVI wieku
• Maksymilian von Liechtenstein (zm. 1643) – książę von Liechtenstein od 1623, cesarski feldmarszałek
• Karol Boromeusz Józef von Liechtenstein (zm. 1789) – książę, cesarski feldmarszałek
• Wincenty Liechtenstein (zm. 2008) – austriacki polityk, członek Austriackiej Partii Ludowej

Posiadłości Liechtensteinów

• 

  Zamek w Vaduz.

• 

  Zamek Liechtenstein w Maria Erzendorf.

• 

  Pałac Ogrodowy (niem. Gartenpalais) w Wiedniu.

• 

  Pałac Miejski (niem. Stadtpalais) w Wiedniu.

• 

  Zamek Wilfersdorf.

• 

  Zamek Riegersburg w Riegersburgu.

• 

  Zamek Frauental w Frauental an der Laßnitz.

• 

  Zamek Waldstein w Deutschfeistritz.

• 

  Pałac Rosegg w Rosegg.

• 

  Zamek Hollenegg.

• 

  Pałac Groß Ullersdorf (skonfiskowany w 1945), dzisiejsze Velké Losiny.

• 

  Zamek Feldsberg (skonfiskowany w 1945), dzisiejsze Valtice. Obiekt na liście UNESCO.

• 

  Pałac w Lednicach (skonfiskowany w 1945), dzisiejsze Lednice. Obiekt na liście UNESCO.

Ciekawostka

• Od XVII do XX wieku członkowie rodu Liechtensteinów byli chowani w rodzinnym mauzoleum przy kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny w miejscowości Vranov koło Brna^[2]. Po II wojnie światowej rodzina książęca Liechtensteinów za swoją nekropolię obrała kościół katedralny św. Floryna w Vaduz.

Przypisy

Bibliografia

• Słownik dynastii Europy, JózefJ. Dobosz (red.), MaciejM. Serwański (red.), IlonaI. Czamańska, Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1999, ISBN 83-7177-025-1, OCLC 830285730 .
• Historia małych krajów Europy, Andrzej MaciejA.M. Brzeziński, JózefJ. Łaptos (red.), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, ISBN 83-04-04590-7, OCLC 68680968 .

Linki zewnętrzne

• Księstwo Liechtenstein
• Dom Książęcy Liechtenstein. fuerstenhaus.li. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-03)].
• Genealogia rodu Liechtensteinów z XII wieku, niespokrewnionych z Liechtensteinami panującymi w księstwie Liechtenstein
• Liechtenstein Family Genealogy na freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com
• Genealogia na The Peerage
• The Princely House of Liechtenstein