Lika

Lika
Państwa

Chorwacja

Stolica

Gospić

Ważniejsze miejscowości

Otočac, Gračac, Lički Osik, Korenica, Donji Lapac i Perušić

Lika – kraina historyczno-geograficzna w południowo-zachodniej Chorwacji[1].

Geografia

Lika na mapie Chorwacji (kolor ciemnozielony)
Lika region map.png

Lika jest położona pomiędzy pasmem górskim Welebit (na zachodzie) a Plješevicą i Kapelą (na wschodzie). Administracyjnie należy do następujących żupanii: licko-seńskiej, szybenicko-knińskiej i zadarskiej[1].

Większość obszaru Liki zbudowana jest z wapieni i dolomitów. Na wysokości bezwzględnej wahającej się w przedziale 500–700 m n.p.m. znajdują się liczne polja: Ličko, Gacko, Krbavsko, Koreničko i Lapačko. Największe rzeki to Lika i Gacka. W ich dorzeczach utworzono jeziora zaporowe. Jedynymi naturalnymi jeziorami są natomiast Jeziora Plitwickie. Welebit, oddzielający Likę od Morza Adriatyckiego, ma znaczący wpływ na jej klimat. Dominuje tu klimat górski i kontynentalny. Najwięcej opadów notuje się jesienią i wiosną. W zimie opady śniegu są wysokie, a śnieżna pokrywa utrzymuje się przez ponad 70 dni w roku. Najcieplejszym miesiącem jest sierpień (20,7 °C). Wskaźnik lesistości Liki wynosi ok. 45%. Większość lasów porasta wschodnią część Liki[1].

Znajdują się tu złoża boksytu, gipsu i barytu. Gospodarka oparta jest m.in. na przemyśle chemicznym, drzewnym, metalowym, spożywczym i tekstylnym oraz na turystyce. Uprawia się tu zboża i warzywa oraz hoduje owce i bydło[1].

Przez Likę przebiega autostrada A1 łącząca Zagrzeb ze Splitem. Drogą komunikującą wnętrze regionu z krajowymi szlakami transportowymi jest trasa BrinjeŽuta LokvaOtočacGospićGračacKnin. Funkcjonuje również linia kolejowa łącząca Likę z Dalmacją[1].

Najważniejsze miejscowości regionu to Gospić, Otočac, Gračac, Lički Osik, Korenica, Donji Lapac i Perušić[1].

Historia

Pierwszymi znanymi mieszkańcami Liki było w czasach starożytnych plemię Japodi, które zostało podbite przez Cesarstwo Rzymskie[1].

We wczesnym średniowieczu Lika została zasiedlona przez plemiona chorwackie. Powstały żupanie Lika, Gacka i Krbava. W późniejszym okresie utworzono także następujące żupanie: Brinjska, Buška, Hotučka, Lapačka, Nebljuška, Odorjanska i Unska. W 1185 roku utworzono diecezję krbavską z siedzibą w dzisiejszej Udbinie[1].

Od XIV do połowy XVI wieku lokalną władzę sprawowały rody Bribirskich, Frankapanów, Kurjakoviciów i Mogoroviciów. Obok ludności słowiańskiej Lika była zamieszkiwana także przez ludy o rodowodzie romańskim. Region był celem najazdów osmańskich. W 1493 roku stoczono bitwę na Krbavskim Polu. Nastąpiła masowa migracja miejscowej ludności do innych części Chorwacji, na obszar dzisiejszej Słowenii i na Węgry. Pod panowaniem osmańskim nastąpił podział na zmilitaryzowane muzułmańskie miasta i chrześcijańskie tereny wiejskie[1].

W wyniku V wojny austriacko-tureckiej kontrolę nad Liką przejęło Cesarstwo Austrii. W 1712 roku Lika stała się częścią administrowanej wojskowo Krajiny (1712). Była obszarem zacofanym gospodarczo. W XVII i XVIII wieku nastąpiła seria buntów ludowych. W tym okresie wyróżnia się 5 głównych miejscowych grup etnicznych: Chorwatów, Gorani, Wołochów, Buniewców i nawróconych chrześcijan. Do XIX wieku nastąpił etniczny podział na Chorwatów i Serbów[1].

Mapa żupanii licko-krbawskiej

W latach 1809–1813 Lika znalazła się pod panowaniem francuskim, a następnie wróciła pod władzę habsburską. W 1881 roku nastąpiło zjednoczenie Liki z Trójjedynym Królestwem Chorwacji, Slawonii i Dalmacji w związku z jej przejściem pod administrację cywilną[1].

W trakcie II wojny światowej miała miejsce włoska okupacja. Od lipca 1941 roku działał ruch antyfaszystowski, który w wyniku udanego powstania częściowo wyzwolił Likę. Toczyła się również wojna domowa pomiędzy komunistami, ustaszami i czetnikami. Pełne wyzwolenie odbyło się na przełomie marca i kwietnia 1945 roku[1].

Po zakończeniu wojny ze względu na ciężkie warunki gospodarcze nastąpiło znaczne wyludnienie Liki – z 146 816 mieszkańców w 1953 roku liczba mieszkańców zmalała do 105 331 w 1971 roku. Część miejscowej ludności serbskiej opowiadała się za ideą Wielkiej Serbii. W 1991 roku, w ramach rozpadu Jugosławii, wybuchły walki chorwacko-serbskie. Stronę serbską wspierały siły Jugosłowiańskiej Armii Ludowej. W styczniu 1992 roku doszło do zawieszenia broni i przybycia sił stabilizacyjnych ONZ. Część Liki pozostawała pod serbską kontrolą w latach 1992–1995. W 1993 roku Chorwaci przejęli Gospić, a w sierpniu 1995 roku opanowali całą Likę[1].

Galeria zdjęć

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m Lika – Hrvatska enciklopedija. enciklopedija.hr. [dostęp 2022-12-06]. (chorw.).

Media użyte na tej stronie

Majerovo vrilo 230907.jpg
(c) Roberta F., CC BY-SA 3.0
karst spring of river Gacka: Majerovo vrilo, near Otočac, Croatia.
Lika region map.png
Geographical region of Lika in Croatia.
Plitvice lakes.JPG
Plitvice lakes, Croatia.
Hrvatski skolski muzej zup Lic Krb 300109.jpg
Zemljovidi županija na razglednicama oko 1900. godine, snimljeno tijekom Noći muzeja
Lika (i Primorje).png
Autor: Komunist-like, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lika (zeleno) i dio Hrvatskog Primorja (svijetlo zeleno) na karti Hrvatske