Liliana Ochmańska
 | Ten artykuł należy dopracować |
 | |
| Imię i nazwisko | Liliana Ochmańska-Niedbalik |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności | 1950–1995 |
| Odznaczenia | |
    | |
Liliana Ochmańska (ur. 11 czerwca 1933 w Będzinie, zm. 17 lutego 1996 w Łodzi) – polska aktorka i reżyser, żona Stanisława Ochmańskiego.
Życiorys
Urodziła się w rodzinie robotniczej. W wieku dwóch lat przyjechała z rodzicami i starszą siostrą do Łodzi. Z powodu złego stanu zdrowia ojca, utrzymaniem rodziny zajmowała się matka. Gdy wybuchła wojna, jako mała dziewczynka musiała pracować. Stan zdrowia ojca ciągle się pogarszał, Stanisław Niedbalik zmarł w 1943 roku.
Po zakończeniu wojny Liliana Ochmańska rozpoczęła naukę w szkole podstawowej. Po jej ukończeniu, w latach 1951–1952 uczęszczała do Liceum Pedagogicznego w Łowiczu. Miała plany pracy w zawodzie aktora. Dlatego, gdy dowiedziała się, że Jerzy Ukleja organizuje w Łodzi kółko kukiełkowe, wstąpiła do niego i od tej pory rozpoczął się okres jej występów w amatorskim teatrze lalek.
Swe zainteresowania artystyczne rozwijała również poprzez występy w zespole tańca „Harnam". Tutaj dostrzeżono umiejętności taneczne i aktorskie Ochmańskiej, czego konsekwencją było przyjęcie jej do Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze". Pobyt w „Mazowszu" nie trwał długo. Delikatna i słabej kondycji psychofizycznej nie wytrzymała pracy w zespole, doświadczenia te jednak przydały się później w zawodowym życiu aktorki-lalkarki.
W 1949 Liliana Niedbalik została zaangażowana do Teatru Lalek „Arlekin" jako aktorka. Tu zdobywała pierwsze prawdziwie lalkarskie doświadczenia, kreując m.in. Kapryśnicę w Złotej rybce, Karen w Dzikich łabędziach, Alinę i Goplanę w Balladynie. Tu również poznała swego przyszłego męża, najpierw aktora, później reżysera Stanisława Ochmańskiego, z którym wzięła ślub 25 listopada 1952 w Łodzi. W 1953 roku urodziła córkę, Magdalenę.
Miała wątpliwości co do słuszności swojego wyboru drogi życiowej. Gdy dowiedziała się o naborze do studia teatralnego Byrskich w Kielcach (1955), zgłosiła się tam i bez problemów zdała egzamin, a Byrscy gotowi byli przyjąć ją od razu na scenę dramatyczną. Epizod ten trwał jednak krótko. W Łodzi została rodzina i trudno jej było pogodzić wszystkie obowiązki. W 1956 Liliana Ochmańska zdecydowała się zdawać eksternistyczny egzamin aktorski przed Państwową Komisją Egzaminacyjną, który dał jej pełne uprawnienia aktora-lalkarza.
Gdy z początkiem sezonu 1958/1959 Stanisław Ochmański objął dyrekcję i kierownictwo artystyczne Państwowego Teatru Lalki i Aktora w Lublinie, przeniosła się tam wraz z mężem. Nie od razu jednak to nastąpiło, bowiem początkowo Henryk Ryl, dyrektor „Arlekina", z którym była związana etatowo, nie wyrażał zgody na jej przejście do innego teatru. Ryl zgodził się dopiero w końcu sezonu, toteż od następnego, 1959/1960, Liliana Ochmańska dołączyła do męża. W lubelskim teatrze zagrała wiele znaczących ról: Matkę w Dziecku Gwiazdy, Różę w Małym Księciu, tytułową rolę w Alicji w krainie czarów, Klaryssę w Trzech pomarańczach, Córkę karczmarza w Tryptyku staropolskim.
W teatrze lubelskim pozostała do 1974 roku. Wtedy to Stanisław Ochmański został dyrektorem i kierownikiem artystycznym „Arlekina", teatru, w którym obydwoje rozpoczęli swoje zawodowe kariery. Podążyła więc ponownie za mężem. W Łodzi grała nieprzerwanie do 1991 roku, m.in. Judytę w Tryptyku staropolskim, Najświętszą Pannę i Śmierć w Ludowej szopce polskiej, Cud Dziewczynę w Koniku Garbusku, Macochę w Kopciuszku, Babcię w Czerwonym Kapturku, Drakulinę w Smoku i królewnie. Wśród nagród jakie otrzymała jest nagroda za kreację aktorską w spektaklu Co z tego wyrośnie, za role Dziecka, Anioła i Diabła.
Liliana Ochmańska zawsze była osobą aktywną. Nawet, gdy odeszła na emeryturę, nie rozstała się z teatrem i pozostawała czynna zawodowo. Podjęła współpracę reżyserską ze Stanisławem Ochmańskim. Ochmańscy reżyserowali wówczas w wielu miastach Polski.
Przez wiele lat Liliana Ochmańska pełniła liczne funkcje społeczne. Od 1 grudnia 1953 była członkiem SPATiFu, przez kilka lat również przewodniczącą Koła ZASPu. Od początku swych związków z teatrem lalek była także członkiem Polskiego Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA.
Obok pracy scenicznej Liliana Ochmańska szkoliła młodych adeptów sztuki lalkarskiej. Zarówno w Lublinie, jak i w Łodzi, gdzie w latach 80. działało Studium Aktorskie, uczyła młodzież wiersza, dykcji i pracy z lalką. Przygotowała i doprowadziła do egzaminów przed Państwową Komisją Egzaminacyjną wielu aktorów. Była życzliwa i chętnie służyła radą. Umiejętności pozwoliły jej na pracę w różnych obszarach technik lalkowych, nie stroniła także od żywego planu.
Liliana Ochmańska zmarła 17 lutego 1996, po ciężkiej chorobie. Aktorka na stałe wpisała się w historię dwóch polskich scen lalkowych: łódzkiego „Arlekina" i lubelskiego Teatru im. Hansa Christiana Andersena.
Ważniejsze współreżyserie ze Stanisławem Ochmańskim
- Szewczyk Dratewka, Maria Kownacka
- Ludowa szopka polska, opracował Henryk Jurkowski
Nagrody i wyróżnienia
- 1969: Brązowy Krzyż Zasługi
- 1974: Zasłużony Działacz Kultury
- 1980: Złoty Krzyż Zasługi
- 1983: Honorowa Odznaka Miasta Łodzi za zasługi dla województwa łódzkiego
- 1984: Medal 40-lecia Polski Ludowej
- 1988: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1989: Nagroda za kreacje aktorskie (role dziecka, Anioła i Diabła) w spektaklu Co z tego wyrośnie na XIV Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu
- 1989: Nagroda Prezesa Rady Ministrów za całokształt pracy
Bibliografia
- Waszkiel Marek (red.), 1999, Lalkarze: Liliana Ochmańska, Wyd. Teatru Lalek Arlekin, Łódź, nr 23, ISBN 83-86127-26-0
- Liliana Ochmańska-Niedbalik, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09].
Media użyte na tej stronie
Baretka: Brązowy "Krzyż Zasługi".
Baretka: Medal 40-lecia Polski Ludowej