Limes Sorabicus

Tereny zamieszkane przez Słowian we wczesnym średniowieczu na niemieckiej mapie z XIX wieku – widoczny przebieg limesu.

Limes Sorabicus na czerwono

Limes Sorabicus (niem. Sorbenmark, „granica łużycka”) – łacińska nazwa linii obronnej cesarstwa frankońskiego utworzonego przez Karola Wielkiego i używana kilkukrotnie przez roczniki frankońskie Karolingów – Annales Fuldenses w IX w. dla określenia marchii na pograniczu germańsko-słowiańskim na Soławie^[1]. Przedłużenie linii obronnej na północy stanowił Limes Saxoniae.

Przebieg

Granica ta miała odgradzać Franków i podbitych przez nich Germanów od Słowian. Brała początek od Adriatyku, przechodziła w okolicy dzisiejszego Linzu brzegiem Dunaju do Ratyzbony, a stamtąd do Norymbergi. Od Norymbergi szła do Bambergu, Erfurtu, a dalej wzdłuż biegu Soławy, Halle, Magdeburga i Łaby, aż do jej ujścia między Hamburgiem i Lubeką, gdzie znajdował się Związek Wielecki.

Po podbiciu Serbołużyczan przez Sasów oraz utworzeniu na Łużycach granicznej Marchii Wschodniej na odcinku północnym pomiędzy Zatoką Kilońską a dolną Łabą granica nazywana była później jako Limes Saxoniae^[2].

Źródła

Fredegar, kronikarz frankijski żyjący w VII wieku, w swojej kronice Historia Francorum wspomina, że Serbowie żyjący nad Soławą graniczą z turyńską prowincją państwa Franków^[2].

Granicę na Soławie (Saale) pomiędzy Słowianami a Turyngami wspominał m.in. kronikarz Einhard, który napisał w 830 roku: Salam fluvium, qui Thuringos et Sorabos dividit („Rzeka Soława, która rozdziela Turyngów i Serbów”).

Limes wspomniał także niemiecki historyk Adam z Bremy w kronice Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum z XI wieku obejmującej lata 755–1072 gdzie zaznaczył, że limes ten miał być ustanowiony „przez Karola oraz innych cesarzy” (II,18)^[2].

Zobacz też

• Margrabiowie Łużyc

Przypisy

Bibliografia

• „Mały Słownik kultury dawnych Słowian”, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972.
• Lech Leciejewicz: Słowianie zachodni. Wrocław: Ossolineum, 1989. ISBN 83-04-02690-2.
• Hansjürgen Brachmann, Der Limes Sorabicus – Geschichte und Wirkung. Zeitschrift für Archäologie 25, 1991, S. 177–207.
• Lothar Dralle: Limes Sorabicus. In: Lexikon des Mittelalters Bd. 5. Hiera-Mittel – Lukanien (1991) Sp. 1992 f.
• Matthias Hardt: Linien und Säume, Zonen und Räume an der Ostgrenze des Reiches im frühen und hohen Mittelalter. In: Walter Pohl / Helmut Reimitz (Hrsg.): Grenze und Differenz im frühen Mittelalter. Österreichische Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Kl. Denkschriften 287. Forschungen zur Geschichte des Mittelalters 1 (Wien 2000) S. 39–56. ISBN 3-7001-2896-7.
• Matthias Hardt: Hesse, Elbe, Saale and the Frontiers of the Carolingian Empire. In: Walther Pool / Ian Wood / Helmut Reimitz (Hrsg.): The Transformation of Frontiers. From Antiquity to the Carolingians. The Transformation of the Roman World 10 (Leiden, Boston, Köln 2001) S. 219–232. ISBN 90-04-11115-8.
• Matthias Hardt: Limes Sorabicus. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde Bd. 18, Landschaftsrecht – Loxstedt² (Berlin, New York 2001) S. 446–448. ISBN 3-11-016950-9.