Linearyzm (muzyka)

Linearyzm[a][b] – rodzaj polifonii z nadrzędną rolą melodyki wobec harmoniki[1][2].

Linearyzm jest charakterystyczny dla okresu średniowiecza i renesansu, gdy w kompozycji harmonika nie była strukturą dominującą i ustępowała pierwszeństwa melodyce, np. w utworach Guillaume’a de Machauta i Johannesa Ockeghema[3][4].

Okres tonalności dur-moll nie sprzyjał linearyzmowi, gdyż wówczas środki polifoniczne były podporządkowane harmonice funkcyjnej[3].

Współcześnie linearyzm oznacza typ nowoczesnego kontrapunktu, w którym współbrzmienia wynikające z równocześnie prowadzonych linii melodycznych w różnych głosach nie są regulowane i ograniczane ścisłymi regułami, a rola harmoniki ulega osłabieniu lub całkowitej likwidacji, co zazwyczaj powoduje stałe współbrzmienia dysonansowe, jak to ma miejsce np. w utworach Arnolda Schönberga i Paula Hindemitha[3][4].

Uwagi

  1. ↑ Termin zastosowany po raz pierwszy przez teoretyka muzyki Ernsta Kurtha w jego pracy Grundlagen des linearen Kontrapunkts (Berno, 1917).
  2. ↑ Odpowiednikiem „linearyzmu” w języku angielskim jest termin „linear counterpoint”[2].

Przypisy

  1. ↑ Chodkowski 1995 ↓, s. 498.
  2. ↑ a b Linear counterpoint (ang.). W: Music Terms [on-line]. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-30)].
  3. ↑ a b c Chodkowski 1995 ↓, s. 499.
  4. ↑ a b Habela 1968 ↓, s. 104.

Bibliografia

  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
  • Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 104. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
  • Józef Chomiński: Historia harmonii i kontrapunktu. T. 3. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1990, s. 342 i nast.. ISBN 978-83-224-0352-5. (pol.)
  • Carl Dahlhaus: Counterpoint. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. C. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)