Linia kolejowa nr 1

Linia nr 1
	Warszawa Zachodnia – Katowice
	Dane podstawowe
Zarządca	PKP Polskie Linie Kolejowe
Numer linii	1
Tabela SRJP	601, 102, 101
Długość	316,066 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	160 km/h
	Historia
Lata budowy	1840–1848*
Rok otwarcia	1844–1848*
Rok elektryfikacji	1937, 1953-57, 1967
Przebieg
Legenda
eksploatowana / istniejąca

Linia kolejowa nr 1 Warszawa Zachodnia – Katowice – zelektryfikowana, prawie w całości dwutorowa^[2] linia kolejowa o długości 316,066 km. W latach 1845–1847^[3] otwarto odcinek Warszawa Zachodnia – Dąbrowa Górnicza Ząbkowice (Kolej Warszawsko-Wiedeńska), a w roku 1859 odcinek Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Katowice.

Historia

Do I wojny światowej

Projekt budowy linii kolejowej z Warszawy (znajdującej się wówczas w zaborze rosyjskim) do granicy z zaborem austriackim powstał już w 1835. Ponieważ ze stacji Granica w miejscowości Maczki (obecnie dzielnica Sosnowca), leżącej nad granicą zaborów, projektowany szlak miał się łączyć z linią kolejową przez Kraków do Wiednia, projektowana linia otrzymała nazwę Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska. Trasę przeprowadzono według projektu inż. Stanisława Wysockiego.

W 1839 utworzono Towarzystwo Akcyjne Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i w 1840 rozpoczęto roboty na odcinku z Warszawy do Skierniewic. Początkowo rozważano wybór trakcji parowej lub powozów ciągniętych po szynach przez konie, lecz ostatecznie zdecydowano się na nowoczesną trakcję parową. Towarzystwo jednak zbankrutowało w 1842, co spowodowało wstrzymanie robót. Mimo to, 4 lipca 1843 rząd Królestwa powołał Zarząd Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i podjął prace w 1844. W listopadzie tego roku ukończono pierwszy odcinek linii z Warszawy do Pruszkowa. 28 listopada 1844 przejechał nim pierwszy pociąg wiozący namiestnika Królestwa i zaproszonych gości. Droga zajęła 26 minut, a powrotna 20 minut.

Otwarcie do ruchu

14 czerwca 1845 ukończono odcinek do Grodziska Mazowieckiego i wówczas otwarto kolej do użytku. 15 października 1845 kolej doprowadzono do Skierniewic i Łowicza, 1 grudnia 1846 do Częstochowy, a 1 kwietnia 1848 do granicy w Maczkach. Cała linia miała długość 327,6 km i miała 27 stacji. Była to pierwsza linia kolejowa na ziemiach Królestwa Polskiego, a zarazem druga linia kolejowa w całym Imperium Rosyjskim (w skład którego wchodziły ziemie zaboru rosyjskiego) po zbudowanym wcześniej krótkim odcinku Carskosielskiej drogi. Jako wyjątek wśród kolei na obszarze Cesarstwa Rosyjskiego miała ona szerokość toru 1435 mm (przyjętą za standard w większości państw Europy i współczesnych kolejach polskich), w przeciwieństwie do stosowanej w Rosji od 1843 szerokości 1524 mm.

W pierwszym roku funkcjonowania kolei (1845) przewieziono 143 600 pasażerów i 143 300 cetnarów towarów. Tabor kolejowy wówczas składał się z 8 lokomotyw parowych (opalanych drewnem), 58 wagonów osobowych i 62 towarowych. W 1848 liczba lokomotyw sięgnęła już 35, wagonów osobowych 87 i towarowych 312.

W latach 1859 i 1862 otwarto połączenia do granicy pruskiej: z Ząbkowic do stacji Sosnowiec i z Łowicza do Aleksandrowa Kujawskiego, łączące odpowiednio z Katowicami i Toruniem w zaborze pruskim. W 1866 wybudowano połączenie pomiędzy Koluszkami a Łodzią (dziś Łódź Fabryczna).

Rozbudowy i modernizacje

Kolej poddawana była stałej modernizacji technicznej wraz z rozwojem techniki kolejowej. Od 1859 parowozy opalano węglem. W latach od 1860 do 1880 ułożono drugi tor od Warszawy do Ząbkowic. W 1890 liczba lokomotyw sięgnęła 287, wagonów osobowych 432 i towarowych 8718; liczba przewiezionych pasażerów sięgnęła 2,5 miliona, a ładunków 2,7 miliona ton. Do 1901 lokomotywy dla kolei warszawsko-wiedeńskiej kupowano w fabrykach zachodnioeuropejskich; dopiero po tej dacie używano lokomotyw rosyjskich, jednakże różniących się rozstawem kół.

Łącznie z budową kolei w Warszawie w 1845 zbudowano okazały gmach Dworca Wiedeńskiego projektu arch. Henryka Marconiego. Dworzec nie zachował się do dzisiejszych czasów; w jego miejscu znajduje się obecnie stacja metra „Centrum”. W Warszawie umiejscowiono też Warsztaty Główne kolei. W 1875 otwarto Szkołę Techniczną Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.

W latach 1857-1864 kolej była dzierżawiona przez spółkę niemiecką; poza tym okresem pozostawała w polskich rękach. W 1912 Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska została upaństwowiona przez rząd rosyjski. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę została włączona do systemu kolei polskich.

W niepodległej Polsce

Elektryfikacja

Pierwsze elektryczne pociągi w Radomsku (tuż po 1957 r.). Na fotografii lokomotywa elektryczna ET21-45

Elektryfikację rozpoczęto w 1937 roku na odcinku Grodzisk Mazowiecki – Żyrardów; dalszą elektryfikację linii przerwała II wojna światowa. Przedwojenne projekty przewidywały elektryfikację linii na odcinku do Koluszek, jednak miało to nastąpić po elektryfikacji węzła warszawskiego, która miała być ukończona w 1941 roku^[4].

Po wojnie prace nad elektryfikacją podjęto w 1947 r. od odbudowy infrastruktury na odcinku do Żyrardowa. Pierwszy pociąg elektryczny przejechał nią 16 stycznia 1950 r. W kolejnych latach sukcesywnie oddawano kolejne odcinki w kierunku do Katowic, m.in. 30 kwietnia ukończono odcinek do Koluszek^[4]. Odcinek Grodzisk Mazowiecki – Warszawa Centralna został zelektryfikowany dopiero w 1967 roku^[5]

Modernizacja szlaku Warszawa–Koluszki

W latach 2006-2008 został przeprowadzony 1. etap modernizacji linii. Wyremontowano odcinek Koluszki – Skierniewice (Miedniewice) oraz fragment linii kolejowej nr 17 Łódź Widzew – Koluszki, dzięki czemu umożliwiono pociągom rozwinięcie prędkości do 140 km/h i skrócenie czasu przejazdu na całym zmodernizowanym odcinku do 32 minut, zaś z Łodzi do Warszawy do 82 minut^[6]^[7]^[8].

W marcu 2011 ruszył 2. etap modernizacji linii na odcinku Skierniewice (Miedniewice) – Warszawa Zachodnia. Po modernizacji prędkość pociągów wzrośnie do 160 km/h na odcinku Skierniewice (Miedniewice) – Warszawa Włochy oraz do 90 km/h na odcinku Warszawa Włochy – Warszawa Zachodnia, dzięki czemu podróż pociągiem z Warszawy do Łodzi będzie trwała około 70 minut^[9]^[10]^[11].

Modernizacja szlaku Koluszki–Częstochowa

W latach 2014-2015 wyremontowano odcinek Koluszki – Częstochowa, dzięki czemu umożliwiono pociągom rozwinięcie prędkości do 120 km/h i skrócenie czasu przejazdu na całym zmodernizowanym odcinku do 2 godzin. ^[12]^[13]^[14]

Modernizacja szlaku Częstochowa–Dąbrowa Górnicza Ząbkowice

W 2014 roku zakończyła się modernizacja linii na odcinku Zawiercie – Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Wraz ze zmianą rozkładu jazdy w grudniu 2014 pociągi kursują tą trasą z prędkością 120 km/h. W ramach modernizacji odnowiono perony w Łazach, Wiesiółce, Chruszczobrodzie, Dąbrowie Górniczej Sikorce oraz Dąbrowie Górniczej Ząbkowice^[15]^[16].

20 lipca 2017 PKP PLK podpisały z przedsiębiorstwem ZUE umowę na modernizację odcinka Częstochowa – Zawiercie. Kontrakt objął remont 10 stacji i przystanków, 19 peronów, 44 km torów i sieci trakcyjnej, 15 przejazdów kolejowo-drogowych oraz 31 obiektów inżynierskich^[17].

Charakterystyka techniczna

Na linii znajdują się 32 stacje kolejowe i 43 przystanki kolejowe.

Wykaz maksymalnych prędkości^[1]
(km/h)
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe	odcinek linii		pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
Tor 1			odcinek linii		Tor 2
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe	km pocz.	km końcowy	pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
60			-0,345	0,704	60
70			0,704	6,997	60
70			6,997	7,050	120		80
120		80	7,050	30,000	120
130		80	30,000	57,700	130
160		120	57,700	61,350	160		120
140		100	61,350	63,600	140		100
100			63,600	68,000	100
140			68,000	75,500	140
130			75,500	78,000	130
140			78,000	84,000	140
130			84,000	86,300	130
140			86,300	103,450	140
100			103,450	106,100	100
120			106,100	143,600	120
100			143,600	146,500	90
120			146,500	155,000	90
			155,000	174,000	70
			174,000	195,500	50
80		70	195,500	229,200	80		70
100		80	229,200	229,250	80		70
100			229,250	246,550	100		80
120			246,550	299,200	120		80
100			299,200	300,700	90		70
90			300,700	307,000			70
90			307,000	314,700			90
70			314,700	318,686	70

Ruch pociągów

Po linii kursują pociągi następujących przewoźników:

Przypisy

↑ ^a ^b Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe i EZT, pociągi towarowe.
↑ Id-12 (D29) Wykaz linii (pol.). plk-sa.pl, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-14].
↑ '170 Lat Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.' https://web.archive.org/web/20190108050429/http://www.skm.warszawa.pl/o-rocznicy.html
↑ ^a ^b WłodzimierzW. Winek WłodzimierzW., Elektrycznym z Warszawy do Łodzi, www.rynek-kolejowy.pl, 23 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-24] (pol.).
↑ Linia kolejowa numer 1 w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl.
↑ Remont trasy Łódź – Warszawa – ŁFK (pol.). [dostęp 2010-06-28].
↑ Wiaduktem w Rogowie szybciej do Warszawy już w 2012 roku (pol.). [dostęp 2010-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)].
↑ Portal podróżnych – rozkład jazdy pociągów, hotele, noclegi, ciekawe miejsca (pol.). [dostęp 2010-06-28].
↑ 'Pociągiem z Łodzi do Warszawy w 70 Minut. Kończy się Modernizacja linii kolejowej,' Dziennik Lódzki 2015 01 17, [1]
↑ Modernizacja linii kolejowej Warszawa-Łódź. PKP Polskie Linie S.A. [2]
↑ Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, Etap II, lot A, odcinek warszawa Zachodnia – Skierniewice (Miedniewice) POIiŚ 7.1-24.1.. [dostęp 2011-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)].
↑ Pół godziny krócej z Koluszek do Częstochowy, Kurier Kolejowy 13.05.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/19473/Pol-godziny-krocej-z-Koluszek-do-Czestochowy.html
↑ ' Z Warszawy do Częstochowy dojedziemy w 135 Minut,' Kurier Kolejowy 3.07.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/20182/Z-Warszawy-do-Czestochowy-dojedziemy-w-135-minut.html
↑ '160 Km nowych torów na trasie z Koluszek do Częstochowy,' Kurier Kolejowy 05.08.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/20599/160-km-nowych-torow-na-trasie-z-Koluszek-do-Czestochowy.html
↑ Od Zawiercia do Jaworzna dziesięć nowych peronów
↑ Szybciej i bezpieczniej koleją w Śląskiem
↑ ZUE zabiera się za modernizację ostatniego odcinka Wiedenki (pol.). rynek-kolejowy.pl, 2017-07-20. [dostęp 2017-09-16].

Linki zewnętrzne

Informacje o Linii Kolejowej nr 1 na stronie SISKOM

[wykazy-1] Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe i EZT, pociągi towarowe.

[2] Id-12 (D29) Wykaz linii (pol.). plk-sa.pl, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-14].

[3] '170 Lat Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.' https://web.archive.org/web/20190108050429/http://www.skm.warszawa.pl/o-rocznicy.html

[:0-4] WłodzimierzW. Winek WłodzimierzW., Elektrycznym z Warszawy do Łodzi, www.rynek-kolejowy.pl, 23 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-24] (pol.).

[5] Linia kolejowa numer 1 w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl.

[6] Remont trasy Łódź – Warszawa – ŁFK (pol.). [dostęp 2010-06-28].

[7] Wiaduktem w Rogowie szybciej do Warszawy już w 2012 roku (pol.). [dostęp 2010-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)].

[8] Portal podróżnych – rozkład jazdy pociągów, hotele, noclegi, ciekawe miejsca (pol.). [dostęp 2010-06-28].

[9] 'Pociągiem z Łodzi do Warszawy w 70 Minut. Kończy się Modernizacja linii kolejowej,' Dziennik Lódzki 2015 01 17, [1]

[10] Modernizacja linii kolejowej Warszawa-Łódź. PKP Polskie Linie S.A. [2]

[11] Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, Etap II, lot A, odcinek warszawa Zachodnia – Skierniewice (Miedniewice) POIiŚ 7.1-24.1.. [dostęp 2011-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)].

[12] Pół godziny krócej z Koluszek do Częstochowy, Kurier Kolejowy 13.05.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/19473/Pol-godziny-krocej-z-Koluszek-do-Czestochowy.html

[13] ' Z Warszawy do Częstochowy dojedziemy w 135 Minut,' Kurier Kolejowy 3.07.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/20182/Z-Warszawy-do-Czestochowy-dojedziemy-w-135-minut.html

[14] '160 Km nowych torów na trasie z Koluszek do Częstochowy,' Kurier Kolejowy 05.08.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/20599/160-km-nowych-torow-na-trasie-z-Koluszek-do-Czestochowy.html

[15] Od Zawiercia do Jaworzna dziesięć nowych peronów

[16] Szybciej i bezpieczniej koleją w Śląskiem

[17] ZUE zabiera się za modernizację ostatniego odcinka Wiedenki (pol.). rynek-kolejowy.pl, 2017-07-20. [dostęp 2017-09-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne