Linia kolejowa nr 401

Linia nr 401
	Szczecin Dąbie - Świnoujście Port
	Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	401
Tabela SRJP	370
Długość	100,713 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	130 km/h
	; Odcinek przecinający Woliński Park Narodowy
Przebieg
Legenda
eksploatowana / istniejąca
	Portal Transport szynowy

Parłówko, nieistniejący przejazd kolejowy z przecinającą linię 401 drogą wojewódzką nr 107

Most kolejowy w ciągu linii kolejowej nr 401 nad Dziwną w Wolinie

Budowany wiadukt w ciągu drogi wojewódzkiej nr 107 w Parłówku nad linią kolejową nr 401 (2010)

Linia kolejowa nr 401 – linia kolejowa łącząca Dąbie (osiedle Szczecina) ze Świnoujściem przez Goleniów, Wysoką Kamieńską, Wolin i Międzyzdroje. W całości położona w województwie zachodniopomorskim i na obszarze Zakładu Linii Kolejowych PKP PLK w Szczecinie.

Historia do 1945 r.

Pierwszy odcinek do Goleniowa i dalej na trasie linii nr 402 do Gryfic został zbudowany przez Altdamm-Colberger Eisenbahn-Gesellschaft (ACE), czyli Towarzystwo Kolei Żelaznej Dąbsko-Kołobrzeskiej i oddany do użytku w 1882 r. Kolejny odcinek z Goleniowa do Wolina wybudowała 10 lat później już Preußische Ostbahn, czyli Pruska Kolej Wschodnia. Po upaństwowieniu Ostbahnu w 1888 r. następny odcinek linii został zbudowany już pod szyldem Preußische Staatseisenbahnen, czyli Pruskich Kolei Państwowych jeszcze przed końcem XIX wieku. W 1899 r. otwarto odcinek do Międzyzdrojów, a rok później do Świnoujścia. W 1901 r. połączono obecną stację w Świnoujściu (na wyspie Wolin) kolejową przeprawą promową z dworcem Swinemünde Hauptbahnhof (Świnoujście Główne) na wyspie Uznam. Na całej trasie linia jest dwutorowa.

W ostatnim przed końcem II wojny światowej niemieckim rozkładzie jazdy pociągów Kursbuch (tabela 124e) na trasie Szczecin Gł. – Świnoujście Gł. kursowało 5 par pociągów oraz dodatkowo 6 par na odcinku Szczecin Gł. – Goleniów (docelowo do/z Nowogardu lub Kołobrzegu).

Nazwy stacji przed 1945 r. (linki prowadzą do artykułów o miejscowościach, linki do stacji znajdują się w infoboksie):

Altdamm → Szczecin Dąbie
Arnimswalde → Szczecin Załom
Christinenberg → Kliniska
Rörchen → Rurka
Gollnow → Goleniów
Gollnowshagen → Białuń
Honigkaten → Grzybnica
Kantreck → Łożnica
Rackitt (Pommern) → Rokita
Wietstock (Pommern) → Wysoka Kamieńska

Parlowkrug → Parłówko
Alt Tessin → Troszyn
Hagen (Pommern) → Recław
Wollin → Wolin Pomorski
Groß Mokratz → Mokrzyca Wielka
Rehberg → Ładzin
Warnow (Pommern) → Warnowo
Misdroy → Międzyzdroje
Liebeseele → Lubiewo (obecnie cz. Międzyzdrojów)
Pritter → Przytór (obecnie cz. Świnoujścia)
Ostswine → Warszów (obecnie cz. Świnoujścia)

Historia po 1945 r.

W latach 1945-1948 r. z powodu zburzonego mostu na cieśninie Dziwnie, pociągi kursowały do stacji Recław i od Wolina Pomorskiego. Pod koniec lat 40. dla ruchu pasażerskiego otwarto stację Odra Port (obecny przystanek Świnoujście Port). W latach 50. lub 60. zlikwidowano przystanek Grzybnica i zmieniono nazwę stacji Odra na obecną, Świnoujście oraz Odra Port na Świnoujście Port. W 2004 r. zamknięto dla ruchu pasażerskiego przystanek Szczecin Dąbie Osiedle.

W 1981 r. na większości linii (od Szczecina Dąbia do Świnoujścia) kursowało 12 par pociągów osobowych, ponadto 5 par pociągów pospiesznych kursujących tylko w sezonie wakacyjnym (żaden nie rozpoczynał trasy w Szczecinie). Tylko 1 para pociągów kończyła lub zaczynała bieg na stacji Świnoujście Port. Także jedna para kursowała do Kamienia Pomorskiego przez Wysoką Kamieńską, a 5 par do/z lub przez Goleniów w kierunku Gryfic.

W grudniu 1979 r. zakończono elektryfikację linii do Goleniowa, a rok później jej pozostałą część. Pomiędzy nastawniami „SDA” (na linii 351 ze/do Stargardu) a „SDC” (na linii 401) znajduje się tor łączący nr 857, z którego korzystają pociągi kursujące pomiędzy Goleniowem a Stargardem z pominięciem Szczecina Głównego (i Szczecina Dąbia). Cała linia 401 jest objęta umowami europejskimi^[2]: AGC jako linia „E-59” (o głównych międzynarodowych liniach kolejowych) i AGTC jako linia „C-E 59” (o ważnych międzynarodowych liniach transportu kombinowanego i obiektach towarzyszących). W klasyfikacji PLK linia ma kategorię „pierwszorzędna”. W Listopadzie 2011 roku, po modernizacji szlaku Szczecin Dąbie „SDC” – Szczecin Załom – Kliniska, nastąpiło zamknięcie stacji Szczecin Załom i przekwalifikowanie stacji na przystanek osobowy, tym samym został stworzony szlak: Szczecin Dąbie „SDC” – Kliniska. W 2016 planowana jest zabudowa dwustawnej SBL na odcinkach Szczecin Dąbie - Kliniska i Rurka - Goleniów, co pozwoli na zwiększenie przepustowości linii i zwiększenie prędkości do 160 km/h^[3]. 19 kwietnia 2017 rozstrzygnięto przetarg na remont toru nr 1 linii kolejowej z Białunia do Łożnicy, co pozwoli podnieść prędkość z obecnych 100 km/h do 120 km/h^[4]^[5]

Statystyki linii

Dla pociągów pasażerskich i szynobusów prędkość maksymalna 130 km/h jest dozwolona na długości ok. 12,2 km obu torów, a 100 km/h i więcej na 67,6 km (z 99,5 km) toru nieparzystego i 65,2 km (z 95,3 km) toru parzystego. Ograniczenia do 80 km/h występują od Warnowa do Świnoujścia Portu (na obu torach) oraz od 42 km (przed Rokitą) do Wysokiej Kamieńskiej (tylko na torze parzystym). Dla pociągów towarowych prędkość maksymalna na większości linii wynosi 70 km/h, a na odcinku od Rurki do Goleniowa na torze parzystym mogą rozwijać prędkość do 80 km/h.

Minimalny (hipotetyczny) czas przejazdu całej linii z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi 1:02 h dla toru nieparzystego (pasażerskie i szynobusy – średnio 96,2 km/h) oraz 1:30 h dla towarowych (śr. 66 km/h). Na torze parzystym 58 minut dla pasażerskich i szynobusów (98,8 km/h) i 1:27 h dla towarowych (66 km/h).

Porównanie czasu przejazdów pomiędzy Szczecinem Dąbiem a Świnoujściem dla pociągów osobowych w wybranych latach (wartości uśrednione):

1944/45 r.: ok. 3:10 h
1948 r.: ok. 3:05 h
1951/52 r.: ok. 2:30 h
1967/68 r.: ok. 2:25 h
1983/84 r.: ok. 2:00 h

1989/90 r.: ok. 2:00 h
1995/96 r.: ok. 1:55 h (ze Świnoujścia 2:05 h)
2002 r.: ok. 2:00 h
2007 r.: ok. 1:50 h (pospieszne: 1:30 h)
2009 r.: ok. 1:34 h (pospieszne: 1:25 h)
2016 r.: ok. 1:11 h - pociąg przyspieszony Błękitny (pospieszne: 1:26 h)

Ruch pociągów pasażerskich

Połączenia dalekobieżne

Linia 401 ze względu na swój turystyczny charakter jest zapełniona pociągami w lipcu i sierpniu, podczas gdy przez resztę roku ruch jest znikomy. Przez wiele lat jedynym pociągiem dalekobieżnym dojeżdżającym do Świnoujścia poza sezonem był nocny pociąg do Warszawy i Krakowa, jednak pod koniec 2015 roku został uruchomiony pociąg do Warszawy Wschodniej

Połączenia regionalne

Wszystkie pociągi na linii 401 są obsługiwane przez Przewozy Regionalne – są to połączenia relacji Szczecin Główny – Świnoujście Port (część relacji ze stacji Poznań Główny), Szczecin Główny – Kamień Pomorski, Szczecin Główny – Kołobrzeg oraz Szczecin Główny – Port Lotniczy Szczecin–Goleniów.