Linoryt

Josef Čapek Hlava ženy, linoryt, 1918

Linoryt – technika graficzna należąca do technik druku wypukłego, w której matryca wykonana jest z linoleum; także odbitka wykonana tą techniką[1][2].

Linoryt podobny jest do drzeworytu wzdłużnego (langowego) z tą różnicą, że rysunek zamiast w drewnie żłobi się w linoleum. Jest ono łatwe do obróbki i odporne na uszkodzenia, a rycie możliwe we wszystkich kierunkach. Do opracowania matrycy używa się dłut, nożyków, igieł (tzw. linoryt punktowy) i innych narzędzi umożliwiających cięcie materiału. Odbitki wykonuje się na prasie ręcznej lub za pomocą kostki introligatorskiej[1][2][3].

Po raz pierwszy technika linorytu została użyta w 1890 roku w Niemczech do produkcji tapet[4]. Na początku XX wieku została spopularyzowana w grafikach artystycznych, głównie dzięki wysiłkom austriackiego artysty Franza Cižka[4], a później chętnie stosowana m.in. przez Henriego Matisse’a pod koniec lat 30. XX wieku oraz przez Pabla Picassa, którego większość linorytów pochodzi z końca lat 50. XX wieku[4][5]. Wśród polskich artystów specjalizujących się w technice linorytu są m.in. Józef Gielniak, Stanisław Fijałkowski, Zygmunt Czyż, Piotr Gojowy, Małgorzata Stanielewicz[1][6][7].

Przypisy

  1. ↑ a b c Stefan Kozakiewicz (red.), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. IV, Warszawa: PWN, 1996, s. 230, ISBN 83-01-12365-6 (pol.).
  2. ↑ a b Lothar Altmann (red.), Leksykon malarstwa i grafiki, Warszawa: Arkady, 2012, s. 314, ISBN 978-83-213-4729-5 (pol.).
  3. ↑ Kama Wróbel, Techniki druku wypukłegO, Rynek i Sztuka, 9 października 2012 [dostęp 2021-06-28] (pol.).
  4. ↑ a b c Linocut, [w:] Gerald Ward (red.), Grove Encyclopedia of Materials and Techniques in Art, Oxford University Press, 2008, DOI: 10.1093/acref/9780195313918.001.0001, ISBN 978-0-19-537341-7 [dostęp 2021-06-28] (ang.).
  5. ↑ lino-cut, [w:] Michael Clarke, Concise Oxford Dictionary of Art Terms, Oxford University Press, 2010, DOI: 10.1093/acref/9780199569922.001.0001, ISBN 978-0-19-172714-6 [dostęp 2021-06-26] (ang.).
  6. ↑ Zygmunt Czyż, Face to Face Art [dostęp 2021-06-15] (pol. • ang.).
  7. ↑ Mistrzyni linorytu – twórczość Małgorzaty Stanielewicz, Rynek i Sztuka, 11 marca 2014 [dostęp 2021-06-28] (pol.).

Bibliografia

  • Krystyna Czarnocka, Półtora wieku grafiki polskiej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1962.
  • Jerzy Werner, Technika i technologia sztuk graficznych, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972.

Media użyte na tej stronie