Lipinki (województwo małopolskie)

Lipinki

wieś
Kościół Wniebowzięcia NMP, nowe sanktuarium
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Lipinki
Liczba ludności (2011)	2123[1][2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-305[3]
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0355909[4]
Położenie na mapie gminy Lipinki Lipinki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Lipinki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Lipinki
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Lipinki
49°40′19″N 21°17′51″E/49,671944 21,297500
Strona internetowa

Lipinki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, siedziba gminy Lipinki^[5][4].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipinki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W Lipinkach istnieje od 1860 jedna z najstarszych w Polsce kopalni ropy naftowej.

W miejscowości znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej.

Położenie geograficzne

Lipinki położone są w zachodniej części Pogórza Jasielskiego na Pogórzu Środkowobeskidzkim.

Integralne części wsi

Historia

Wieś Lipinki założył w 1363 król Kazimierz III Wielki. Prawdopodobnie wraz z lokacją miejscowości założono również parafię.

II wojna światowa

• W kwietniu 1942 gestapo w asyście granatowej policji aresztowało kilkunastu działaczy KPP w Lipinkach i okolicy. Wszyscy zginęli w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
• W maju 1944 oddział GL pod dowództwem Wojciecha Kwilosza ps. „Tomek” dokonał rozbicia urzędu gminnego w Lipinkach oraz przeprowadził kilka sabotaży w kopalnictwie naftowym.
• Na pograniczu Lipinek i Rozdziela 17 sierpnia 1944 w czasie akcji partyzanckiej na dom członków ukraińskiej policji, partyzant kpr. Jan Sajchta z Krygu został ciężko ranny. Zaalarmowany strzałami oddział niemiecki przybył natychmiast na miejsce akcji i tu na podwórzu domu dobił partyzanta. Ludność z pobliskich domów zmuszona była schronić się w lesie.

W miejscowości ma siedzibą parafia Wniebowzięcia NMP, należąca do dekanatu Biecz, diecezji rzeszowskiej. W kościele, wybudowanym w roku 2005, znajduje się, przeniesiona ze starszej świątyni (z roku 1780), łaskami słynąca figura Matki Bożej Lipinskiej, która jest czczona od 5 wieków. Znajdują się tam też epitafia rodzin Kuropatnickich, Jordanów i Łętowskich.

• 

  Zabytkowy dwór
• 

  Stare sanktuarium, wnętrze
• 

  Stare sanktuarium

Kopalnictwo nafty

Poszukiwania ropy rozpoczęto w 1860 w zachodniej części wsi i wtedy staraniem Jadwigi Straszewskiej i Ksawerego Stawiarskiego zorganizowano pierwszą kopalnię. Niedługim później Stawiarski wybudował rafinerię, która pod kierownictwem dr. chemii Stefana Bartoszewicza jako pierwsza w Polsce rozpoczęła produkcję parafiny. Pod koniec XIX wieku w Lipinkach były dwie kopalnie ropy posiadające blisko 200 szybów i rafinerię o zdolności produkcyjnej około 6 tys. ton. Rafineria i część kopalni została zniszczona w czasie I wojny światowej przez wojska austriackie. Rafineria nie została później odbudowana, natomiast działa kopalnia^[6].

Na początku XXI wieku powrócono do poszukiwań węglowodorów w rejonie Lipinek. W latach 2006–2010 niemiecka firma RWE Dea wykonała dwa odwierty położone we wschodniej części Lipinek o nazwie "Pola-1" i "Pola-2" o planowanych głębokościach odpowiednio 3500, 2400 m. Prace poszukiwawcze kontynuowano w następnych latach.
W 2016 spółka Orlen Upstream w ramach przedsięwzięcia projektowego poszukiwawczo-wydobywczego węglowodorów o nazwie "Karpaty" zrealizowała odwiert o nazwie "Lipinki-OU1"^[7].

• 

  Pole naftowe Kopalni Lipinki
• 

  Na polu naftowym
• 

  (c) Przemekkus z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

  Szyb Dziadek
• 

  2009, wiertnia Pola-2
• 

  Odwiert Pola-1
• 

  2016, wiertnia Lipinki-OU1

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8]:

• kościół Wniebowzięcia NMP;
• kaplica grobowa rodziny Straszewskich, na cmentarzu rzym-kat. „starym” z 1882;,
• zespół dworski:
  • dwór z lat 1909–1910;
  • park z 1 poł. XIX wieku.

Ludzie związani z Lipinkami

• Piotr Ciekliński (ur. 1558 w Cieklinie – zm. 1604^[9]) – poeta, tłumacz, pierwszy polski komediopisarz, studiował we Włoszech, dyplomata i dworzanin Jana Zamojskiego; właściciel części Lipinek i Rozdziela;
• Antoni Dobrzański – wieloletni proboszcz w Lipinkach i Wójtowej
• Ewaryst Andrzej Kuropatnicki – hrabia, amator geografii, heraldyk i bibliofil; właściciel Lipinek w okresie: lata 70 XVIII wieku - 1788.
• Jan Patrzyk – duchowny katolicki; patron miejscowego gimnazjum.
• Jolanta Kajtoch – polska lekkoatletka, sprinterka. Reprezentantka Polski na Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008 w Pekinie; urodzona w Lipinkach.
• Bogusław Szul-Skjöldkrona (ur. 13 listopada 1895, zm. 27 maja 1920 w Czetwertynówce^[10]) – polski poeta i kolekcjoner tekstów piosenek, major Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Zobacz też

• Lipinki Szlacheckie
• Lipinki Łużyckie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Lipinki 3, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 261 .
• Niezależny Serwis Informacyjny
• Strona sanktuarium
• Uczniowski Ludowy Klub Sportowy